Συνδεθείτε στην Υπηρεσία Νομοσκόπιο Είσοδος στην υπηρεσία Νομοσκόπιο.     Χρήστης Κωδικός   Υπενθύμιση στοιχείων λογαριασμού       Νέοι χρήστες Εάν είστε νέος χρήστης, θα πρέπει να δημιουργήσετε ένα ΔΩΡΕΑΝ λογαριασμό προκειμένου να φύγει το παράθυρο αυτό και να αποκτήσετε πλήρη πρόσβαση στην υπηρεσία Νομοσκόπιο. Δημιουργία νέου λογαριασμού

1. Περιεχόμενο

 

Το τεύχος Χαράξεις των Οδηγιών Μελετών Οδικών Έργων περιλαμβάνει τις θεμελιώδεις αρχές, τις μεθόδους καθώς και τις οριακές και προτεινόμενες τιμές για τη μελέτη νέων οδών και την ανακατασκευή και τη βελτίωση υφιστάμενων οδών χωρίς παρόδια δόμηση, εκτός ή εντός σχεδίου.

 

Στο παρόν τεύχος δίδονται οι βασικές αρχές που αφορούν τη γεωμετρική διαμόρφωση της χάραξης της οδού κατά την οριζοντιογραφία, τη μηκοτομή και τη διατομή. Επίσης περιλαμβάνονται οι οδηγίες και οι βασικές αρχές μελέτης της οδού στο χώρο καθώς και η διαμόρφωση του κυκλοφοριακού χώρου.

 

2. Περιοχή ισχύος

 

Οι οδοί για τη δημόσια κυκλοφορία κατατάσσονται σε πέντε ομάδες που χαρακτηρίζονται με τα γράμματα Α, Β, Γ, Δ, Ε (Πίνακες 1-1 και 1-2), σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο τεύχος Λειτουργική Κατάταξη Οδικού Δικτύου (ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ), με βάση:

 

α. τη θέση τους (εντός ή εκτός σχεδίου πόλης, βλέπε παράγραφο 3 ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ)

β. τη δυνατότητα εξυπηρέτησης παρόδιων ιδιοκτησιών

γ. τα καθοριστικά λειτουργικά χαρακτηριστικά τους (σύνδεση, πρόσβαση, παραμονή).

 

Οι εφαρμοζόμενες οδηγίες για την εκπόνηση των μελετών των οδών, αναφέρονται στον Πίνακα 1-1.

 

Πίνακας 1-1: Περιοχή που ισχύουν οι Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων, ΟΜΟΕ-Χ

 

* εκκρεμεί η εκπόνησή τους

** νοούνται περιπτώσεις που από την ισχύουσα νομοθεσία επιτρέπεται η δόμηση

 

Η κατάταξη των οδών σε κατηγορίες γίνεται ανάλογα με την έκταση και τη σημασία που αποδίδεται σε κάθε μία οδό, σε σχέση με τις λειτουργίες της σύνδεσης, της πρόσβασης, και της παραμονής. Οι ομάδες των οδών Α έως Ε υποδιαιρούνται ανάλογα με τη λειτουργική βαθμίδα σε υποομάδες που χαρακτηρίζονται με τους λατινικούς αριθμούς Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V και VI (βλέπε ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ). Τα βασικά λειτουργικά χαρακτηριστικά και οι παράμετροι μελέτης όλων των κατηγοριών οδών αναφέρονται συνοπτικά στον Πίνακα 1-2.

 

Οι ΟΜΟΕ-Χ, ισχύουν για την κατασκευή νέων οδών και τη βελτίωση και ανακατασκευή υφισταμένων οδών μόνο των ομάδων Α (εκτός Α VI) και Β.

 

Για τις οδούς της ομάδας Γ οι αντίστοιχες οδηγίες μελέτης, περιλαμβάνονται στο τεύχος με τίτλο Κύριες Αστικές Οδοί (ΟΜΟΕ-ΚΑΟ).

 

Για τις υπόλοιπες οδούς του αστικού οδικού δικτύου, δηλαδή για τις ομάδες κατηγορίας Δ και Ε οι αντίστοιχες οδηγίες μελέτης περιλαμβάνονται στο τεύχος με τίτλο Δευτερεύουσες Αστικές Οδοί (ΟΜΟΕ-ΔΑΟ), η εκπόνηση των οποίων εκκρεμεί.

