Συνδεθείτε στην Υπηρεσία Νομοσκόπιο Είσοδος στην υπηρεσία Νομοσκόπιο.     Χρήστης Κωδικός   Υπενθύμιση στοιχείων λογαριασμού       Νέοι χρήστες Εάν είστε νέος χρήστης, θα πρέπει να δημιουργήσετε ένα ΔΩΡΕΑΝ λογαριασμό προκειμένου να φύγει το παράθυρο αυτό και να αποκτήσετε πλήρη πρόσβαση στην υπηρεσία Νομοσκόπιο. Δημιουργία νέου λογαριασμού

Αριθμός 2164/1994

 

Το Συμβούλιο της Επικρατείας

 

Τμήμα Ε'

 

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την 16-02-1994, με την εξής σύνθεση: Μ. Δεκλερής, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε Τμήματος, Γ. Δεληγιάννης, Ι. Μαρή, Σύμβουλοι, Ν. Ρόζος, Μ. Καραμανώφ, Πάρεδροι. Γραμματέας η Κ. Τζεδάκη.

 

Δια να δικάσει την από 12-04-1990 αίτηση:

 

των: 1. __________, 2. __________, 3. __________, 4. __________, κατοίκων Θεσσαλονίκης (οδός __________), οι οποίοι δεν παρέστησαν, αλλά ο δικηγόρος που υπογράφει την αίτηση νομιμοποιήθηκε με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο,

 

κατά του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ο οποίος παρέστη με τον Γ. Λάζο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.

 

Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες ζητούν να ακυρωθεί το από 31-01-1990 προεδρικό διάταγμα έγκριση πολεοδομικής μελέτης τμημάτων των πολεοδομικών ενοτήτων 7 και 8 του δήμου Καλαμαριάς (νομού Θεσσαλονίκης) και τροποποίησης του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του ίδιου δήμου σε συνεχόμενη περιοχή.

 

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Συμβούλου, Γ. Δεληγιάννη.

 

Κατόπιν, το δικαστήριο άκουσε τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ζήτησε την απόρριψη της υπό κρίση αιτήσεως.

 

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου,

 

Είδε τα σχετικά έγγραφα

 

και σκέφθηκε κατά τον νόμο

 

1. Επειδή καταβλήθηκαν τα νόμιμα τέλη (υπ' αριθμόν 2843576 και 2843577 του έτους 1990 διπλότυπα της Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών) και το παράβολο (υπ' αριθμόν 1466973 και 3194028 γραμμάτια παραβόλου του Δημοσίου).

 

2. Επειδή με την κρινόμενη αίτηση ζητείται εμπροθέσμως και εν γένει παραδεκτώς η ακύρωση του από 31-01-1990 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 86/Δ/1990) με το οποίο εγκρίθηκε η πολεοδομική μελέτη τμημάτων των ενοτήτων 7 και 8 του δήμου Καλαμαριάς (νομού Θεσσαλονίκης), όπου βρίσκεται ακίνητο των αιτούντων δεσμευόμενο με την μελέτη αυτή.

 

3. Επειδή στο άρθρο 24 του Συντάγματος ορίζεται ότι:

 

{1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δημόσιων δασών και των δημόσιων δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον.

 

2. Η χωροταξική αναδιάρθρωση της Χώρας, η διαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόμηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του Κράτους, με σκοπό να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και η ανάπτυξη των οικισμών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης.

 

3. ...

 

6. Τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος ...}

 

Σε αρμονία με τις πιο πάνω συνταγματικές διατάξεις ο νόμος 1650/1986 για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (ΦΕΚ 160/Α/1986) ορίζει στο μεν άρθρο 18 ότι:

 

{1. Η φύση και το τοπίο προστατεύονται και διατηρούνται, ώστε να διασφαλίζονται οι φυσικές διεργασίες, η αποδοτικότητα των φυσικών πόρων, η ισορροπία και η εξέλιξη των οικοσυστημάτων καθώς και η ποικιλομορφία, η ιδιαιτερότητα ή η μοναδικότητά τους.

 

2. ...

