ΝΣΚ 505/1987

Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 505/1987 (16-06-1987)

Σχετικά με το υπ' αριθμόν 28691/5341/1987 έγγραφό σας η γνώμη μας είναι η ακόλουθη.

Ι. Κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 6 του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος Τρόπος καθορισμού ορίων οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκους, κατηγορίες αυτών και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησής τους (ΦΕΚ 181/Δ/1985), όπως ίσχυε πριν από το από 14-02-1987 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 133/Δ/1987):

{Κάθε γήπεδο για να είναι οικοδομήσιμο πρέπει να έχει πρόσωπο σε διαμορφωμένο κοινόχρηστο χώρο ή σε δίοδο προσπέλασης. Εάν δεν έχει πρόσωπο σε διαμορφωμένο κοινόχρηστο χώρο για να είναι οικοδομήσιμο πρέπει να παραχωρηθεί στον οικείο Δήμο ή Κοινότητα με πράξη δωρεάς, έκταση στη συγκεκριμένη θέση, για τη δημιουργία κοινόχρηστου χώρου που να συνδέεται με το υφιστάμενο σε κοινή χρήση δίκτυο κυκλοφορίας του οικισμού συνολικού πλάτους τουλάχιστον 4 m και μέχρι 6 m κατά μήκος των ορίων των γηπέδων. Η πιο πάνω παραχωρούμενη έκταση από της μεταγραφής της πράξης δωρεάς, θεωρείται κοινόχρηστη.}

Περαιτέρω κατά τη παράγραφο 1 του άρθρου 7 του παραπάνω από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος εάν ιδιοκτησία εμπίπτει εν μέρει εντός του ορίου οικισμού και εν μέρει εκτός αυτού θεωρείται ότι εντός του ορίου περιλαμβάνεται τμήμα της ιδιοκτησίας μεγέθους που αντιστοιχεί στην αρτιότητα που ισχύει κατά περίπτωση στην περιοχή του οικισμού.

Εξάλλου τόσο κατά τον Αστικό Κώδικα (άρθρο 967) όσο και κατά το προϊσχύσαν δίκαιο οι αγροτικοί δρόμοι αποτελούν κοινόχρηστα πράγματα που εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, ήτοι την προσπέλαση προς τους αγρούς και συνεπώς τους δρόμους αυτούς μπορεί να χρησιμοποιεί οποιοδήποτε πρόσωπο, βάσει των εξουσιών που απορρέουν από το δικαίωμα της προσωπικότητάς του. Οι αγροτικοί δρόμοι, διερχόμενοι μέσω μιας εδαφικής έκτασης, διασπούν την ενότητα αυτής και την χωρίζουν σε περισσότερα αυτοτελή ενιαία οικόπεδα (γήπεδο), κατά την έννοια του άρθρου 12 παράγραφοι 12, 13 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1985, όπως και του άρθρου 4 παράγραφος 1 του προϊσχύσαντος Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1973 (Δαλτόγλου Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, Δημόσια πράγματα, Συμβούλιο της Επικρατείας 2223/1982, 1927/1986, Άρειος Πάγος 684/1973 Νομικό Βήμα 22). Από τους αγροτικούς αυτούς δρόμους σαφώς διακρίνονται οι πραγματικές ή προσωπικές δουλείες, που συνιστώνται κατά τις διατάξεις του αστικού δικαίου και έχουν σκοπό την εξυπηρέτηση των αναγκών ενός ή περισσοτέρων ακινήτων ή προσώπων, το δε περιεχόμενό τους προσδιορίζεται σύμφωνα με τις ανάγκες αυτές.

