ΣτΕ 2337/1990
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 2337/1990
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Τμήμα Δ
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 21-03-1989, με την εξής σύνθεση: Ι. Τζεβελεκάκης, Σύμβουλος της Επικρατείας, Προεδρεύων, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος και των αρχαιοτέρων των Συμβούλων, που είχαν κώλυμα, Χ. Γεραρής, Π. Παραράς, Σύμβουλοι, Κ. Μενουδάκος, Δ. Πετρούλιας, Πάρεδροι. Γραμματέας ο Β. Μαντζουράνης.
Για να δικάσει την από 10-07-1987 αίτηση:
των: 1) __________, κατοίκου Αμαρουσίου Αττικής (__________) και
2) __________, κατοίκου Κηφισιάς Αττικής (__________),
οι οποίοι παρέστησαν με τον δικηγόρο Φίλιππο Διονυσόπουλο (Αριθμός Μητρώου 2089/1989), που τον διόρισαν με πληρεξούσιο,
κατά του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ο οποίος παρέστη με τον Σ. Σκουτέρη, Πάρεδρο της Διοικήσεως,
και κατά των παρεμβαινόντων:
1) __________ και 2) __________, κατοίκων Κηφισιάς Αττικής (__________), οι οποίοι παρέστησαν με την δικηγόρο Δέσποινα Σταυρινάδου (Αριθμός Μητρώου 3794/1989), που την διόρισαν με πληρεξούσιο.
Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθεί η 25302/8195/1986 απόφαση του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Παρέδρου Κ. Μενουδάκου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο των αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, την πληρεξούσια των παρεμβαινόντων και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το Νόμο
1. Επειδή με την απόφαση 25302/8195/1986 του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής εξαιρέθηκαν από την κατεδάφιση τμήμα υπογείου οικοδομής των __________ και __________ που βρίσκεται στην οδό __________, στη Νέα Κηφισιά, και δρομικός τοίχος που έχει κατασκευαστεί σε φωταγωγό της ίδιας οικοδομής. Ήδη, με την κρινόμενη αίτηση - για την άσκηση της οποίας έχουν κατατεθεί τα κατά νόμο τέλη (διπλότυπα 2942536/1987 και 2942537/1987 του Ταμείου Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών) και παράβολο (ειδικά γραμμάτια παραβόλου 147840/1987 και 596414/1987) - οι αιτούσες, φερόμενες ως συνιδιοκτήτριες γειτονικής οικοδομής που έχει κατασκευαστεί σε επαφή με τον παραπάνω φωταγωγό, ζητούν, κατ' ορθή ερμηνεία του δικογράφου, να ακυρωθεί η νομαρχιακή αυτή απόφαση κατά το μέρος που αφορά τον προαναφερόμενο δρομικό τοίχο.
2. Επειδή παραδεκτώς παρεμβαίνουν στη δίκη για να αντικρούσουν την κρινόμενη αίτηση οι προαναφερόμενοι __________ και __________.
3. Επειδή η κρινόμενη αίτηση ασκήθηκε εμπροθέσμως αφού από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει κοινοποίηση ή γνώση από τις αιτούσες της προσβαλλόμενης απόφασης σε χρόνο, από τον οποίο η ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης (13-07-1987) να απέχει περισσότερο από εξήντα ημέρες. Ειδικότερα, ο ισχυρισμός των παρεμβαινόντων ότι η αίτηση αυτή είναι εκπρόθεσμη διότι ασκήθηκε μετά την πάροδο 60 ημερών από τη συμπλήρωση τριμήνου από τις 02-07-1986, ημερομηνία, κατά την οποία οι αιτούντες κοινοποίησαν στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής την απόφαση 1212/1986 του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία ακυρώθηκε η προηγούμενη πράξη 12710/1984 του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής, που είχε επίσης εγκρίνει την εξαίρεση από την κατεδάφιση του παραπάνω δρομικού τοίχου, και κάλεσαν εγγράφως την υπηρεσία αυτή να προβεί στην κατεδάφιση του, τυγχάνει απορριπτέος, δεδομένου ότι με την κρινόμενη αίτηση δεν προσβάλλεται σιωπηρή άρνηση της Διοίκησης