Πίνακας 1-2: Λειτουργικά χαρακτηριστικά και παράμετροι μελέτης οδών (οι ΟΜΟΕ-Χ ισχύουν για τις οδούς AI έως AV και B)

ΜΗΧ = οχήματα με μέγιστη αναπτυσσόμενη ταχύτητα >60 km/h 

ΓΕΝ = οχήματα παντός είδους (...) = εξαίρεση

* δεν απαιτείται καθορισμός ταχύτητας μελέτης VE

** νοούνται περιπτώσεις που από την ισχύουσα νομοθεσία επιτρέπεται η δόμηση

 

Οι βασικές αρχές μελέτης σε σχέση με τις ομάδες οδών που περιλαμβάνονται στις ΟΜΟΕ-Χ είναι (βλέπε σύνοψη στον Πίνακα 1-3):

 

(1) Κριτήρια κίνησης οχημάτων σε σχέση με τη δυναμική ή τη γεωμετρία χάραξης (στήλη 3).

(2) Προσδιορισμός της λειτουργικής ταχύτητας 85% (V85), με την οποία κινείται ανεμπόδιστα το 85% των επιβατηγών οχημάτων σε καθαρό υγρό οδόστρωμα και η σχέση της με την ταχύτητα μελέτης VE (στήλη 4) ή την επιτρεπόμενη ταχύτητα VΕΠΙΤΡ.

(3) Εναρμόνιση των λειτουργικών ταχυτήτων (V85i και V85i+1) μεταξύ των διαδοχικών στοιχείων μελέτης, δηλαδή μεταξύ ευθυγραμμίας και καμπύλης ή μεταξύ δύο καμπυλών, για την επίτευξη της συνέχειας της χάραξης, ιδιαίτερα σε υπεραστικές οδούς * με ενιαία επιφάνεια κυκλοφορίας (στήλη 5).

(4) Εναρμόνιση του διατιθέμενου συντελεστή εγκάρσιας τριβής fR, όπως προβλέπεται από τους κανονισμούς, με τον πραγματικά απαιτούμενο συντελεστή εγκάρσιας τριβής fRA στα καμπύλα τμήματα, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις οδών με ενιαία επιφάνεια κυκλοφορίας (στήλη 6).

(5) Ορισμός ποσοστού εκμετάλλευσης του συντελεστή εγκάρσιας τριβής (στήλη 7)

(6) Εφαρμογή ή μη τόξων συναρμογής (στήλη 8)

(7) Σχέση μεταξύ διαδοχικών ακτίνων καμπυλών (στήλη 9)

(8) Ορισμός χρόνου αντίληψης - αντίδρασης των οδηγών (στήλη 10)

(9) Η απαίτηση ή μη για το μήκος ορατότητας για προσπέραση (στήλη 11)

 

Για τις αρχές μελέτης (2), (3) και (4) διατυπώνονται τρία ποσοτικά κριτήρια ασφαλείας (βλέπε Κεφάλαια 4 και 5) που αφορούν την αξιολόγηση και το χαρακτηρισμό της ποιότητας σχεδιασμού της οδού ως καλής, μέτριας ή μη αποδεκτής, ειδικότερα όσον αφορά τις οδούς με ενιαία επιφάνεια κυκλοφορίας. Συγκεκριμένα σε αυτούς τους τύπους οδών οφείλονται το 50% - 60% των τροχαίων ατυχημάτων με νεκρούς ή σοβαρά τραυματίες, που λαμβάνουν χώρα στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

 

Για τη διατύπωση και τη σωστή εφαρμογή αυτών των τριών κριτηρίων ασφαλείας έχουν ληφθεί υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες κυκλοφορίας στους ελληνικούς δρόμους καθώς και τα αποτελέσματα σχετικών μελετών και ερευνών που έγιναν στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

 