ΙΙ. Στη συγκεκριμένη περίπτωση από το έγγραφο ερώτημά σας προκύπτει ότι το κτήμα του Εμμανουήλ Χαλκιαδάκη τέμνεται από τα όρια της Κοινότητας Ατσιπόπουλου Ρεθύμνης, που καθορίστηκαν με απόφαση του Νομάρχη Ρεθύμνης σύμφωνα με τις διατάξεις του παραπάνω από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος και ότι μετά την οριοθέτηση αυτή ο Εμμανουήλ Χαλκιαδάκης και λοιποί συνιδιοκτήτες δυνάμει του υπ' αριθμόν 21401/1986 συμβολαίου του συμβολαιογράφου Ρεθύμνης Ιωάννη Ψαρουδάκη δώρισαν στην ως άνω Κοινότητα εδαφική λωρίδα του κτήματος που το τέμνει και βρίσκεται μέσα στα καθορισθέντα ως άνω όρια του οικισμού, για τη δημιουργία κοινοτικού δρόμου, χωρίς καμία αναφορά στο συμβόλαιο ότι η δωρούμενη εδαφική λωρίδα αποτελούσε αγροτικό δρόμο ή ασκείτο σ' αυτή δουλεία. Περαιτέρω στο ερώτημά σας δεν διευκρινίζετε ποία ήταν προ της δωρεάς η νομική κατάσταση της δωρηθείσης λωρίδας γης, η οποία άλλοτε φέρεται ότι εξυπηρετούσε δουλεία διέλευσης άλλοτε χαρακτηρίζεται ως αγροτικός δρόμος που ήταν σε κοινή χρήση από πολλά χρόνια. Η ασάφεια αυτή προκύπτει και από τις αριθμούς πρωτοκόλλου 3/1987 και 478/1987 βεβαιώσεις του Προέδρου της Κοινότητας Ατσιποπούλου σε συνδυασμό με το παραπάνω δωρητήριο συμβόλαιο.

ΙΙΙ. Έτσι αν η υπηρεσία σας από την έρευνα που θα κάνει συνεκτιμώντας όλα τα υπόψη στοιχεία καταλήξει στην εκδοχή ότι η δωρηθείσα λωρίδα γης αποτελούσε αγροτικό δρόμο, που είχε δημιουργηθεί σαν κοινόχρηστος χώρος από αμνημονεύτων ετών, δρόμος αυτός τέμνει την όλη εδαφική έκταση σε δύο αυτοτελή αυθύπαρκτα γήπεδα. Έτσι, ανεξάρτητα από το αν ήταν αναγκαία η ως άνω δωρεά προς την κοινότητα της λωρίδας αυτής για τη δημιουργία κοινοχρήστου χώρου, αφού και προ της δωρεάς αυτής η λωρίδα ήταν κοινόχρηστη, πρέπει κατά την γνώμη μας να γίνει δεκτό ότι πρέπει να εφαρμοσθεί ως προς το κτήμα (γήπεδο) που τέμνεται από τα όρια του οικισμού η παράγραφος 1 του άρθρου 7 του παραπάνω προεδρικού διατάγματος, ήτοι να θεωρηθεί ότι το κτήμα τούτο, που αποτελεί αυτοτελές και αυθύπαρκτο γήπεδο, στερούμενο αρτιότητας, περιλαμβάνει τμήμα της εκτός των ορίων του οικισμού ιδιοκτησία, του ίδιου ιδιοκτήτη, μεγέθους που αντιστοιχεί στην αρτιότητα που ισχύει στην περιοχή του οικισμού.

IV. Αν αντίθετα δεν πρόκειται περί αγροτικής οδού, αλλά περί δουλείας (πραγματικής ή προσωπικής) τότε δεν είχε επέλθει προ της δωρεάς κατάτμηση του όλου κτήματος του Εμμανουήλ Χαλκιαδάκη, αλλά κατά την οριοθέτηση του οικισμού, τούτο ήταν μία ενιαία, ιδιοκτησία, ενώ εξάλλου η δωρεά του συγκεκριμένου χώρου, που έγινε κατ' επιλογή του ιδιοκτήτη και χωρίς την παρέμβαση της διοίκησης, μετά την οριοθέτηση του οικισμού, δεν μπορεί να στηρίζει την εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 7 του παραπάνω προεδρικού διατάγματος, δοθέντος ότι οι προϋποθέσεις αυτές δεν υπήρχαν κατά την οριοθέτηση του οικισμού, αλλά δημιουργήθηκαν μετά απ' αυτήν με πράξεις του ιδιοκτήτη.

Σημειώνεται σχετικά ότι από το παραπάνω δωρητήριο συμβόλαιο δεν προκύπτει ότι η δωρεά της εδαφικής αυτής λωρίδας προς την κοινότητα Ατσιποπούλου έγινε κατ' εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 6 του ως άνω προεδρικού διατάγματος, εν πάση δε περιπτώσει η δωρεά αυτή δεν είναι σύμφωνη προς την παράγραφο αυτή, όπως ίσχυε κατά το χρόνο της σύναψης της δωρεάς, γιατί με αυτή δεν δημιουργήθηκε κοινόχρηστος χώρος κατά μήκος των ορίων του γηπέδου, αλλά τέτοιος χώρος διερχόμενος μέσα απ' αυτό.

Ο Νομικός Σύμβουλος Διοίκησης