να διατάξει την κατεδάφιση της προαναφερόμενης κατασκευής ύστερα από την κλήση αυτή των αιτουσών προς τη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής και, συνεπώς, η προθεσμία για την άσκηση της αίτησης αυτής δεν κινήθηκε από τη συμπλήρωση του παραπάνω τριμήνου, ενώ, εξάλλου, από την προαναφερόμενη κλήση που επέδωσαν οι αιτούσες δεν μπορεί να συναχθεί τεκμήριο γνώσης από τις τελευταίες της προσβαλλόμενης απόφασης σε χρόνο προγενέστερο των 60 ημερών πριν από την άσκηση της κρινόμενης αίτησης, ενόψει και του ότι από την έκδοση της απόφασης (09-10-1986) έως την άσκηση της αίτησης δεν μεσολάβησε χρονικό διάστημα τόσο μεγάλο, ώστε να θεμελιώνεται τέτοιο τεκμήριο, αφού, μάλιστα, η απόφαση αυτή δεν εκδόθηκε σε απάντηση προς την παραπάνω κλήση των αιτουσών αλλά επί του αιτήματος των παρεμβαινόντων να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση οι σχετικές κατασκευές. Η κρινόμενη αίτηση, λοιπόν, που ασκείται και με έννομο συμφέρον, παραδεκτώς στρέφεται κατά της παραπάνω νομαρχιακής απόφασης και είναι εξεταστέα κατ' ουσίαν.
4. Επειδή με τα άρθρα 15 και 16 του νόμου 1337/1983 επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη και σχετικές ρυθμίσεις (ΦΕΚ 33/Α/1983), όπως έχουν τροποποιηθεί και συμπληρωθεί με τις παραγράφους 6 έως και 9 του άρθρου 8 του νόμου 1512/1985 (ΦΕΚ 4/Α/1985), παρέχεται η δυνατότητα εξαίρεσης από την κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών, με τους διαλαμβανόμενους στα άρθρα αυτά όρους και περιορισμούς. Ειδικότερα, στην παράγραφο 1 του προαναφερόμενου άρθρου 16 ορίζεται ότι:
{τα εκτός σχεδίου πόλεων ή οικισμών προ του 1923 αυθαίρετα κτίσματα της παραγράφου 1 του άρθρου 15 που εντάσσονται σε πολεοδομικό σχέδιο και βρίσκονται σε δομήσιμους χώρους μπορεί να εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης, έστω και αν αντιβαίνουν στους όρους και περιορισμούς δόμησης της περιοχής εφόσον ταυτόχρονα:
α) δεν παραβλάπτουν υπέρμετρα την πόλη ή τον οικισμό ή στοιχείο αυτών που έχει ιδιάζουσα σημασία, με σημαντική υπέρβαση του συντελεστή δόμησης και των ακάλυπτων χώρων ή με αύξηση του ύψους,
β) δεν παραβλάπτουν το άμεσο ή πλατύτερο περιβάλλον γενικά ή με την ειδική χρήση που έχουν και
γ) δεν είναι επικίνδυνα από στατική άποψη}
στην παράγραφο 3 του άρθρου αυτού, όπως έχει αντικατασταθεί με το άρθρο 8 παράγραφος 8 του νόμου 1512/1985, προβλέπεται ότι:
{η απόφαση για την εξαίρεση ή όχι από την κατεδάφιση εκδίδεται από το νομάρχη και με σύμφωνη γνώμη επιτροπής που αποτελείται από έναν υπάλληλο της αρμόδιας, από τη θέση του αυθαιρέτου, πολεοδομικής νομαρχιακής υπηρεσίας, από έναν εκπρόσωπο του δήμου ή της κοινότητας του αυθαιρέτου, που ορίζεται από το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο και έναν εκπρόσωπο του τοπικού ή περιφερειακού τμήματος του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας...}
και, τέλος, σύμφωνα με την παράγραφο 7 του ίδιου άρθρου 16, όπως η παράγραφος αυτή έχει αριθμηθεί με το άρθρο 8 παράγραφος 8 του νόμου 1512/1985:
{οι παράγραφοι 1, 2 και 3 του άρθρου αυτού εφαρμόζονται ανάλογα και για τα αυθαίρετα κτίσματα της παραγράφου 1 του άρθρου 15 που βρίσκονται σε εγκεκριμένα σχέδια πόλεων ή μέσα στα όρια οικισμών προ του 1923.}
Όπως συνάγεται από την προαναφερόμενη παράγραφο 3 του άρθρου 16, δεν επιτρέπεται να εξαιρούνται από την κατεδάφιση, μεταξύ άλλων, αυθαίρετες κατασκευές, οι οποίες παραβλάπτουν το άμεσο περιβάλλον, τέτοιες δε κατασκευές είναι, κατά την έννοια της παραγράφου αυτής, και εκείνες που παραβλάπτουν ορισμένη οικοδομική μονάδα ή τους όμορους.
