ΝΣΚ 254/1990
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 254/1990 (22-03-1990)
Αριθμός ερωτήματος: Υπ' αριθμόν 82324/1989 έγγραφο της Διεύθυνσης Οικοδομικών και Κτιριοδομικών Κανονισμών του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.
Περίληψη ερωτήματος: Αν η παράγραφος 2 του άρθρου 15 του νόμου 1337/1983, κατά την οποία δεν μπορούν να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση αυθαίρετα κτίσματα ορισμένων κατηγοριών, μεταξύ των οποίων τα ευρισκόμενα μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους, ισχύει και στην περίπτωση της παραγράφου 10 του άρθρου 9 του νόμου 1512/1985 κατά τα οποία μπορούν να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση αυθαίρετα κτίσματα ανήκοντα στο Δημόσιο, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και σε άλλους φορείς, που αναφέρονται στην παράγραφο αυτή.
Στο ανωτέρω ερώτημα η συνέλευση των Νομικών Συμβούλων της Διοίκησης γνωμοδότησε τα εξής:
Ι. Κατά το άρθρο 15 του νόμου 1337/1983:
{1. Αναστέλλεται η κατεδάφιση των αυθαιρέτων κτισμάτων που έχουν ανεγερθεί μέχρι 31-01-1983 και που βρίσκονται σε περιοχές εντός ή εκτός σχεδίου πόλης ή εντός οικισμών που υπάρχουν πριν από το έτος 1923, αν οι ιδιοκτήτες τους υποβάλουν εμπρόθεσμα τις δηλώσεις που προβλέπονται από τις παραγράφους 4 και 5 του άρθρου αυτού. Για τα εκτός σχεδίου αυθαίρετα η αναστολή από την κατεδάφιση ισχύει μέχρι να ρυθμιστεί η χρήση γης της περιοχής όπου βρίσκονται και να κριθεί η οριστική διατήρηση ή όχι κάθε συγκεκριμένου αυθαιρέτου.
Για τα εκτός σχεδίου ή εντός οικισμού προ του 1923 η αναστολή ισχύει μέχρις ότου καθοριστεί η οριστική ρύθμιση κάθε συγκεκριμένου αυθαιρέτου κατά την παράγραφο 6 του άρθρου 16 του νόμου αυτού. Για αυθαίρετα, που έχουν ανεγερθεί κατά την χρονική περίοδο από 10-12-1981 μέχρι 31-01-1983, η αναστολή από την κατεδάφιση που προβλέπει η παράγραφος αυτή ισχύει αποκλειστικά για αυθαίρετο κτίσμα που αποτελεί τη μοναδική και κύρια κατοικία του ιδιοκτήτη του μέσα στα όρια του νομού.
2. Δεν υπάγονται στις διατάξεις της προηγουμένης παραγράφου και κατεδαφίζονται κατά τις ισχύουσες διατάξεις τα κτίσματα που βρίσκονται:
α) σε κοινόχρηστους χώρους της πόλης (οδούς, πλατείες, κ.λ.π.),
β) μέσα στη ζώνη ασφαλείας των διεθνών, εθνικών, επαρχιακών και δημοτικών ή κοινοτικών οδών κατά το από 23-10-1959 βασιλικό διάταγμα περί μέτρων για την ασφάλεια της υπεραστικής συγκοινωνίας όπως αυτό ισχύει σήμερα,
γ) μέσα στον αιγιαλό και τη Ζώνη Παραλίας κατά το νομοθετικό διάταγμα 393/1974 περί συμπληρώσεως των διατάξεων του αναγκαστικού νόμου 2344/1940 περί αιγιαλού και παραλίας όπως τροποποιήθηκε, συμπληρώθηκε και ισχύει με μεταγενέστερες διατάξεις,
δ) σε δημόσια κτήματα,
ε) σε δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις,
στ) σε αρχαιολογικούς χώρους και
ζ) σε ρέματα.}
Περαιτέρω κατά την παράγραφο 10 του άρθρου 9 του νόμου 1512/1985 όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 31 παράγραφος 4 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1985 (νόμος 1577/1985):
{Με απόφαση του Υπουργού Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος μπορεί να εξαιρούνται από την κατεδάφιση αυθαίρετου κτίσματα που ανήκουν στο δημόσιο, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης τα οποία έχουν ανεγερθεί μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος νόμου. Η απόφαση του Υπουργού εκδίδεται με σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξίας και οικισμού και Περιβάλλοντος το οποίο λαμβάνει υπόψη του τις περιπτώσεις α, β και γ της παραγράφου 1 του άρθρου 16 του νόμου 1337/1983.
