|
Εισαγωγή.
Η Εγκύκλιος αυτή σκοπό έχει την ενημέρωση όλων των φορέων του Δημοσίου Τομέα και των Υπηρεσιών τους για το νέο Νόμο, ο οποίος ρυθμίζει ενιαία τις συμβάσεις εκπόνησης μελετών και παροχής ανεξαρτήτων υπηρεσιών και δίνει τις οδηγίες που είναι απαραίτητες για την εφαρμογή του.
Παρόλο που οι επιμέρους διατάξεις του Νόμου είναι σαφείς και λεπτομερείς, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν τα βασικότερα σημεία αυτών, για να διευκρινιστούν εξαρχής οι κατευθυντήριες γραμμές του νέου θεσμικού πλαισίου και να επιτευχθεί μια αποτελεσματική προσέγγιση των θεμάτων που ρυθμίζει, για όλους τους φορείς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του.
Α. Βασικά χαρακτηριστικά και ρυθμίσεις του νέου Νόμου.
1. Με το νέο Νόμο τίθενται οι κανόνες για την ανάθεση και εκπόνηση μελετών και συναφών υπηρεσιών. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η προσαρμογή και εναρμόνιση του ελληνικού δικαίου με τους κανόνες των κοινοτικών Οδηγιών για τις υπηρεσίες, ώστε να μη δημιουργούνται ερμηνευτικά προβλήματα και σύγχυση στους εφαρμοστές του. Οι ενέργειες και οι διαδικασίες, σχετικά με την προετοιμασία του φακέλου του έργου και την επιλογή της αρμόζουσας στη σύμβαση διαδικασίας ανάθεσης καθορίζονται αναλυτικά. Μάλιστα, ο Φάκελος του έργου επικαιροποιείται και συνοδεύει την εξέλιξη του έργου, η όλη διαδικασία διεξαγωγής της ανάθεσης μελέτης συστηματοποιείται και δημιουργείται μια βάση πολύ χρήσιμων δεδομένων, για τον σωστό προγραμματισμό παρόμοιων μελλοντικών έργων.
2. Τίθενται κανόνες για τον κατά το δυνατόν ακριβή προσδιορισμό της προεκτιμώμενης αμοιβής. Πράγματι θεσμοθετείται Κανονισμός προεκτιμώμενων αμοιβών μελετών και υπηρεσιών, βάσει του οποίου τιμολογούνται από την υπηρεσία οι προς ανάθεση μελέτες και υπηρεσίες. Ο κανονισμός περιγράφει τιμές μονάδος φυσικού αντικειμένου βάσει του περιγραφομένου στο Φάκελο του έργου τεχνικού αντικειμένου της σύμβασης (φυσικό αντικείμενο) και θέτει τιμές ανά μονάδα. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται διαφάνεια στην σύνταξη της προεκτιμώμενης αμοιβής της υπηρεσίας και επιβοηθούνται σημαντικά οι προτιθέμενοι να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό, διότι συντάσσουν την προσφορά τους με γνώμονα τις προεκτιμώμενες από την Αναθέτουσα Αρχή ποσότητες μονάδων φυσικού αντικειμένου του έργου.
3. Οι αναθέτουσες Αρχές, επιλέγουν, ανάλογα με τη φύση και την ιδιαιτερότητα της κάθε μελέτης και σύμφωνα πάντα με τις προϋποθέσεις που θέτει ο Νόμος, την εφαρμογή της καταλληλότερης σε κάθε περίπτωση διαδικασίας ανάθεσης. Για όλα τα είδη διαδικασίας προβλέπονται στο νέο Νόμο συγκεκριμένοι όροι και περιορισμοί εφαρμογής τους (άρθρα 5, 6 και 7).
4. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η δυνατότητα ανάθεσης της προκαταρκτικής μελέτης ή των αντίστοιχων αρχικών σταδίων των μελετών, σε τρεις έως πέντε ανάδοχους, οι οποίοι με τις μελέτες τους, παρέχουν στην Αναθέτουσα Αρχή την ευχέρεια επιλογής της πλέον συμφέρουσας τεχνικής λύσης ανάμεσα από τις προτεινόμενες.
5. Καθιερώνονται νέοι θεσμοί που διασφαλίζουν ευελιξία, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στην ανάθεση της εκπόνησης μελετών ή παροχής συναφών υπηρεσιών, όπως ιδίως:
| • | Οι προγραμματικές συμβάσεις, που εφαρμόζονταν μέχρι τώρα μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, γενικεύονται και εξυπηρετούν φορείς που δεν διαθέτουν επαρκή τεχνική στελέχωση για την ανάθεση της εκπόνησης μελετών ή παροχής άλλων υπηρεσιών και την παρακολούθηση της εκτέλεσης των σχετικών συμβάσεων (άρθρο 3) |
| • | Οι συμφωνίες – πλαίσιο (άρθρο 8), που συνάπτονται όταν πρόκειται να παραχθεί σύνολο ομοίων μελετών ή υπηρεσιών, για τις οποίες δεν είναι εκ των προτέρων γνωστά κάποια στοιχεία (προσδιορισμός των επιμέρους συμβάσεων, χρόνος έναρξης και λήξης εκπόνησης του αντικειμένου των επιμέρους μελετών κ.λ.π.), ώστε όταν προκύψει ανάγκη εκτέλεσης των υπηρεσιών αυτών να αποφεύγεται η διεξαγωγή νέου διαγωνισμού. |
6. Η διαδικασία ανάθεσης υπηρεσιών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου αυτού και δεν είναι μελέτες ρυθμίζεται διεξοδικά.
7. Ορίζονται κριτήρια καταλληλότητας και ποιοτικής επιλογής σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, καθώς και κριτήρια ανάθεσης των συμβάσεων σαφή και αντικειμενικά, με τους αντίστοιχους συντελεστές βαρύτητας, ώστε να διασφαλίζεται τόσο η διαφάνεια και ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των υποψηφίων, όσο και το δημόσιο συμφέρον. Οι μελέτες ή οι υπηρεσίες ανατίθενται στην πλέον συμφέρουσα προσφορά, μετά από αξιολόγηση κριτηρίων που έχουν σχέση με την ποιότητα της μελέτης (πληρότητα και αρτιότητα του αντικειμένου της μελέτης, οργανωτική αποτελεσματικότητα της ομάδας εκπόνησης κ.λ.π.) και της οικονομικής προσφοράς των υποψηφίων, η οποία, όμως, έχει μικρότερη βαρύτητα, έναντι των λοιπών κριτηρίων.
Επισημαίνεται ως ιδιαίτερα σημαντική καινοτομία του νέου νόμου η αποδέσμευση της αμοιβής των μελετητών από τον προϋπολογισμό της κατασκευής του έργου.
8. Οι υποψήφιοι συμμετέχουν στους διαγωνισμούς καταθέτοντας υπεύθυνη δήλωση περί εκπλήρωσης των προϋποθέσεων της προσωπικής καταλληλότητας (πιστοποιητικά μη πτώχευσης, ποινικά μητρώα, ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα κ.λ.π – άρθρο 16) και έτσι απαλλάσσονται οι ίδιοι αλλά και οι Επιτροπές Διαγωνισμών από σημαντικότατη γραφειοκρατία, αλλά και τις αναπόφευκτες τριβές που δημιουργούνται από την πληρότητα και νομιμότητα των σχετικών δικαιολογητικών. Τα ανωτέρω πιστοποιητικά, τα οποία μάλιστα είναι αρκετά απλουστευμένα και ρητώς προσδιορισμένα, προσκομίζονται μόνο από τον τελικό ανάδοχο πριν τη σύναψη της σύμβασης.
