 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Ι. Αντικείμενο - σκοπός
Αναπτύσσει κυρίως διαγνωστικές αλλά και θεραπευτικές δραστηριότητες κάνοντας χρήση ραδιοφαρμακευτικών ουσιών, αξιοποιώντας δι αυτών τις ιδιότητες του πυρήνα των ραδιενεργών ισοτόπων ή κάνοντας χρήση εξωτερικών πηγών φωτονίων.
Οι διαγνωστικές δραστηριότητες διακρίνονται σε δύο γενικές κατηγορίες:
α) In vivo - για την απεικόνιση οργάνων ή μελών του ανθρωπίνου σώματος με σκοπό την παρακολούθηση ορισμένων διεργασιών ή διαταραχών του ανθρώπινου οργανισμού.
β) In vitro - για την εργαστηριακή ανάλυση των στοιχείων ορισμένων ουσιών σε βιολογικά υγρά με κλινικό ενδιαφέρον.
Υφιστάμενη νομοθεσία.
Η διαδικασία χορηγήσεως αδειών εργαστηρίων ακτινοβολιών αλλά και η οργάνωση, η λειτουργία, ο εξοπλισμός, η στελέχωση, οι προϋποθέσεις ασφαλείας και η κατασκευή του τμήματος συνοπτικά περιγράφονται και διέπονται από τον ισχύοντα κανονισμό ακτινοπροστασίας. Σύμφωνα με αυτόν η πυρηνική ιατρική κατατάσσεται αναλόγως του είδους, της ποσότητας, της ραδιοτοξικότητας και της εφαρμογής των ραδιοϊσοτόπων σε τέσσερις κατηγορίες εργαστηρίων ραδιοϊσοτόπων ανοικτών πηγών Α-1, Α-2, Α-3, Α-4.
Στις υπό ίδρυση κλινικές μπορεί να αναπτυχθεί κατ' αρχήν οποιοδήποτε από αυτά τα εργαστήρια. Όμως οι κατηγορίες Α-3 και Α-4 όπου πέραν των διαγνωστικών αναπτύσσονται και θεραπευτικές δραστηριότητες επί ανθρώπων επιτρέπεται να αναπτυχθούν μόνο σε κλινικές που διαθέτουν εκτός από τους χώρους της διαγνωστικής διαδικασίας και ειδικούς θαλάμους Νοσηλείας.
Επειδή το τμήμα της Πυρηνικής Ιατρικής παραλαμβάνει αποθηκεύει επεξεργάζεται - διαθέτει ραδιενεργά ισότοπα και διαχειρίζεται στερεά ραδιενεργά τους κατάλοιπα οι χώροι στους οποίους πραγματοποιούνται οι παραπάνω λειτουργίες και οι μεταξύ τους διαδρομές πρέπει να εξασφαλίζουν την απαραίτητη ακτινοθωράκιση και ανεξαρτησία ώστε να μηδενίζεται ο κίνδυνος ανεπιθύμητης ακτινοβόλησης.
ΙΙ. Αρχές σχεδιασμού
α. Θέση στο κτίριο - σχέση με άλλα τμήματα.
Σκόπιμη είναι η ένταξη του στην ευρύτερη περιοχή των λοιπών δραστηριοτήτων απεικονίσεων και εφαρμογών ακτινοβολιών της κλινικής, αλλά τα δωμάτια των μετρήσεων δεν πρέπει να είναι κοντά σε παρασιτικές πηγές ακτινοβολίας (ακτινοδιαγνωστικές ή ακτινοθεραπευτικές εγκαταστάσεις).
Σ' οποιαδήποτε περίπτωση το τμήμα της Πυρηνικής Ιατρικής πρέπει να έχει άμεση πρόσβαση από την είσοδο της κλινικής δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των εξυπηρετούμενων ασθενών είναι εξωτερικοί αλλά και άνετη προσπέλαση φορείου τόσο από τις νοσηλευτικές κλίνες όσο και από την είσοδο της κλινικής (εφ' όσον πραγματοποιεί in vivo εξετάσεις).
Επί πλέον οι διαδρομές των ραδιενεργών ισοτόπων κατά την άφιξή τους και των ραδιενεργών απορριμάτων κατά την αποκομιδή τους είτε γίνονται μέσω της κυρίας εισόδου της κλινικής είτε μέσω δευτερευούσης απαραίτητο είναι(ανεξαρτήτως των λαμβανομένων μέτρων ασφαλείας) να είναι οι ελάχιστες δυνατές.