Επίσης με απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος, χωροταξίας και Δημοσίων Έργων που εκδίδεται με την ίδια διαδικασία μπορούν να εξαιρούνται από την κατεδάφιση αυθαίρετα κτίσματα ή κτιριακές εγκαταστάσεις γεωργικών συνεταιρισμών ή γεωργοκτηνοτροφικών μονάδων που έχουν ανεγερθεί με προγράμματα του υπουργείου Γεωργίας και της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος...}
ΙΙ. Κατά τη γνώμη της πλειοψηφίας των Νομικών Συμβούλων που αποτελέστηκε από τούς Γ. Σγουρίτσα, Ε. Σαρακηνό, Α Καμπίτση, Β. Ρεντζεπέρη, Στ. Αργυρόπουλο, Α. Χρυσανθακόπουλος, Λ. Παπίδα, Μ. Βεκρή, Ευτύχιο Κορουγένη, Ν. Ρήγα, Κ. Παπακώστα, Α. Βουδούρη, Ρ. Αντωνακόπουλο, Β. Παπαχρήστου και Γ. Παπασωτηρίου η παράγραφος 2 του άρθρου 15 του νόμου 1337/1983 που εξαιρεί από την αναστολή της κατεδάφισης, την προβλεπόμενη από την προηγουμένη παράγραφο του ίδιου άρθρου, τα κτίσματα ορισμένων κατηγοριών, περιορίζεται στα πλαίσια της εφαρμογής του νόμου αυτού και ειδικότερα αφορά την αναστολή της κατεδάφισης που ρυθμίζεται από το ως άνω άρθρο.
Εξάλλου η παράγραφος 10 του άρθρου 9 του νόμου 1512/1985 είναι αυτοτελής διάταξη, θεσπισθείσα από μεταγενέστερο νομοθέτημα και ρυθμίζουσα αποκλειστικά και εξαντλητικά το ζήτημα της εξαίρεσης από την κατεδάφιση των αυθαιρέτων κτισμάτων που ανήκουν στο Δημόσιο και στους λοιπούς αναφερομένους σ' αυτή φορείς, χωρίς κανένα συσχετισμό με την παράγραφο 2 του άρθρου 15 η οποία κατά συνέπεια δεν εφαρμόζεται προκειμένου περί αναστολής κατεδάφισης κατά την παράγραφο 10 του ως άνω άρθρου 9.
