ΝΣΚ 470/2007
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 470/2007, 12-12-2007.
Αριθμός ερωτήματος: Υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου Δ7Γ/199/4/Φ.Ν. 439/27-08-2007 έγγραφο της Διεύθυνσης Νομοθετικού Συντονισμού και Κωδικοποίησης (Δ17) της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.
Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται εάν η διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 83 του νόμου 2362/1995 (περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις), η οποία επιτρέπει την απευθείας και χωρίς διαγωνισμό ανάθεση συμβάσεων προμήθειας, εκτέλεσης έργων και παροχής υπηρεσιών με προϋπολογιζόμενη δαπάνη μέχρις ενός χρηματικού ορίου, εξακολουθεί να εφαρμόζεται και στις συμβάσεις μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών οι οποίες ρυθμίζονται με το νόμο 3316/2005, δεδομένου ότι στο νόμο αυτό υφίσταται διάταξη (άρθρο 10 παράγραφος 2)στ'), η οποία ρυθμίζει την ανάθεση συμβάσεων με προεκτιμώμενη αμοιβή μέχρις ενός ορισμένου ορίου με διαπραγμάτευση, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης και υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Επί του ερωτήματος αυτού το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους γνωμοδότησε ως ακολούθως:
Α. 1. Στις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 83 του νόμου 2362/1995 περί δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του κράτους και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 247/Α/1995) ορίζονται τα ακόλουθα:
{Επιτρέπεται η με απευθείας ανάθεση σύναψη σύμβασης προμήθειας προϊόντων παροχής υπηρεσιών ή εκτέλεσης έργων για ετήσια δαπάνη μέχρι ποσού 1.500.000 δραχμών. Από το ποσό αυτό και μέχρι τα 4.000.000 δραχμές απαιτείται διαγωνισμός με συνοπτική διαδικασία (πρόχειρος) που θα διενεργείται από τριμελή επιτροπή.
Άνω του ποσού των 4.000.000 δραχμών απαιτείται σύναψη σύμβασης για προμήθεια προϊόντων, παροχή υπηρεσιών ή εκτέλεση έργων κατόπιν διενέργειας τακτικού διαγωνισμού (ανοικτού ή κλειστού) βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας.
Με απόφαση του Υπουργού οικονομικών τα ανωτέρω ποσό δύναται να αναπροσαρμόζονται...}
Ήδη, κατ' εφαρμογή της εξουσιοδότησης του τετάρτου εδαφίου της ως άνω παραγράφου, εκδόθηκε η υπ αριθμόν ΑΥΟ 2/45564/0026/2001 (ΦΕΚ 1066/Β/2001) του Υπουργού Οικονομικών, με την οποία το ποσό του πρώτου εδαφίου αναπροσαρμόσθηκε σε 15.000 €. Με την ίδια απόφαση ορίστηκε ότι:
{Οι περιορισμοί των ως άνω ποσών αναφέρονται σε σχέση με το ύφος της εγγεγραμμένης ετήσιος πίστωσης κατά ειδικό φορέα και ΚΑΕ, στον προϋπολογισμό κάθε φορέα και στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνεται ο φόρος προστιθέμενης αξίας.}
2. Στις κρίσιμες για την απάντηση του ερωτήματος διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 10 του νόμου 3316/2005 Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 42/Α/2005), όπως η παράγραφος αυτή ισχύει μετά την αντικατάσταση της περίπτωσης στ' με το άρθρο 5 παράγραφος 4 του νόμου 3481/2006 (ΦΕΚ 162/Α/2006), ορίζονται τα ακόλουθα:
{2. Επιτρέπεται η χρήση της διαδικασίας με διαπραγμάτευση, χωρίς δημοσίευση σχετικής προκήρυξης μόνο στις ακόλουθες περιπτώσεις:
α)...
β)...
γ) Αν κρίνεται απολύτως απαραίτητο και υφίσταται κατεπείγουσα ανάγκη, που οφείλεται σε γεγονότα απρόβλεπτα για την αναθέτουσα Αρχή και δεν επιτρέπει την τήρηση των προθεσμιών δημοσίευσης της προκήρυξης, που ορίζονται στο άρθρο 12. Η έλλειψη επαρκούς χρόνου που συνιστά την κατεπείγουσα ανάγκη δεν πρέπει να οφείλεται σε γεγονότα νια τα οποία έχει ευθύνη π αναθέτουσα Αργή.