β. Μετρικά στοιχεία απαραίτητων χώρων. Οι χώροι στους οποίους αναπτύσσονται οι δραστηριότητες του τμήματος ομαδοποιούνται στις εξής ενότητες:
Α ενότητα: Γενικοί χώροι.
Β ενότητα: Θερμή περιοχή (περιοχή διακίνησης ραδιενεργών ουσιών).
Πίνακας Μετρικών Στοιχείων Πυρηνικής Ιατρικής
Α/Α |
Απαραίτητοι χώροι |
Ελάχιστη ωφέλιμη επιφάνεια (m2) |
Ελάχιστες ωφέλιμες διαστάσεις (m) |
Παρατηρήσεις |
Α. Ενότητα: Γενικοί Χώροι |
||||
1 |
Γενική αναμονή ασθενών, συνοδών, επισκεπτών |
16 |
|
Πλησίον της εισόδου του τμήματος |
2 |
Αναμονή φορείων |
6 |
|
Δίπλα στη Γενική αναμονή αλλά αθέατη από αυτή |
3 |
2 WC επισκεπτών πλησίον της Γενικής Αναμονής |
8 |
|
|
4 |
Υποδοχή - Γραμματεία |
15 |
|
Σε επαφή με τη Γενική Αναμονή και με άμεση προσπέλαση από το πρόσωπο του τμήματος για τη δοσοληψία των πληροφοριών |
5 |
Αρχείο |
6 |
|
Επέκταση της Γραμματείας |
6 |
Ιατρείο - εξέταση - λήψεις βιολογικών υγρών |
12 |
|
Μεταξύ γενικής αναμονής και χώρων ιατρών |
7 |
Γραφείο υπεύθυνου ιατρού |
12 |
|
Κεντροβαρικά των δραστηριοτήτων του τμήματος |
7Α |
2ο γραφείο ιατρών (εφόσον οι ιατροί του τμήματος είναι περισσότεροι από δυο) |
10 |
|
Κεντροβαρικά των δραστηριοτήτων του τμήματος |
8 |
Γραφείο φυσικού (για την κατηγορία Α-3 και Α-4 έχει πλήρη απασχόληση) |
8 |
|
|
9 |
Δωμάτιο βοηθητικού προσωπικού |
8 |
|
|
10 |
2 χώροι υγιεινής ιατρικού και λοιπού προσωπικού - ντους |
12 |
|
|
11 |
Αποθήκη |
6 |
|
|
12 |
Συγκέντρωση ακαθάρτων |
4 |
|
|
Β. Ενότητα: Θερμή περιοχή (περιοχή διακίνησης ραδιενεργών ουσιών) |
||||
13 |
Αποθήκη για τη φύλαξη ραδιοϊσοτόπων και ραδιενεργών καταλοίπων διαμερισματοποιημένης κατά κατηγορία εργαστηρίου Α-1, Α-2, Α-3 και Α-4 σε 1-2-3 και 4 χώρους φύλαξης |
10 |
|
Εύκολη προσπέλαση από είσοδο της κλινικής. Σε επαφή με το θερμό εργαστήριο. Μέσα σε αυτή διακριτές περιοχές θα προβλέπονται για την αποθήκευση των στερεών ραδιενεργών καταλοίπων και των γεννητριών. |
14 |
Θερμό εργαστήριο για την παρασκευή των ραδιοφαρμάκων με ειδικές διαδικασίες. |
10 για εργαστήριο Α-2 14 για εργαστήριο Α-3 18 για εργαστήριο Α-4 |
|
Σε επαφή με αποθήκη ραδιοϊσοτόπων και το δωμάτιο εφαρμογής. Εξοπλισμένο με ειδικούς πάγκους εργασίας ελάχιστου μήκους σε τρέχοντα μέτρα όσο το ήμισυ του αριθμητικού μεγέθους του εμβαδού του χώρου και με απαγωγό εστία |
15 |
Δωμάτιο εφαρμογής για τη χορήγηση των ραδιοφαρμάκων σε περιπατητικούς ή κλινήρεις ασθενείς |
8 |
|
Εύκολα προσπελάσιμο από τη γενική αναμονή και σε επαφή με το θερμό εργαστήριο |
16 |
Ειδική αναμονή θερμών ασθενών |
15 |
|
Δίπλα στο δωμάτιο εφαρμογής άνετο για την ίδια σπορά των αναμενόμενων επί τρίωρο περίπου ασθενών |
17 |
Δωμάτιο αναμονής φορείων θερμών ασθενών |
6 |
|
|
18 |
2 ειδικά WC για τη χρήση των θερμών ασθενών |
8 |
|
Δίπλα στην ειδική αναμονή |
19 |
Χώρος γ-camera για εκτέλεση τομογραφικών λήψεων και σπινθηρογραμμάτων ολόκληρου του σώματος |
4 x 8 = 32 |
|