 

3. Οι περιοχές, τα στοιχεία ή τα σύνολα της προηγούμενης παραγράφου μπορούν να χαρακτηρίζονται, σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρου 19, ως:

 

 

4. ...

 

5. Τα αντικείμενα προστασίας και διατήρησης της παραγράφου 3 με τις τυχόν ζώνες τους διέπονται από εκδιδόμενους κατά το άρθρο 21 παράγραφος 2 κανονισμούς λειτουργίας ή κανονισμούς λειτουργίας και διαχείρισης ή ειδικά σχέδια ανάπτυξης και διαχείρισης, όπου εξειδικεύονται τα αναγκαία μέτρα προστασίας, οργάνωσης και λειτουργίας και οι όροι και οι περιορισμοί άσκησης δραστηριοτήτων και εκτέλεσης έργων},

 

στο δε άρθρο 19 παράγραφος 4 εδάφια 3 και επόμενα ότι:

 

{Ως προστατευόμενα τοπία χαρακτηρίζονται περιοχές μεγάλης αισθητικής ή πολιτιστικής αξίας και εκτάσεις που είναι ιδιαίτερα πρόσφορες για αναψυχή του κοινού ή συμβάλλουν στην προστασία ή αποδοτικότητα φυσικών πόρων λόγω των ιδιαίτερων φυσικών ή ανθρωπογενών χαρακτηριστικών τους. ... Ενέργειες ή δραστηριότητες που μπορούν να επιφέρουν καταστροφή, φθορά ή αλλοίωση των προστατευόμενων φυσικών σχηματισμών, των προστατευόμενων τοπίων ή στοιχείων του τοπίου απαγορεύονται, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις των οικείων κανονισμών.}

 

Τέλος, στο άρθρο 21 του ως άνω νόμου ορίζεται ότι:

 

{Ο χαρακτηρισμός περιοχών, στοιχείων ή συνόλων της φύσης και του τοπίου, σύμφωνα με τα άρθρα 18 και 19 και ο καθορισμός των ορίων τους και των τυχόν ζωνών προστασίας τους γίνονται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Γεωργίας, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού ύστερα από γνώμη του νομαρχιακού συμβουλίου, σε εφαρμογή περιφερειακού ή νομαρχιακού ή ειδικού χωροταξικού σχεδίου ή γενικού πολεοδομικού σχεδίου ή ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης. Σε κάθε περίπτωση η σύνταξη ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης είναι απαραίτητη για την τεκμηρίωση της σημασίας του προστατευτέου αντικειμένου και τη σκοπιμότητα των προτεινόμενων μέτρων προστασίας. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού καθορίζεται η διαδικασία κατάρτισης και έγκρισης των ειδικών αυτών περιβαλλοντικών μελετών και το περιεχόμενό τους ...}

 

Εξ άλλου ειδικά για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης ο νόμος 1561/1985 Ρυθμιστικό σχέδιο κ.λ.π. (ΦΕΚ 148/Α/1985) ορίζει στο άρθρο 2 ότι:

 

{Το πρόγραμμα προστασίας περιβάλλοντος περιλαμβάνει τα μέτρα και τις κατευθύνσεις για την αναβάθμιση και προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης και ιδίως περιλαμβάνει μέτρα α) . . . β) Την προστασία του τοπίου, των ακτών και των ειδικών περιοχών φυσικού κάλλους.}

 

Στο άρθρο 3 παράγραφος 3 ότι:

 

{1. ...

 

3. Οι ειδικότεροι στόχοι και κατευθύνσεις που καθορίζονται για την εξέλιξη της ίδιας της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης είναι οι ακόλουθοι:

 

α) Η ανάδειξη και προστασία των ιστορικών στοιχείων, η οικολογική ανασυγκρότηση, η αποκατάσταση της σχέσης της πόλης με το Θερμαϊκό κόλπο και η προστασία και ανάδειξη των ορεινών όγκων, των τοπίων φυσικού κάλλους και των ακτών ...}

 

Τέλος, στο άρθρο 14 παράγραφος Α εδάφιο 3.1 ορίζεται ότι

 