Εξάλλου όπως προκύπτει από τις διατάξεις των παραπάνω άρθρων 15 και 16 καθώς και από το σύνολο των διατάξεων του νόμου 1337/1983 που αναφέρονται στο θέμα των αυθαίρετων κατασκευών, με το νομοθέτημα αυτό δεν καταργείται, αλλά αντιθέτως διατηρείται ο κανόνας της κατεδάφισης των αυθαιρέτων, ενώ οι περιπτώσεις εξαίρεσης από τη κατεδάφιση, τις οποίες θεσπίζουν με ορισμένα κριτήρια οι προαναφερόμενες διατάξεις, αποτελούν εξαίρεση από τον γενικό αυτό κανόνα.
Συνεπώς, οι αποφάσεις, με τις οποίες εξαιρείται από τη κατεδάφιση αυθαίρετη κατασκευή, εγκρίνουν την εφαρμογή εξαίρεσης από τον κανόνα και για το λόγο αυτό πρέπει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση να αιτιολογούνται ειδικά, αναφέροντας τους λόγους, για τους οποίους η αυθαίρετη κατασκευή ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις που τάσσει ο νόμος για την εξαίρεση από τη κατεδάφιση, ενώ, αντιθέτως, οι πράξεις, με τις οποίες η Διοίκηση αρνείται να εγκρίνει την εξαίρεση, δεν χρειάζονται ειδικότερη αιτιολογία, αλλά αρκεί για την αιτιολόγηση τους η περιγραφή της αυθαίρετης κατασκευής και η κρίση ότι ελλείπει μια από τις προϋποθέσεις που απαιτούνται κατά νόμο για να εξαιρεθεί η κατασκευή από την κατεδάφιση (ΣτΕ 3373/1988, 4578/1988, 611/1989 κ.π.α.).
5. Επειδή στην παρούσα υπόθεση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, οι αιτούσες, φερόμενες ως συνιδιοκτήτριες ακινήτου, στο οποίο έχει συσταθεί με συμβολαιογραφική πράξη διηρημένη ιδιοκτησία, και δικαιούμενες, σύμφωνα με την πράξη αυτή, να ανεγείρουν αυτοτελές κτίσμα σε τμήμα του ακινήτου, κατασκεύασαν στο τμήμα αυτό διώροφη οικοδομή, η οποία τοποθετήθηκε σε επαφή με το όριο του παραπάνω τμήματος προς όμορφο τμήμα του ακινήτου αυτού, για το οποίο το δικαίωμα ανέγερσης αυτοτελούς κτίσματος ανήκει στους παρεμβαίνοντες, έχει δε ανοίγματα στην όψη που εφάπτεται με το όριο αυτό για τον αερισμό και φωτισμό του κλιμακοστασίου και των λουτρών που υπάρχουν τόσο στον πρώτο όσο και στο δεύτερο όροφο.
Στη συνέχεια, οι παρεμβαίνοντες κατασκεύασαν διώροφη, επίσης, οικοδομή στο προαναφερόμενο όμορο τμήμα του ακινήτου που τοποθετείται και αυτή σε επαφή με το παραπάνω κοινό όριο, εκτός από ένα τμήμα του ορίου αυτού, μήκους τριών μέτρων, στο οποίο προβάλλουν τα ανοίγματα του γειτονικού κτιρίου των αιτούντων, όπου η οικοδομή αυτή των παρεμβαινόντων τοποθετείται σε απόσταση 1.20 m από το όριο, κατά τρόπο ώστε να δημιουργείται στο σημείο αυτό φωταγωγός, στον οποίο, όμως, κατασκευάστηκε δρομικός τοίχος, πλάτους δέκα εκατοστών, σε επαφή με το γειτονικό κτίριο με αποτέλεσμα να κλειστούν τα ανοίγματα των λουτρών του κτιρίου αυτού.