Με άμεση προσπέλαση από την ειδική αναμονή πρέπει να εξασφαλίζεται τόσο η άνετη τοποθέτηση του μηχανήματος εντός χώρου (γ-camera, χειριστήριο, εξεταζόμενου ασθενούς, φωτογραφικό μηχάνημα, computer, κ.λ.π.) όσο και η ευχερής διακίνηση του προσωπικού και των ασθενών εντός αυτού. Στατική πρόβλεψη των φορτίων της γ-camera. |
19Α |
Εναλλακτικά: Χώρος γ-camera για τομογραφικές λήψεις ή μόνο σπινθηρογραφήματα ολόκληρου του σώματος |
4 x 5 = 20 |
|
Με άμεση προσπέλαση από την ειδική αναμονή πρέπει να εξασφαλίζεται τόσο η άνετη τοποθέτηση του μηχανήματος εντός του χώρου (γ-camera, χειριστήριο, κλίνη εξεταζόμενου ασθενούς, φωτογραφικό μηχάνημα, computer, κ.λ.π.) όσο και η ευχερής διακίνηση του προσωπικού και των ασθενών εντός αυτού. Στατική πρόβλεψη των φορτίων της γ-camera. |
19Β |
Εναλλακτικά: Χώρος φορητής γ-camera (προαιρετικός) |
3.5 x 3.5 |
|
|
20 |
Σκοτεινός θάλαμος για την εμφάνιση των film που προκύπτουν από τη γ-camera με προθάλαμο για την κατάληξη του film |
6 |
|
Σε επαφή με το χώρο της γ-camera κατά προτίμηση με άμεση τροφοδότηση. Ο χώρος μπορεί να παραληφθεί αν προβλέπεται εμφάνιση με day - light system ή άλλος τύπος εκτύπωσης. |
21 |
Χώρος για τις in vitro εξετάσεις με εύκολη πρόσβαση από το θερμό εργαστήριο |
16 |
|
Διαρρυθμίζεται ώστε να περιλαμβάνει πέραν των εργαστηριακών πάγκων χώρους για φυγόκεντρο γ-counter, ηλεκτρονικό υπολογιστή, ψυγεία, υδατόλουτρα και γενικά όλα τα υπόλοιπα όργανα ενός χημικού εργαστηρίου. Εργαστήρια κατηγορίας Α1 μπορούν να λειτουργήσουν σε κλινικές ανεξάρτητα από την ύπαρξη εργαστηρίων ραδιοϊσοτόπων μεγαλύτερης κατηγορίας. |
22 |
Ειδικός θάλαμος θεραπείας με προθάλαμο και ενσωματωμένους χώρους υγιεινής. (Για τα τμήματα πυρηνικής ιατρικής κατηγορίας Α-3 και Α-4 που έχουν τη δυνατότητα χορήγησης θεραπευτικών δόσεων ραδιοφαρμάκων) |
16 |
|
Με εύκολη προσπέλαση από το θερμό εργαστήριο. Για την παραμονή εντός του θαλάμου καθ' όλη τη διάρκεια της θεραπείας (3 - 6 ημέρες) |
ΙΙΙ. Ειδικές κατασκευαστικές απαιτήσεις
Επειδή στο τμήμα γίνεται χρήση ανοικτών πηγών δηλαδή ραδιενεργών ουσιών υπό μορφή διαλυμάτων, σκόνης ή αερίων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τμηματικώς η κατασκευή των χώρων αποθήκευσης διακίνησης και χρήσης των ραδιενεργών αυτών ουσιών πρέπει να εξασφαλίζει:
| • | αφ ενός μεν την απαραίτητη ακτινοπροστασία των διακινουμένων ανθρώπων και ευπαθών υλικών του τμήματος. |
| • | αφ ετέρου δε τις δυνατότητες αντιμετώπισης ενδεχόμενης ανεπιθύμητης διασποράς τους. |
Για την εξυπηρέτηση αυτού του στόχου τα επί μέρους οικοδομικά στοιχεία και ο εξοπλισμός των χώρων της θερμής περιοχής του τμήματος πρέπει να ανταποκρίνονται στις ακόλουθες κατασκευαστικές απαιτήσεις:
1. Οι διαχωριστικοί και εξωτερικοί τοίχοι, τα πατώματα, οι οροφές, τα φύλλα των θυρών και παραθύρων, τα διαχωριστικά πετάσματα, τα πετάσματα παρακολούθησης και όλος ο κινητός ή σταθερός εξοπλισμός του τμήματος που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά, τη χρήση και την απόρριψη ραδιενεργών ουσιών πρέπει να έχουν επαρκή ακτινοθωράκιση ή κατάλληλη θέση ώστε να ανταποκρίνονται στον ισχύοντα κανονισμό ακτινοπροστασίας.