* Ως υπεραστικές οδοί νοούνται στις επόμενες παραγράφους οι οδοί που διατρέχουν περιοχές εκτός σχεδίου (υπεραστικές), με περιορισμούς στην εξυπηρέτηση παρόδιων ιδιοκτησιών και περιλαμβάνουν τις κατηγορίες οδών ΑΙ έως ΑV (βλέπε Πίνακα 1-2)

 

3. Σκοπός

 

Οι Οδηγίες Χαράξεις οδών χωρίς ή με ελάχιστη παρόδια δόμηση αποτελούν το υπόβαθρο για έναν ασφαλή και λειτουργικά σωστό σχεδιασμό οδικών έργων. Το περιεχόμενο των Οδηγιών ανταποκρίνεται πλήρως στο επίπεδο της γνώσης που έχει αποκτηθεί μέχρι σήμερα, τόσο στον τομέα της έρευνας όσο και στον τομέα των πρακτικών εφαρμογών και ελέγχων. Με την εφαρμογή αυτών των Οδηγιών στις μελέτες οδοποιίας προωθείται όχι μόνο η ομοιομορφία των οδών της ίδιας κατηγορίας αλλά τονίζονται και καθίστανται αντιληπτές οι διαφορές των λειτουργικών και των γεωμετρικών χαρακτηριστικών οδών διαφορετικής κατηγορίας. Για το λόγο αυτό οι βασικές αρχές μελέτης μιας οδού που αναφέρονται στις παρούσες Οδηγίες, καθορίζονται σε σχέση με τις διάφορες κατηγορίες οδών, (βλέπε Πίνακα 1-2 και 1-3). Η διάκριση της λειτουργικής διαφοροποίησης των οδών, όσον αφορά τις βασικές αρχές μελέτης μιας οδού, καθιστά δυνατή την ικανοποίηση των κυκλοφοριακών και μη κυκλοφοριακών απαιτήσεων σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι ήταν δυνατό μέχρι σήμερα. Παρόλο που οι παρούσες Οδηγίες αναφέρονται κατά κύριο λόγο στον γεωμετρικό σχεδιασμό της οδού, εντούτοις αναφέρονται και σε κριτήρια όπως:

 

 

Πίνακας 1-3: Βασικές αρχές μελέτης οδών (οι ΟΜΟΕ-Χ ισχύουν μόνο για τις οδούς AI έως AV και B)

 

4. Εφαρμογή

 

Οι κανόνες και οι τιμές που περιέχονται στις παρούσες Οδηγίες δεν είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται χωρίς παρέκκλιση. Αντίθετα υπάρχουν περιθώρια για κριτική ανάλυση προκειμένου να αξιολογηθούν όλες οι επιπτώσεις από μία συγκεκριμένη επέμβαση. Η αυστηρή υλοποίηση των όσων ορίζονται στις παρούσες Οδηγίες δεν είναι δυνατόν να καλύπτει πάντοτε όλες τις μεμονωμένες περιπτώσεις που απαντώνται σε μελέτες οδοποιίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα, όταν ανακύπτουν ζητήματα προστασίας περιβάλλοντος, τα οποία έρχονται σε αντίθεση με θέματα της οδικής ασφάλειας και της οικονομίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις η μελέτη της οδού πρέπει να οδηγήσει σε λύσεις που θα αμβλύνουν τα προβλήματα, εφόσον αυτά δεν μπορούν να εξαλειφθούν.

 

Κατά την μελέτη οδών εκτός κατοικημένων περιοχών πρέπει να συγκερασθούν οι απαιτήσεις της οδικής κυκλοφορίας με τις απαιτήσεις της προστασίας:

 

 

Σε οδούς εντός κατοικημένων περιοχών οι επιπτώσεις στο περιβάλλον εξαρτώνται γενικότερα άμεσα από την αναπτυχθείσα παρόδια χρήση της γης και ειδικότερα από την παρόδια δόμηση. Για αυτό το λόγο κατά τη μελέτη των οδών της ομάδας Β είναι απαραίτητο να διερευνάται αν είναι συμβατές με το περιβάλλον:

 

 