{.1. Στα πλαίσια της οργάνωσης και ανασυγκρότησης του ΠΣΘΕ παίρνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την:

 

 

Με τις πιο πάνω συνταγματικές διατάξεις ανάγεται σε προστατευτέα αξία το φυσικό, οικιστικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Ειδική δε μέριμνα εκδηλώνει ο συντακτικός νομοθέτης για τον δασικό πλούτο της χώρας, του οποίου η προϊούσα καταστροφή υπαγόρευσε την θέσπιση αυστηρού προστατευτικού καθεστώτος με κύριο περιεχόμενο την απαγόρευση της μεταβολής του προορισμού των δασών, που είναι απόλυτη για τα ιδιωτικά δάση. Κατά το πνεύμα και το σκοπό των συνταγματικών αυτών διατάξεων επιβάλλεται ειδική προστασία, μεταξύ άλλων, και των περιοχών των οποίων τα οικοσυστήματα έχουν ιδιαίτερη αισθητική αξία συνδυαζόμενη, μάλιστα, και με πολιτιστικά ανθρωπογενή χαρακτηριστικά με τα οποία αποτελούν ενιαίο σύνολο. Στόχο της συνταγματικής αυτής προστασίας αποτελεί η διατήρηση στο διηνεκές αναλλοίωτων των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών στοιχείων και της εν γένει φυσιογνωμίας των εν λόγω συστημάτων. Κατά συνέπεια, τα ανωτέρω ενιαία και αυτοτελή συστήματα (σύνολα) τοπίου φυσικού και πολιτιστικού (ανθρωπογενούς) χαρακτήρα δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενα πολεοδόμησης ούτε να ενταχθούν στον οικιστικό ιστό πόλεως μετατρεπόμενα σε χώρους αστικού πράσινου, γιατί η ένταξή των σε πολεοδομικό σχέδιο συνεπάγεται την κατάλυση της αναγκαίας για την διατήρησή των αυτοτέλειας και την αλλοίωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της εν γένει φυσιογνωμίας των, πράγμα που αντιτίθεται στη συνταγματική επιταγή του άρθρου 24. Ως προς αυτά η ρύθμιση που επιβάλλεται από το Σύνταγμα είναι η τοποθέτησή των και η θέση των υπό το ειδικό προστατευτικό καθεστώς που προβλέπεται από τις πιο πάνω διατάξεις των άρθρων 18, 19 και 21 του νόμου 1650/1986, που συνάδουν με τις συνταγματικές επιταγές.

 

4. Επειδή εν προκειμένω με το προσβαλλόμενο διάταγμα εγκρίθηκε το πολεοδομικό σχέδιο τμημάτων των πολεοδομικών ενοτήτων 7 και 8 της περιοχής Νέας Κρήνης του δήμου Καλαμαριάς (νομού Θεσσαλονίκης) με τον καθορισμό οικοδομήσιμων, κοινόχρηστων χώρων και τη θέσπιση όρων δόμησης των οικοπέδων που περιλαμβάνονται στις ως άνω ενότητες. Όπως αναφέρεται όμως στις από 29-06-1987, 16-05-1988 και 27-06-1989 Εισηγήσεις της Διεύθυνσης Οικισμού Θεσσαλονίκης, που συνοδεύουν τις υπ' αριθμόν 922/συνεδρία 28/1987, 755/συνεδρία 19/1988 και 622/συνεδρία 19/1989 γνωμοδοτήσεις του Νομαρχιακού Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, εν όψει των οποίων εκδόθηκε το προσβαλλόμενο διάταγμα:

 