2. Οι τοίχοι και οι λοιπές κατακόρυφες επιφάνειες των χώρων αυτών πρέπει να καλύπτονται από λεία, επίπεδα και μη απορροφητικά υλικά που θα έχουν την δυνατότητα να πλένονται. Ειδικά οι τοίχοι του θερμού εργαστηρίου, της αποθήκης ραδιοϊσοτόπων, του δωματίου χορηγήσεων, του εργαστηρίου in vitro και των χώρων υγιεινής της θερμής περιοχής, πρέπει να είναι επενδεδυμένοι με πλακίδια λευκής μάζας ή άλλα πετρώδη απολύτως λεία υλικά, ελάχιστης απορροφητικότητας, μεγάλης επιφανειακής αντοχής, χωρίς τριχοειδείς ρηγματώσεις, με ελάχιστη επιφάνεια εκάστου 600 cm2 (για την μείωση των αρμών), τοποθετημένα με τους ελάχιστου πλάτους απαραίτητους αρμούς που θα έχουν πληρωθεί με κατάλληλο υλικό και θα έχουν υποστεί επιφανειακή επεξεργασία ώστε να καταστούν λείοι και μη απορροφητικοί όπως η υπόλοιπη επιφάνεια.
3. Τα δάπεδα των χώρων αυτών πρέπει να καλύπτονται από υλικά στεγανά, χωρίς αρμούς, με καμπύλη διαμόρφωση σοβατεπιών και επέκταση του υλικού επικάλυψης μέχρις ύψους 20 cm τουλάχιστον επί των κατακόρυφων επιφανειών που τα περιβάλλουν. Οι επιφάνειες των δαπέδων των χώρων αυτών πρέπει να είναι υποβαθμισμένες κατά μερικά χιλιοστά στα κατωκάσια των θυρών με τις οποίες επικοινωνούν με του λοιπούς χώρους που τους περιβάλλουν και να έχουν κλίση προς ένα σιφόνι (ανά ομάδα χώρων) με αεροστεγές καπάκι.
4. Οι πάγκοι εργασίας του θερμού και του in vitro εργαστηρίου πρέπει να έχουν ελάχιστο πλάτος 60 cm και να είναι επενδεδυμένα με φύλλα μη απορροφητικού υλικού απολύτως επίπεδα.
Η ίδια επένδυση πρέπει να συνεχίζει μέχρι ύψους 50 cm και στον πίσω από τον πάγκο τοίχο με καμπύλη προσαρμογή της οριζόντιας επιφάνειας του πάγκου με την κατακόρυφη της επένδυσης.
Οι νεροχύτες πρέπει να είναι μονοκόμματοι πρεσσαριστοί από ανοξείδωτο χάλυβα χωρίς συγκολλήσεις και με πίσω προστατευτικό ανασήκωμα (όπως οι πάγκοι) η ενσωμάτωσή τους όμως στον συνεχόμενο πάγκο θα γίνεται με συγκόλληση που θα υποστεί λείανση.
Όλα τα ντουλάπια, συρτάρια, ράφια, πόρτες ντουλαπιών πρέπει να είναι επίσης επενδεδυμένα με φύλο ανοξείδωτο χάλυβα ή φύλο φορμάικας ανθεκτικής σε αραιά οξέα όλες δε οι κατασκευές και οι διατομές πρέπει
Να έχουν τέτοια μορφή ώστε να μπορούν προσεγγίζονται όλες οι περιοχές τους για καθαρισμό και απολύμανση.