δ)...
ε)...
στ) Όταν συντρέχει επείγουσα περίπτωση για την ανάθεση μελέτης με συνολική προεκτιμώμενη αμοιβή μέχρι 30.000 € (χωρίς φόρο προστιθέμενης αξίας), ή σύμβασης παροχής υπηρεσιών μέχρι 15.000 € (χωρίς φόρο προστιθέμενης αξίας). Για την υπογραφή της σύμβασης απαιτείται γνωμοδότηση του αρμόδιου Τεχνικού Συμβουλίου σχετικό με τη συνδρομή της επείγουσας περίπτωσης και σχετική αναγγελία με τα κρίσιμα στοιχεία της σύμβασης (ποσό σύμβασης, ανάδοχος κ.λ.π.), η οποία αποστέλλεται προς δημοσίευση στην ιστοσελίδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος 10 τουλάχιστον ημέρες πριν την υπογραφή. Η καθορισμένη από την υπηρεσία προεκτιμώμενη αμοιβή αποτελεί το ανώτατο όριο της συμβατικής αμοιβής του αναδόχου. Με βάση την παρούσα διάταξη μπορούν να ανατεθούν από τις αναθέτουσες αρχές κατ' έπος μία ή περισσότερες συμβάσεις μελετών και υπηρεσιών, συνολικού προϋπολογισμού μέχρι ποσοστού 10% των πιστώσεων της αναθέτουσας αρχής του τρέχοντος έτους, για ανάθεση συμβάσεων μελετών και υπηρεσιών. Συμβάσεις που συνάπτονται κατά παράβαση των διατάξεων της περίπτωσης αυτής είναι άκυρες και δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα.}
Περαιτέρω, στις παραγράφους 4 και 5 του ίδιου άρθρου ορίζονται, σχετικά με το κρίσιμο θέμα, τα ακόλουθα:
{4. Σε περίπτωση εφαρμογής της διαδικασίας με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, προσκαλούνται σε διαπραγμάτευση ένας ή περισσότεροι μελετητές ή πάροχοι υπηρεσιών, με τα νόμιμα για την εκτέλεση της σύμβασης προσόντα....
Με την πρόσκληση καθορίζονται τα αντικείμενα και οι κανόνες της διαπραγμάτευσης την οποία διεξάγει η Επιτροπή Διαγωνισμού. Η επιλογή του αναδόχου γίνεται από την αναθέτουσα Αρχή, ύστερα από γνώμη της Επιτροπής Διαγωνισμού, εκτός από την περίπτωση ε' της παραγράφου 2, στην οποία η ανάθεση γίνεται ύστερα από γνώμη του αρμόδιου Τεχνικού Συμβουλίου.
5. Όταν οι αναθέτουσες Αρχές προσφεύγουν στη διαδικασία της παραγράφου 2, επικαλούμενες τις περιπτώσεις α', γ' και στ' καλούν για διαπραγμάτευση τουλάχιστον τρεις υποψηφίους, εφόσον υπάρχει επαρκής αριθμός υποψηφίων με τα νόμιμα προσόντα.}
Τέλος στο άρθρο 46 παράγραφος 2 περίπτωση ε' του νόμου 3316/2005 ορίζεται ότι
{2. Από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού καταργούνται:
ε) Κάθε γενική ή ειδική διάταξη αντίθετη σε διατάξεις του παρόντος νόμου.}
Β. Από τις προπαρατεθείσες διατάξεις προκύπτουν τα ακόλουθα:
1. Στο άρθρο 83 του νόμου 2362/1995, περιλαμβάνονται γενικές διατάξεις που αφορούν τις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων (έργων, προμηθειών και υπηρεσιών). Με τις διατάξεις αυτές ορίζεται μεταξύ άλλων (στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 1) ότι οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να αναθέτουν απευθείας συμβάσεις, χωρίς διαγωνισμό ή άλλες διαδικασίες ανάθεσης, στις περιπτώσεις που η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της συγκεκριμένης σύμβασης δεν υπερβαίνει το καθοριζόμενο όριο, το οποίο έχει διαμορφωθεί σήμερα στο ποσό των 15.000 €. Εντός του ορίου αυτού, μπορεί να ανατεθούν μία ή και περισσότερες συμβάσεις, που σωρευτικά δεν υπερβαίνουν το όριο κατά ειδικό φορέα και ΚΑΕ όπως αναφέρονται στον ετήσιο προϋπολογισμό του φορέα. Περαιτέρω, κατά τη διάταξη της παραγράφου 3)δ' του ίδιου άρθρου, επιτρέπεται η σύναψη σύμβασης με διαπραγμάτευση και χωρίς τη δημοσίευση προκήρυξης αν συντρέχει έκτακτη και κατεπείγουσα ανάγκη, πλήρως αιτιολογημένη από την αρμόδια υπηρεσία, η οποία καθιστό αδύνατη την τήρηση των διατάξεων που αφορούν τη διενέργεια διαγωνισμού και εφόσον το επείγον δεν απορρέει από ευθύνη της υπηρεσίας.