Εξάλλου, ύστερα από σχετική δήλωση αυθαιρέτου των παρεμβαινόντων ο παραπάνω δρομικός τοίχος εξαιρέθηκε από την κατεδάφιση με την απόφαση 12710/5975/1984 του Νομάρχου Ανατολικής Αττικής, κατά της οποίας οι και ήδη αιτούσες άσκησαν αίτηση ακύρωσης, που έγινε δεκτή με την απόφαση 1212/1986 του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία ακυρώθηκε η νομαρχιακή αυτή πράξη για το λόγο ότι δεν ήταν προσηκόντως αιτιολογημένη διότι περιορίστηκε σε γενική αναφορά στις διατάξεις του νόμου.
Μετά την ακυρωτική αυτή απόφαση του Δικαστηρίου εκδόθηκε η ήδη προσβαλλόμενη νομαρχιακή απόφαση, με την οποία ο προαναφερόμενος δρομικός τοίχος εξαιρέθηκε και πάλι από την κατεδάφιση. Ειδικότερα, η απόφαση αυτή του νομάρχη στηρίζεται σε σχετική γνωμοδότηση της οικείας επιτροπής (πράξη 242/1986), στην οποία αναφέρεται ότι:
{η κατασκευή του τοίχου στο φωταγωγό αντίκειται στις πολεοδομικές διατάξεις εφ' όσον μειώνεται το ελάχιστον πλάτος από 1.20 σε 1.10 αλλά:
α) δεν θίγεται το άμεσο περιβάλλον γιατί παρά το γεγονός ότι μειώθηκε η μία διάστασις εξακολουθεί να έχει εμβαδόν μεγαλύτερο του προβλεπομένου 3 m2 (άρθρο 30 παράγραφος 5 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1973) ως ελαχίστου
β) Ο φωταγωγός έχει κατασκευαστεί αποκλειστικά εντός της ιδιοκτησίας Φώτη και Αδαμαντίας Ράπτη η οικοδομή των οποίων κατασκευάσθηκε με την υπ' αριθμόν 4220/1981 οικοδομική άδεια ενώ η διπλανή οικοδομή κατασκευάσθηκε προγενέστερα με την υπ' αριθμόν 1811/1979 οικοδομική άδεια χωρίς πρόβλεψη φωτισμού και αερισμού των βοηθητικών χώρων για την περίπτωση ανεγέρσεως οικοδομής σε επαφή με αυτήν
γ) Δεν παρεμποδίζεται η χρήση των λουτρών της γειτονικής ιδιοκτησίας γιατί μπορεί να εξασφαλισθεί νόμιμα ο τεχνητός εξαερισμός τους
δ) Δεν παραβλάπτεται η πόλις γιατί η αυθαίρετη κατασκευή είναι εντός του σώματος του κτιρίου χωρίς υπέρβαση του συντελεστού δομήσεως και του επιτρεπομένου ύψους...}
Η αιτιολογία, όμως, αυτή είναι πλημμελής διότι, σύμφωνα με όσα διαλαμβάνονται στην προηγούμενη σκέψη, η βλάβη την οποία, όπως εμμέσως δέχεται η επιτροπή με την παραπάνω γνωμοδότηση, δημιουργεί στην οικοδομή των αιτουσών ο επίμαχος τοίχος, δηλαδή η παρεμπόδιση του φυσικού φωτισμού και αερισμού των προαναφερόμενων χώρων της οικοδομής αυτής, συνιστά καταρχήν βλάβη του άμεσου περιβάλλοντος, η οποία, σύμφωνα με το άρθρο 16 παράγραφος 1 περίπτωση β' του νόμου 1337/1983, κωλύει την εξαίρεση από την κατεδάφιση, δεν αρκούν δε για την άρση του κωλύματος αυτού ούτε η δυνατότητα, την οποία επικαλείται η επιτροπή, να εξασφαλιστεί ο τεχνητός εξαερισμός των παραπάνω χώρων, δεδομένου ότι, κατά κοινή πείρα, με τον τρόπο αυτό δεν αποκαθίσταται η προαναφερόμενη βλάβη, ούτε οι σκέψεις της γνωμοδότησης ότι ο φωταγωγός, στον οποίο κατασκευάστηκε ο επίμαχος τοίχος, βρίσκεται εντός της ιδιοκτησίας των παρεμβαινόντων και ότι ο τοίχος αυτός βρίσκεται εντός του σώματος της οικοδομής χωρίς υπέρβαση του συντελεστή δόμησης και του επιτρεπόμενου