{η περιοχή που πολεοδομείται με αυτό είναι εκτός σχεδίου παράκτια έκταση. Περιλαμβάνει ιδιοκτησίες μεγάλης έκτασης, αδόμητες κατά μεγάλο ποσοστό. Τα ελάχιστα κτίσματα της περιοχής είναι μικρής κλίμακας (με μικρό ογκομετρικό περίγραμμα) και περιβάλλονται από μεγάλο ακάλυπτο χώρο με πυκνά δένδρα. Από τα κτίσματα αυτά το μεσοπολεμικό κτίριο που βρίσκεται στη συμβολή της οδού Κανάρη με την προέκταση της οδού Πλαστήρα και μελετήθηκε να λειτουργήσει ως παιδικός σταθμός έχει ήδη χαρακτηρισθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως έργο τέχνης ενώ με μεταγενέστερη απόφαση η προστασία επεκτείνεται σε ολόκληρο τον οικοπεδικό του χώρο. Κοντά στο κτίριο αυτό και στα όρια της περιοχής της μελέτης υπάρχει το κτίριο της οδού Ερυθραίας και πλατείας Νέου Κορδελιού που πρόσφατα χαρακτηρίσθηκε διατηρητέο. Το γνωστό ως βίλα Γεωργιάδη κτίριο της γωνίας της παραλιακής οδού με την οδό Ατλαντίδας, ίδιας περιόδου με τα προηγούμενα παρουσιάζει επίσης αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Το βασικότερο χαρακτηριστικό της περιοχής αποτελεί η ιδιαιτερότητα και ποικιλομορφία του τοπίου της, λόγω της πυκνής βλάστησης που παρουσιάζει, όχι μόνο στην παράκτια περιοχή αλλά και πέρα απ' αυτή, όπου μεγάλες ιδιοκτησίες αποτελούν ενιαία συνεχόμενη έκταση με την περιοχή αυτή. Το τοπίο αυτό είναι μοναδικό όχι μόνο για την περιοχή της Καλαμαριάς αλλά και για ολόκληρη την Θεσσαλονίκη γιατί συνδυάζει την ιδιομορφία του παραλιακού βραχώδους εδάφους με την πυκνότητα, τη συνέχεια και την ποικιλία της βλάστησης που διακρίνεται σε πολλά πεύκα και λίγα κυπαρίσσια (κύρια σε όλη τη ζώνη της παραλίας) σε πυκνές συστάδες δένδρων και σπάνιων θάμνων και σε οπωροφόρα δένδρα. Έτσι, αποτελεί μοναδικό πνεύμονα πράσινου της περιοχής, πόλο αναψυχής των κατοίκων όλης της Θεσσαλονίκης και όαση πρασίνου.}

 

Με τα δεδομένα αυτά, όπως εκθέτονται στις Εισηγήσεις της Υπηρεσίας, η περιοχή που πολεοδομείται με το προσβαλλόμενο διάταγμα ανήκει στην κατηγορία των αυτοτελώς προστατευτέων συνόλων τοπίου φυσικού και πολιτιστικού χαρακτήρος, αφού περιλαμβάνει τα οικεία οικοσυστήματα των ακτών, του δάσους και της λοιπής βλάστησης σε συνδυασμό με το ιδιαίτερο αισθητικό κάλλος αυτών και των εκεί ευρισκομένων πολιτιστικών στοιχείων. Συνεπώς, σύμφωνα με τις πιο πάνω επιταγές του άρθρου 24 του Συντάγματος, όπως εξειδικεύονται για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης με τα άρθρα 2, 3 παράγραφος 3 και 14 Α εδάφιο 3.1 του νόμου 1561/1985, η επίδικη περιοχή δεν μπορεί να ενταχθεί σε πολεοδομικό σχέδιο αλλά πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ειδικού προστατευτικού καθεστώτος. Για τον λόγο αυτό, που εξετάζεται αυτεπάγγελτα από το Δικαστήριο, πρέπει να ακυρωθεί το προσβαλλόμενο διάταγμα και να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση.

 

Δια ταύτα

 

Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.

 

Ακυρώνει το από 31-01-1990 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 86/Δ/1990) κατά το μέρος του με το οποίο εγκρίθηκε η μελέτη τμημάτων των πολεοδομικών ενοτήτων 7 και 8 του δήμου Καλαμαριάς (Θεσσαλονίκης), σύμφωνα με το σκεπτικό.

 

Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου που κατατέθηκε.

 

Επιβάλλει εις βάρος του Δημοσίου την δικαστική δαπάνη των αιτούντων που ανέρχεται στο ποσό των 14.000 δραχμών.

 

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 17-02-1994 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 08-07-1994.