ΝΣΚ 382/1988

Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 382/1988 (26-05-1988)

Αριθμός ερωτήματος: Υπ' αριθμόν 33599/5759/1988 έγγραφο της Διεύθυνσης Γ4 του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.

Σχετικά με το υπ' αριθμόν 33599/5759/1988 έγγραφο ερώτημά σας, που αφορά το χρόνο κατάτμησης του οικοπέδου, που κείται στον οικισμό Σταφιδάλωνα Αιγίου, η γνώμη μας είναι η ακόλουθη.

Ι. Από το παραπάνω ερώτημά σας και τα στοιχεία του φακέλλου προκύπτουν τα ακόλουθα.

Δυνάμει του υπ' αριθμόν 22932/1968 και 23791/1969 δωρητηρίων συμβολαίων του συμβολαιογράφου Αιγίου Γεωργίου Παναγόπουλου η Ταρσή ή Τασία χήρα Κωνσταντίνου Σκυλάκου δώρησε προς τον γιο της Γεώργιο Σκυλάκο δύο τεμάχια ολικής εκτάσεως 314 m2 ενός οικοπέδου (δενδροπεριβόλου), που βρίσκεται στον προϋφιστάμενο του 1923 οικισμό Σταφιδαλώνων Αιγίου, με σκοπό να υπολογισθούν αυτά στην νόμιμη μοίρα και το εν γένει κληρονομικό δικαίωμα του δωρεοδόχου. Το συνολικώς δωρηθέν ως άνω ακίνητο ήταν άρτιο και οικοδομήσιμο κατά το τότε ισχύον για τους οικισμούς αυτούς από 15-06-1968 βασιλικό διάταγμα και έχουν εκδοθεί γι' αυτό δύο οικοδομικές άδειες. Κατά την 22-05-1979 απεβίωσε η δωρήτρια, χωρίς διαθήκη, καταλιπούσα ως στενότερους συγγενείς τα τέκνα της Χρήστο Σκυλάκο, το Γεώργιο Σκυλάκο, την Κωνσταντίνα σύζυγο Χ. Μπαλή και τη Μαρία σύζυγο Νικολάου Ψυχάρη, δυνάμει δε του υπ' αριθμόν 11800/1980 και 11807/1980 πράξεων αποδοχής της κληρονομίας, που έγιναν ενώπιον του συμβολαιογράφου Αριστείδη Κατσίνη οι Γεώργιος Σκυλάκος και Κωνσταντίνα Μπαλή δήλωσαν ότι έλαβαν με πράξεις εν ζωή της μητέρας τους το κληρονομικό τους μερίδιο και συνεπώς δεν μετέχουν στη κληρονομία αυτή, που περιέρχεται στους δύο αδελφούς τους Χρήστο Σκυλάκο και Μαρία Ψυχάρη, οι δε τελευταίοι δήλωσαν ότι αποδέχονται κατά το 1/2 μερίδιο ο καθένας την καταληφθείσα από τη μητέρα τους ακίνητη κληρονομική περιουσία, που σύγκειται, εκτός των άλλων, από ένα οικόπεδο εκτάσεως 853,30 m2. περίπου, που κείται στο συνοικισμό Σταφιδαλώνων Αιγίου και αποτελεί το υπόλοιπο τμήμα του οικοπέδου μετά την αφαίρεση των δωρηθέντων ως άνω τμημάτων. Οι παραπάνω συμβολαιογραφικές πράξεις μεταγράφηκαν κατά την 08-08-1983 και ακολούθως κατά την 26-09-1984 μεταγράφηκαν αρμοδίως και τα ως άνω δύο δωρητήρια συμβόλαια. Εν τω μεταξύ δυνάμει του άρθρου 4 του από 02-03-1981 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 138/Δ/1981) μεταβλήθηκαν οι όροι αρτιότητας των οικοπέδων, που κείνται σε προϋφιστάμενους του 1923 οικισμούς και ορίσθηκε σαν ελάχιστο εμβαδόν αρτιότητας 2.000 m2 με πρόσωπο επί υφισταμένου κοινοχρήστου χώρου, κατά παρέκκλιση δε άρτια καθορίσθηκαν τα έχοντα κατά την έναρξη ισχύος του προεδρικού διατάγματος αυτού εμβαδόν 300 m2 και τα έχοντα κατά την 19-07-1979 εμβαδόν 150 m2 σύμφωνα με το λεπτομερώς στο άρθρο αυτό αναφερόμενα.