Είναι προφανές ότι αφενός η εφαρμογή της περίπτωσης της παραγράφου 3)δ' του άρθρου 83, υπόκειται σε αυστηρές προϋποθέσεις, ενώ αφετέρου δεν τίθεται στο νόμο ανώτατο επιτρεπτό όριο προϋπολογιζόμενης δαπάνης.
2. Ο νόμος 3316/2005 ρυθμίζει την ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών, όπως οι μελέτες και υπηρεσίες προσδιορίζονται στα άρθρα 1 και 2 του νόμου. Τόσο οι μελέτες όσο και οι συναφείς υπηρεσίες αποτελούν μέρος της γενικότερης κατηγορίας των συμβάσεων υπηρεσιών, όπως αυτές προσδιορίζονται στο οικείο Παράρτημα IIΑ της ισχύουσας κοινοτικής Οδηγίας 2004/18. Μάλιστα, όπως ρητώς αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 του νόμου 3316/2005, ο νόμος αυτός εναρμονίζει το εθνικό δίκαιο των συμβάσεων μελετών και συναφών υπηρεσιών στην Οδηγία 2004/18.
3. Περαιτέρω ο νόμος 3316/2005 ρυθμίζει πλήρως το αντικείμενο της ανάθεσης και εκτέλεσης των συμβάσεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του, ορίζοντας τις σχετικές διαδικασίες ανάθεσης στα άρθρα 5 έως 9, ενώ στο άρθρο 10 περιέχει τις επιτρεπόμενες παρεκκλίσεις και εξαιρέσεις από τον κανόνα της ανάθεσης των συμβάσεων με ανοιχτές και κλειστές διαδικασίες. Συγκεκριμένα στο άρθρο 10 ρυθμίζονται οι περιπτώσεις που επιτρέπεται η ανάθεση με διαπραγμάτευση, είτε με προηγούμενη δημοσίευση πρόσκλησης (παράγραφος 1) είτε χωρίς προηγούμενη δημοσίευση πρόσκλησης (παράγραφος 2). Σύμφωνα με την νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), οι διατάξεις περί ανάθεσης των συμβάσεων με διαπραγμάτευση αποτελούν εξαιρετικό δίκαιο και πρέπει ως εκ τούτου να ερμηνεύονται στενά (βλέπετε ενδεικτικά αποφάσεις Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων επί των υποθέσεων C-24/1991, Επιτροπή κατά Ισπανίας C-318/1994 Επιτροπή κατά Γερμανίας, κ.ο.κ.).
4. Από την επισκόπηση των ως άνω διατάξεων και ιδίως του άρθρου 10 προκύπτει ότι ο νομοθέτης του νόμου 3316/2005 ρύθμισε εξαντλητικά το ζήτημα της ανάθεσης των συμβάσεων με την εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση πρόσκλησης. Στο άρθρο 10 περιέχονται όλες οι επιτρεπόμενες (κατ' εξαίρεση του κανόνα της ανάθεσης των συμβάσεων με ανοιχτές και κλειστές διαδικασίες) περιπτώσεις ανάθεσης χωρίς ανοιχτό και κλειστό διαγωνισμό. Συγκεκριμένα στην περίπτωση στ' της παραγράφου 2 του άρθρου 10 ρυθμίζεται ειδικά η ανάθεση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης συμβάσεων μικρού οικονομικού αντικειμένου (για μελέτες μέχρι προεκτιμώμενης αμοιβής 30.000 €, και για συμβάσεις παροχής υπηρεσιών μέχρι 15.000 €), με τους αναφερόμενους όρους και προϋποθέσεις, ήτοι:
α) κατ' έτος οι ανατιθέμενες ως άνω συμβάσεις δεν μπορούν να υπερβαίνουν κατά ποσό το 10% του ετήσιου προϋπολογισμού της αναθέτουσας αρχής για μελέτες και υπηρεσίες,
β) πρέπει να συντρέχει επείγουσα ανάγκη διεκπεραίωσης της σύμβασης, η οποία διαπιστώνεται με γνώμη του οικείου Τεχνικού Συμβουλίου και
γ) πρέπει να σταλεί προς δημοσίευση στην ιστοσελίδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος αναγγελία περιέχουσα τα κρίσιμα στοιχεία της σύμβασης (ποσό σύμβασης, ανάδοχος κ.λ.π.), 10 τουλάχιστον ημέρες πριν την υπογραφή της σύμβασης.