Πράγματι ολόκληρο το άρθρο τούτο περιέχει αυτοτελείς διατάξεις έναντι του νόμου 1337/1983 στον οποίο αναφέρεται το προηγούμενο άρθρο 8 του νόμου 1512/1985, αλλά και αυτό, όσες φορές σκοπεί στην εφαρμογή των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 16 του νόμου 1337/1983 ρητά τις μνημονεύει, όπως γίνεται στη παράγραφο 7 ως άνω άρθρου 8 (αναστολή κατεδάφισης κτισμάτων ανεγερθέντων βάσει ανακληθείσης αδείας) και στην παράγραφο 8 στοιχείο 5 (αναστολή από την κατεδάφιση κτισμάτων μη δηλωθέντων κατά το νόμο 1337/1983). Από αυτό συνάγεται ότι η παράγραφος 10 του άρθρου 9 του νόμου 1512/1985, κατ' αντιδιαστολή προς τις παραπάνω διατάξεις, δεν επιφυλάσσει την ισχύ των παραγράφων 2 και 3 του νόμου 1337/1983. Πράγματι ο σκοπός του νεώτερου νομοθέτη είναι να εξαιρέσει από την κατεδάφιση αυθαίρετα κτίσματα του Δημοσίου και λοιπών φορέων, ανεγερθέντα μέχρι την ένταξη της ισχύος του νόμου 1512/1985, τα οποία δεν μπορούν να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση κατ' εφαρμογή άλλων διατάξεων, ανεξαρτήτως της αιτίας για την οποία κρίνονται αυθαίρετα, ήτοι αν παραβιάζουν πολεοδομικές καθαρώς διατάξεις ή διατάξεις σκοπούσες στην εν γένει προστασία του φυσικού ή πολιτιστικού περιβάλλοντος. Ο μόνος περιορισμός που τίθεται στην παράγραφο 10 του ως άνω άρθρου 9 είναι ότι το Κεντρικό Συμβούλιο Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος πρέπει κατά την διατύπωση της γνώμης του να λαμβάνει υπόψη τα κριτήρια της παραγράφου 1 του άρθρου 16 του νόμου 1337/1983 κατά τα οποία τα εξαιρούμενα από τη κατεδάφιση κτίσματα του Δημοσίου και των λοιπών κατονομαζομένων στο νόμο φορέων δεν παραβλάπτουν υπέρμετρα την πόλη ή τον οικισμό δεν παραβλάπτουν το άμεσο ή πλατύτερο περιβάλλον γενικά ή με εδική χρήση που έχουν και δεν είναι επικίνδυνα από στατική άποψη. Άλλωστε η ανωτέρω υποστηριζόμενη γνώμη ενισχύεται και από το ότι η επίμαχη παράγραφος 10 αναφέρεται σε εξαίρεση από την κατεδάφιση αυθαιρέτων κτισμάτων που ανήκουν στο Δημόσιο, των οποίων ακριβώς απαγορευόταν η εξαίρεση από την κατεδάφιση κατά την παράγραφο 2 του άρθρου 15 του νόμου 1337/1983, πράγμα που καταδεικνύει ότι η ρύθμιση του νεωτέρου νόμου 1512/1985 είναι ανεξάρτητη από τις διατάξεις της παραγράφου 2 του ανωτέρω άρθρου 15.
Καθόσον αφορά ειδικότερα την εξαίρεση από την κατεδάφιση κατά το άρθρο 9 παράγραφος 10 του νόμου 1512/1985 κτισμάτων που κείνται σε αρχαιολογικούς χώρους, ο περιορισμός της εξαίρεσης από την κατεδάφιση δεν προκύπτει από την παράγραφο 2 του άρθρου 15 του νόμου 1337/1983, που δεν εφαρμόζεται κατά τα εκτεθέντα στην περίπτωση αυτή, αλλά από τις γενικές διατάξεις περί προστασίας των αρχαίων και δη της εντόνου δημοσίου συμφέροντος διάταξης του άρθρου 50 του κωδικοποιημένου νόμου [Ν] 5351/1932 κατά την οποία χωρίς έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού δεν επιτρέπεται η πλησίον αρχαίου επιχείρηση έργου, δυναμένου να βλάψει αυτό αμέσως ή εμμέσως. Συνεπώς εφόσον για ην ανέγερση κτιρίου μέσα σε αρχαιολογικό χώρο ή πλησίον αρχαίου απαιτείται πλην της οικοδομικής αδείας και η έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού (ΣτΕ 2516/1982, 1993/1984) θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι για την εξαίρεση από την κατεδάφιση αυθαιρέτων κτισμάτων του Δημοσίου κ.λ.π. κειμένων σε αρχαιολογικό χώρο ή πλησίον αρχαίου απαιτείται έγκριση της αρμοδίας αρχαιολογικής υπηρεσίας, με την έννοια ότι αν δεν υπάρχει η έγκριση αυτή δεν μπορεί να εξαιρεθεί από την κατεδάφιση κτίριο του Δημοσίου κ.λ.π. και αν συντρέχουν κατά τα λοιπά οι προϋποθέσεις της παραγράφου 10 του άρθρου 9 του νόμου 1512/1985. Συναφώς σημειώνεται ότι κατά τη νομοθεσία περί αρχαιοτήτων και δη το παραπάνω άρθρο 50 του κωδικοποιημένου νόμου [Ν] 5351/1932 ο χαρακτηρισμός χώρου ως αρχαιολογικού δεν επάγεται καθεαυτόν τη απαγόρευση εκτέλεσης έργων στα ευρισκόμενα μέσα στο χώρο αυτό κτήματα, αλλά παρέχει την εξουσία στη Διοίκηση (αρχαιολογική υπηρεσία) να απαγορεύσει την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου, εφόσον τούτο βλάπτει τα αρχαία (ΣτΕ 2386/1971).