Οι οριακές τιμές (μέγιστες και ελάχιστες τιμές) των παραμέτρων που χρησιμοποιούνται στις μελέτες οδοποιίας δίδονται κατά κύριο λόγο στις παραγράφους, στους πίνακες και στα σχήματα που ακολουθούν. Οι τιμές αυτές προκύπτουν από τη δυναμική της κίνησης των οχημάτων, τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά της τροχιάς τους, την οπτική επενέργεια της χάραξης καθώς και την απορροή των ομβρίων. Επιπλέον, η Οδηγία ΟΜΟΕ-Χ περιλαμβάνει τρία ποσοτικά κριτήρια ασφαλείας, τα οποία παρέχουν για πρώτη φορά τη δυνατότητα στον Μελετητή να λάβει υπόψη την αλληλοεπίδραση της χάραξης της οδού, της οδικής συμπεριφοράς των οδηγών, της δυναμικής της κίνησης των οχημάτων και των αναμενόμενων τροχαίων ατυχημάτων κατά τη μελέτη ενός οδικού τμήματος, ανάλογα με το χαρακτηρισμό της ποιότητας σχεδιασμού ως καλής, μέτριας ή μη αποδεκτής. Οι τιμές που προκύπτουν από τους κανόνες και τις ρυθμίσεις που τίθενται για λόγους ομοιομορφίας και αισθητικής της οδού χαρακτηρίζονται στις παρούσες Οδηγίες ως προτεινόμενες τιμές.

 

5. Βασικοί στόχοι του γεωμετρικού σχεδιασμού των οδών

 

Η κατ' αρχήν ιεράρχηση των βασικών στόχων, που πρέπει να επιτυγχάνονται με το γεωμετρικό σχεδιασμό της οδού, είναι:

 

α. η λειτουργία - ασφάλεια,

β. η ποιότητα κυκλοφορίας,

γ. η οικονομία,

δ. η αισθητική.

 

Παράλληλα με αυτούς τους στόχους πρέπει οπωσδήποτε να επιτυγχάνεται και ο στόχος της εναρμόνισης της οδού με το περιβάλλον. Σε ότι αφορά τους στόχους οικονομίας και αισθητικής, αυτοί μπορεί να ανακατατάσσονται ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες του έργου.

 

Από την προαναφερόμενη ιεράρχηση γίνεται εμφανές, ότι ουσιαστικά είναι αδύνατη η επίτευξη ενός από τους στόχους χωρίς να υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στην προσπάθεια προσέγγισης των υπολοίπων στόχων. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι εφικτή η ταυτόχρονη επίτευξη όλων των προαναφερομένων στόχων με την απόλυτα βέλτιστη χάραξη μίας οδού και κατά συνέπεια ο γεωμετρικός σχεδιασμός της οδού αποβλέπει στην εύρεση μίας αποδεκτής συμβιβαστικής λύσης. Αυτό είναι απαραίτητο, αν ληφθεί υπόψη, ότι οι παράγοντες που αφορούν τον οδηγό, το όχημα και την ίδια την οδό, επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τα στοιχεία της μελέτης της οδού που σχετίζονται με:

 

 

Η αλληλεξάρτηση μεταξύ των βασικών στόχων της χάραξης και των στοιχείων της μελέτης μίας οδού φαίνεται στο διάγραμμα ροής του Σχήματος 1-1. Στο διάγραμμα αυτό δεν περιλαμβάνονται οι οδηγίες που αφορούν τις μελέτες των Ισόπεδων και Ανισόπεδων Κόμβων, δεδομένου ότι στις παρούσες Οδηγίες εξετάζεται αναλυτικά μόνο η μελέτη χάραξης της οδού. Εκτός των προηγουμένων πρέπει να τονισθεί, ότι όπως και σε όλες τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έτσι και στην Ελλάδα έχουν τεθεί σε ισχύ νόμοι, που επιβάλλουν την εκπόνηση μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων για όλα τα έργα υποδομής. Οι μελέτες αυτές πρέπει να συνδυάζονται με τις μελέτες των διαφόρων ενοτήτων του έργου.

 

Σχήμα 1-1: Βασικές απαιτήσεις οδικού δικτύου και διάγραμμα ροής εργασιών για την επιλογή των στοιχείων μελέτης της οδού