ύψους, δεδομένου ότι οι διαπιστώσεις αυτές δεν σχετίζονται με την προαναφερόμενη βλάβη, ούτε, τέλος, η σκέψη της ίδιας γνωμοδότησης ότι η οικοδομή των αιτουσών κατασκευάστηκε χωρίς πρόβλεψη για το φωτισμό και ηλιασμό των προαναφερόμενων χώρων της σε περίπτωση ανέγερσης γειτονικού κτιρίου σε επαφή με αυτήν, αφού, πάντως, όπως γίνεται δεκτό με τη γνωμοδότηση, η συγκεκριμένη κατασκευή, δηλαδή ο επίμαχος τοίχος, έρχεται σε αντίθεση προς τις πολεοδομικές διατάξεις ενώ, αντιθέτως, η επιτροπή δεν διαπίστωσε με τη γνωμοδότηση της αυτή ότι τα παραπάνω ανοίγματα της οικοδομής των αιτουσών έχουν αφεθεί κατά παράβαση του νόμου και δεν προκύπτει, άλλωστε, από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου ότι τα ανοίγματα αυτά έχουν χαρακτηριστεί ως αυθαίρετα κατά την οικεία διαδικασία.
Είναι δε αδιάφορο από την εξεταζόμενη άποψη το ζήτημα αν υπάρχει η δυνατότητα να ανεγερθεί νομίμως κτίσμα σε επαφή με την οικοδομή των αιτουσών κατά τρόπο ώστε να κλειστούν τα προαναφερόμενα ανοίγματά της. Κατά συνέπεια, και η προσβαλλόμενη νομαρχιακή απόφαση, που εκδόθηκε κατ' επίκληση της παραπάνω γνωμοδότησης και υιοθέτησε το περιεχόμενο της, στο οποίο και ρητώς παραπέμπει, αιτιολογείται πλημμελώς και για το λόγο αυτό, τον οποίο βασίμως προβάλλουν οι αιτούσες, καθίσταται ακυρωτέα κατά το μέρος που αφορά τον παραπάνω δρομικό τοίχο, με αποτέλεσμα να αποβαίνει αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών προβαλλόμενων λόγων ακύρωσης.
Αν και κατά τη γνώμη ενός μέλους του Δικαστηρίου με αποφασιστική ψήφο, με τα δεδομένα της κρινόμενης υπόθεσης, η κρίση ότι η επίμαχη κατασκευή δεν θίγει το άμεσο περιβάλλον αιτιολογείται νομίμως και επαρκώς με τις σκέψεις της παραπάνω γνωμοδότησης, στην οποία στηρίζεται η προσβαλλόμενη απόφαση. Ειδικότερα, εν όψει του είδους και της χρήσης των παραπάνω χώρων της οικοδομής των αιτουσών, η επιτροπή, κατά την εξέταση του ζητήματος αν επέρχεται στους χώρους αυτούς βλάβη που εμποδίζει την εξαίρεση της επίμαχης κατασκευής από την κατεδάφιση, νομίμως έλαβε υπόψη τη δυνατότητα να εξασφαλιστεί ο εξαερισμός τους με τεχνητά μέσα. Επομένως κατά την γνώμη αυτή της μειοψηφίας, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί.
6. Επειδή, σύμφωνα με τις προηγούμενες σκέψεις, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να απορριφθεί η παρέμβαση.
Δια ταύτα
Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.
Απορρίπτει την παρέμβαση.
Ακυρώνει, σύμφωνα με το σκεπτικό, την απόφαση 25302/8195/1986 του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής κατά το πληττόμενο μέρος της, δηλαδή κατά το μέρος που αφορά τον παραπάνω δρομικό τοίχο.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.
Επιβάλλει στο Δημόσιο και στους παρεμβαίνοντες να καταβάλουν, συμμέτρως, το ποσό των 28.000 δραχμών στις αιτούσες, ως δικαστική δαπάνη.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 28-03-1989 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 29-06-1990.