Τέλος με τις παραγράφους 4 και 5 του ίδιου άρθρου τίθενται κανόνες για τη διεξαγωγή της σχετικής διαδικασίας, ώστε να εξασφαλίζεται ένα ελάχιστο όριο ανταγωνισμού και μια στοιχειωδώς διαγωνιστική διαδικασία με συγκεκριμένους κανόνες. Εννοείται ότι παραλλήλως ισχύει η διαδικασία ανάθεσης με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης της παραγράφου 2)γ' του άρθρου 10 του νόμου 3316/2005, η οποία εφαρμόζεται ανεξαρτήτως μεν προεκτιμώμενης αμοιβής της σύμβασης αλλά με πολύ αυστηρότερους όρους σχετικά με τη συνδρομή κατεπείγουσας ανάγκης η οποία μάλιστα δεν πρέπει να οφείλεται σε ευθύνη της αναθέτουσας αρχής.
Γ. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο νόμος 3316/2005, μεταγενέστερος του νόμου 2362/1995, ρυθμίζει με ειδικό και λεπτομερειακό τρόπο το ζήτημα της ανάθεσης σύμβασης με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση πρόσκλησης περίπτωση παρόμοια με την απευθείας ανάθεση (από την οποία διαφέρει κατά το μέρος που απαιτείται η πρόσκληση τουλάχιστον 3 διαγωνιζομένων να υποβάλλουν προσφορά), εξαρτά δε τη νομιμότητα της διαδικασίας από σειρά όρων και προϋποθέσεων. Η ρύθμιση του νόμου αυτού είναι διαφορετική (και υπ' αυτή την έννοια αντίθετη) με την διάταξη περί απευθείας ανάθεση του άρθρου 83 του νόμου 2362/1995, εφόσον σκοπός του νομοθέτη του νόμου 3316/2005 ήταν προδήλως να ρυθμίσει το ίδιο ζήτημα (της εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης συμβάσεων με ιδιαιτέρως χαμηλό οικονομικό αντικείμενο) με τρόπο διαφορετικό, δηλαδή να θέσει όρους και προϋποθέσεις για την διασφάλιση ικανού βαθμού διαφάνειας στην τήρηση της σχετικής διαδικασίας προϋποθέσεις και όροι που απουσιάζουν παντελώς από τη ρύθμιση του νόμου 2362/1995.
Παραλλήλως εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις τόσο της παραγράφου 2)γ' του άρθρου 10 του νόμου 3316/2005, όσο και η αντίστοιχη της παραγράφου 3)δ' του άρθρου 83 του νόμου 2362/1995, ανεξαρτήτως ορίου προϋπολογισμού της σύμβασης αλλά και με πολύ αυστηρότερες για τις αναθέτουσες αρχές προϋποθέσεις εφαρμογής
Συμπερασματικά προς τα ανωτέρω, κατά τη διαμορφωθείσα στο Τμήμα ομόφωνη γνώμη, η απάντηση που προσήκει στο υποβληθέν ερώτημα είναι ότι η διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 83 του νόμου 2362/1995, με την οποία επιτρέπεται η απευθείας, χωρίς προϋποθέσεις και τήρηση οιασδήποτε διαδικασίας, ανάθεση συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής στις συμβάσεις που υπάγονται στο νόμο 3316/2005, επειδή είναι αντίθετη στις διατάξεις του άρθρου 10 παράγραφος 2 περίπτωση στ' του νόμου αυτού, που ρυθμίζουν με τρόπο διαφορετικό το ζήτημα της εξαιρετικής ανάθεσης συμβάσεων χωρίς την τήρηση ανοιχτής ή κλειστής διαδικασίας.
Ο Εισηγητής