ΙΙΙ. Κατά τη γνώμη όμως της μειοψηφίας με την οποία συντάχτηκαν οι Νομικοί Σύμβουλοι Α. Παπαντωνόπουλος, Δ. Διαμαντόπουλος, Δ. Παπαπετρόπουλος, Α. Κομισόπουλος, Δ. Ράπτης και Γ. Πατρινέλης η παράγραφος 2 του άρθρου 15 του νόμου 1337/1983 περιέχει γενικές διατάξεις που διέπουν την εξαίρεση από την κατεδάφιση των αυθαιρέτων κτισμάτων εν γένει και συνεπώς, η παράγραφος αυτή εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις εξαίρεσης από την κατεδάφιση των κτιρίων του Δημοσίου κ.λ.π. κατά την παράγραφο 10 του άρθρου 9 του νόμου 1512/1985. Αν ο νομοθέτης είχε την πρόθεση να μη εφαρμοσθεί η παράγραφος 2 του άρθρου 15 του νόμου 1337/1983 και στην περίπτωση εξαίρεσης από την κατεδάφιση των κτισμάτων του Δημοσίου κ.λ.π. θα το ανέφερε ρητά στην παράγραφο 10 του ως άνω άρθρου 9. Αντίθετα με την τελευταία αυτή διάταξη ο Νομοθέτης εσκόπησε στην εξαίρεση από την κατεδάφιση κτισμάτων που είναι αυθαίρετα για παραβίαση πολεοδομικών διατάξεων (παραβίαση συντελεστή δόμησης, ύψους κ.λ.π.) και όχι κτισμάτων, που παραβιάζουν διατάξεις που έχουν τεθεί κυρίως για την προστασία του φυσικού ή πολιτιστικού περιβάλλοντος ή για άλλους γενικότερους λόγους, όπως τα κτίσματα της παραγράφου 2 του ως άνω άρθρου 15, με μόνη εξαίρεση την περίπτωση κτισμάτων ανεγερθέντων σε δημόσια κτίσματα στα οποία ρητά αναφέρεται η παράγραφος 10 του άρθρου 9 του νόμου 1512/1985.
Ειδικότερα καθόσον αφορά κτίσματα, που βρίσκονται μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους ή πλησίον αρχαίου, από την παράγραφο 2 του άρθρου 15 του νόμου 1337/1983 σε συνδυασμό και ως προς το άρθρο 24 παράγραφοι 1 και 6 του Συντάγματος, που επιβάλλει την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, προκύπτει, κατά τη γνώμη της μειοψηφίας, ότι η απαγόρευση της εξαίρεσης από την κατεδάφιση είναι απόλυτη, γιατί σκοπεί στην προστασία των αρχαίων μνημείων από την αυθαίρετη επέμβαση τρίτων και συνεπώς τα αυθαίρετα αυτά κτίσματα δεν μπορούν να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση κατά τη διαδικασία της παραγράφου 10 του άρθρου 9 του νόμου 1512/1985.
Ο Νομικός Σύμβουλος Διοίκησης