9. Προβλέπεται ρητά η δυνατότητα άσκησης ένστασης κατά των όρων της προκήρυξης και των τευχών του διαγωνισμού (άρθρο 13 παράγραφος 5).
10. Στο στάδιο εκτέλεσης των συμβάσεων, οι κυριότερες αλλαγές και βελτιώσεις που καθιερώνει ο νέος Νόμος είναι οι εξής:
α) Ρυθμίζεται με σαφήνεια το ζήτημα του χρόνου εκπόνησης της μελέτης, με διάκριση του χρονικού διαστήματος που αφορά σε ενέργειες της Υπηρεσίας (εγκρίσεις κ.λ.π.) και του καθαρού χρόνου εκτέλεσης, που αποτελεί τη συμβατική δέσμευση του ανάδοχου για την εκπόνηση της μελέτης (άρθρο 27).
β) Ορίζεται ότι η σύμβαση συνάπτεται με την κοινοποίηση της απόφασης έγκρισης του αποτελέσματος του διαγωνισμού στον ανάδοχο και στην περίπτωση ανάθεσης με διαπραγμάτευση, με την υπογραφή του συμφωνητικού (άρθρο 23).
γ) Ρυθμίζονται διεξοδικά τα καθήκοντα, οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του επιβλέποντα (άρθρο 25) καθώς και τα πειθαρχικά αδικήματα και οι αντίστοιχες πειθαρχικές ευθύνες για τους επιβλέποντες, τον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, τον Προϊστάμενο της Προϊσταμένης Αρχής και τα όργανα αυτής, σε περίπτωση υπαίτιας παράλειψης οφειλόμενης ενέργειας από μέρους τους.
δ) Ρυθμίζεται αναλυτικά η διαδικασία καταβολής της αμοιβής του ανάδοχου και των τμηματικών πληρωμών (άρθρο 30).
Επίσης, καταργείται η ρύθμιση της παραγράφου 7 του άρθρου 6 του νόμου 1418/1984, για την παρακράτηση ποσοστού 20% της αμοιβής του μελετητή ως εγγύηση για δύο χρόνια.
ε) Ρυθμίζονται με αυστηρότητα, τόσο οι λόγοι έκπτωσης του ανάδοχου, όσο και η διαδικασία που τηρείται για την έκπτωση (άρθρο 33), με ρυθμίσεις ανάλογες με αυτές που ισχύουν και εφαρμόζονται στο δίκαιο των δημόσιων έργων.
στ) Αντικαθίσταται η διάταξη της παραγράφου 10 του άρθρου 4 του νόμου 1418/1984 περί τροποποίησης της εγκεκριμένης μελέτης και καθιερώνεται πιο αντικειμενική διαδικασία (άρθρο 31), ώστε να εκλείψουν τα φαινόμενα των τροποποιήσεων της εγκεκριμένης μελέτης του έργου, χωρίς να υφίσταται ιδιαίτερα σημαντικός λόγος.
ζ) Ρυθμίζεται διεξοδικά η διαδικασία υπολογισμού και έγκρισης της αποζημίωσης που καταβάλλεται στον ανάδοχο για λόγους υπερημερίας του εργοδότη, χωρίς λύση της σύμβασης (άρθρο 32),
η) Διευκρινίζονται πλήρως στο άρθρο 37 τα ζητήματα που αφορούν στη διαδικασία έγκρισης των μελετών (ορισμός προθεσμίας, αρμοδίων για την έγκριση οργάνων, αρμοδίων για την υποβολή γνώμης οργάνων κ.λ.π.)
θ) Προβλέπεται διοικητική διαδικασία επίλυσης των διαφορών, που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης (άρθρο 41), η οποία περιλαμβάνει τη δυνατότητα άσκησης ένστασης και αίτησης θεραπείας από τον ανάδοχο, κατά βλαπτικών εκτελεστών πράξεων ή παραλείψεων του Κυρίου του έργου.