ΙΙ. Κατά το άρθρο 1198 του Αστικού Κώδικα χωρίς τη μεταγραφή, στις περιπτώσεις που απαιτείται αυτή δεν επέρχεται μεταβίβαση της κυριότητας, κατά δε το άρθρο 1199 του ίδιου Κώδικα με τη μεταγραφή της αποδοχής της κληρονομίας η κυριότητα του κληρονομιαίου ακινήτου θεωρείται ότι περιήλθε στον κληρονόμο από το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου. Σε περίπτωση που ο κληρονομούμενος είχε μεταβιβάσει με συμβόλαιο εν ζωή την κυριότητα ακινήτου και απεβίωσε πριν από την μεταγραφή του συμβολαίου αυτού, οι κληρονόμοι του υπεισέρχονται στη νομική κατάσταση που βρισκόταν ως προς το ακίνητο αυτό ο κληρονομούμενος κατά το χρόνο του θανάτου του και υπέχουν τις ίδιες με αυτόν υποχρεώσεις (Μπαλή Εμπράγματο Δίκαιο παράγραφος 189 αριθμός 2, Άρειος Πάγος 1263/1976 Νομικό Βήμα 25). Συνεπώς με την κατά τα εκτεθέντα μεταγραφή της αποδοχής της ως άνω κληρονομίας από τους κληρονόμους Χρήστο Σκυλάκο και Μαρία Ψυχάρη απέκτησαν αυτοί την κυριότητα του υπολοίπου μετά τη δωρεά τμήματος του ακινήτου από τον χρόνο του θανάτου της κληρονομούμενης, που συνέβη κατά την 22-05-1979, ήτοι πριν από την ισχύ του από 02-03-1981 προεδρικού διατάγματος. Με τον τρόπο αυτό, εφόσον το όλο οικόπεδο ήταν αυτοτελές και αυθύπαρκτο, επήλθε κατάτμηση αυτού κατά την 22-05-1979, αφού ένα τμήμα αυτού αποκτήθηκε κατά κυριότητα από τους κληρονόμους, ως προς το υπόλοιπο δε δωρηθέν τμήμα αυτοί διαδέχθηκαν κατά τα εκτεθέντα την θέση, στην οποία βρισκόταν και τις υποχρεώσεις που είχε κατά το θάνατό της η κληρονομούμενη, ήτοι τη θέση του που βρίσκεται ο μεταβιβάσας με συμβόλαιο την κυριότητα ακινήτου που δεν έχει μεταγραφεί. Εξάλλου οι κληρονόμοι αυτοί, μη αποδεχθέντες την κληρονομία ως προς το τμήμα αυτό (δωρηθέν) και μη μεταγράφοντες τέτοια αποδοχή, ήταν κύριοι υπό αίρεση, ήτοι η κυριότητα ως προς το τμήμα αυτό ήταν κατά την ισχύ του παραπάνω προεδρικού διατάγματος, μετέωρη (Μπαλή Κληρονομικό Δίκαιο παράγραφος 175). Βεβαίως ο δωρεοδόχος απέκτησε την κυριότητα του δωρηθέντος τμήματος από την κατά 26-09-1984 τη μεταγραφή των δωρητηρίων συμβολαίων, η οποία δεν εμποδιζόταν από την προηγηθείσα μεταγραφή της αποδοχής της κληρονομίας (Μπαλή όπως ανωτέρω, Άρειος Πάγος 1263/1976 όπως ανωτέρω), όμως από αυτό δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι η κατάτμηση του οικοπέδου επήλθε κατά την τελευταία αυτή ημερομηνία, γιατί το δωρηθέν τμήμα ήδη από το χρόνο του θανάτου της κληρονομουμένης τελούσε υπό ειδικό νομικό καθεστώς έναντι του υπολοίπου τμήματος. Άλλως θα οδηγούμαστε στο άτοπο συμπέρασμα ότι ούτε το τελευταίο τούτο τμήμα είναι κατά παρέκκλιση άρτιο, σύμφωνα με το παραπάνω προεδρικό διάταγμα, καίτοι αποκτήθηκε κατά κυριότητα από τους κληρονόμους κατά το χρόνο του θανάτου της κληρονομούμενης, ήτοι πριν από την ισχύ του προεδρικού διατάγματος αυτού, αφού δεν μπορεί να νοηθεί ότι επέρχεται κατάτμηση ενός οικοπέδου, εφόσον με αυτήν δεν δημιουργούνται δύο ή περισσότερα αυτοτελή οικόπεδα, αλλά μόνο ένα.

ΙΙΙ. Σύμφωνα προς τα εκτεθέντα κατά τη γνώμη μας, τόσο το δωρηθέν τμήμα του παραπάνω οικοπέδου, όσο και το υπόλοιπο τμήμα πρέπει να θεωρηθούν από την άποψη της εφαρμογής του από 02-03-1981 προεδρικού διατάγματος ότι δημιουργήθηκαν με κατάτμηση πριν από την ισχύ του προεδρικού διατάγματος αυτού, ήτοι από τον χρόνο του θανάτου της Ταρσή ή Τασία χήρας Κωνσταντίνου Σκυλάκου (22-09-1979).

Ο Νομικός Σύμβουλος Διοίκησης