Ειδικά οι πόρτες των ντουλαπιών είτε ανοιγόμενες είτε συρόμενες με μηχανισμό άνω ανάρτησης πρέπει να επιτρέπουν να καθαρίζονται οι πάτοι των ντουλαπιών χωρίς κανένα εμπόδιο.
Ανοξείδωτο νιπτήρα πρέπει να διαθέτει και το λουτρό του ειδικού θαλάμου θεραπείας.
Οι πάγκοι εργασίας του θερμού και του in vitro εργαστηρίου καθώς και τα προστατευτικά τους ανασηκώματα μπορούν επίσης να κατασκευασθούν και από άλλα υλικά εφόσον τα φυσικά και τεχνικά τους χαρακτηριστικά είναι αντίστοιχα ή βελτιωμένα από εκείνα των φύλλων του ανοξείδωτου χάλυβα (λεία επιφάνεια, μεγάλη σκληρότητα, ανυπαρξία τριχοειδών ρηγμάτων και απολύτως μη απορροφητική μάζα). Σ' αυτές τις περιπτώσεις και εφόσον δεν είναι δυνατή η συγκόλληση στους πάγκους αντιστοίχων νεροχυτών πρέπει να γίνεται στεγανή προσαρμογή πάγκων - νεροχυτών που θα αποκλείει τον εγκλωβισμό ραδιενεργών λυμάτων.
Οι ίδιες απαιτήσεις μη απορροφητικότητας και οξύμαχου υπάρχουν και για την επιφάνεια εργασίας της προβλεπόμενης για τα Εργαστήρια Α-2, Α-3 και Α-4 απαγωγού εστίας άσχετα με την ενδεχόμενη χρησιμοποίηση και επενδυτικών υλικών μιας χρήσης στην επιφάνεια εργασίας.
5. Οι χώροι φύλαξης στην αποθήκη ραδιοϊσοτόπων πρέπει να είναι επαρκείς, εύχρηστοι οι δε επιφάνειες αποθήκευσης των αχρησιμοποίητων ουσιών πρέπει να βρίσκονται στην στάθμη + 90 cm και άνω ως προς το δάπεδο του χώρου.
Ειδικά οι πόρτες των χώρων αυτών πρέπει να είναι εύχρηστες και να διαθέτουν προ αυτών πάγκο απόθεσης (από μη απορροφητικό υλικό) συνεχόμενο με το δάπεδο του χώρου φύλαξης ελάχιστου πλάτους 20 cm. Εντός της αποθήκης ραδιοϊσοτόπων πρέπει να υπάρχει σαφές και ευκρινές σύστημα σήμανσης προσαρμοσμένο στον σταθερό εξοπλισμό του χώρου και τις κατηγορίες των φυλασσομένων αχρησιμοποίητων ραδιενεργών ουσιών και για τις κατηγορίες των ραδιενεργών καταλοίπων.
6. Οι κρουνοί στις παροχές νερού του θερμού εργαστηρίου και του λουτρού του ειδικού θαλάμου πρέπει να ενεργοποιούνται με φωτοκύτταρο, ή βραχίονα αγώνα ή άλλο σύστημα που δεν απαιτεί χειρισμό με τα άκρο του χεριού.
7. Στον ειδικό θάλαμο θεραπείας πρέπει να υπάρχει διάταξη ενδοεπικοινωνίας με την οποία θα εξασφαλίζεται η δυνατότητα οπτικοακουστικής προσέγγισης του ασθενούς και η δυνατότητα ακουστικής επικοινωνίας του ασθενούς με το προσωπικό.
8. Η θερμή περιοχή του τμήματος πρέπει να κλιματίζεται βρισκόμενη σε υπό πίεση ως προς τους γύρω χώρους για να μη ευνοείται η διασπορά ενδεχόμενων ραδιενεργών αερίων.
9. Σε όλους τους χώρους της θερμής περιοχής πρέπει να υπάρχει επαρκής σήμανση με τους διεθνείς συμβολισμούς της ραδιενεργού ακτινοβολίας και ειδικές απαγορευτικές διαρρυθμίσεις εισόδου ή διακίνησης σε κάποιους χώρους.
10. Η απόρριψη των στερεών, υγρών και αερίων ραδιενεργών καταλοίπων θα γίνεται σύμφωνα με τις σχετικές προβλέψεις του ισχύοντος κανονισμού ακτινοπροστασίας.