ΝΣΚ 702/2002
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 702/2002 (18-12-2002)
Αριθμός ερωτήματος: Υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου Δ10/Β/Φ.68/9215/24-09-2002 έγγραφο της Διεύθυνσης Λατομείων Μαρμάρων και Αδρανών Υλικών της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου του Υπουργείου Ανάπτυξης
Περίληψη ερωτήματος: α) Αν κατά την έννοια της διατάξεως της παραγράφου 2 εδάφιο β' του άρθρου 3 του νόμου 1428/1984 (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 του νόμου 2115/1993), για την κατ' εξαίρεση συγκρότηση της επιτροπής καθορισμού λατομικών περιοχών κατόπιν αιτήσεως ενδιαφερομένου πρέπει να υφίσταται υπέρ του αιτούντος το δικαίωμα εξ ιδιοκτησίας ή εκ παραχωρήσεως εκμεταλλεύσεως των αδρανών υλικών της έκτασης της οποίας αιτείται τον καθορισμό ως λατομικής περιοχής ή ο αιτών να συνδέεται με τον έχοντα το δικαίωμα αυτό με έννομη σχέση που αφορά την εκμετάλλευση της συγκεκριμένης αυτής περιοχής.
β) Αν το ίδιο ισχύει και για την κατά την διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 6 του νόμου 2702/1999 δυνατότητα καθορισμού θέσεων συγκέντρωσης λατομικών επιχειρήσεων αδρανών υλικών στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας σύμφωνα με την οποία (διάταξη) εφαρμόζονται αναλόγως οι παραπάνω διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 3 του νόμου 1428/1984.
Στο ερώτημα το Α' Τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους γνωμοδότησε ως ακολούθως:
I. α) Στις διατάξεις του νόμου 1428/1984 (ΦΕΚ 43/Α/1984) Εκμετάλλευση λατομείων αδρανών υλικών και άλλες διατάξεις όπως αντικαταστάθηκαν, τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν με το νόμο 2115/1993 (ΦΕΚ 15/Α/1993), ορίζεται:
{Άρθρο 2: Δικαίωμα εκμετάλλευσης
1. Το δικαίωμα εκμετάλλευσης των αδρανών υλικών ανήκει στον ιδιοκτήτη της εδαφικής έκτασης μέσα στην οποία υπάρχουν αυτά ή σε εκείνον στον οποίο ο ιδιοκτήτης παραχώρησε το δικαίωμά του αυτό.
2. Η παραχώρηση του πιο πάνω δικαιώματος από τον ιδιοκτήτη αποδεικνύεται μόνο με συμβολαιογραφικό έγγραφο που συνοδεύεται με τοπογραφικό διάγραμμα ... Στο διάγραμμα αυτό απεικονίζονται τα όρια της λατομικής έκτασης ... Στο ίδιο διάγραμμα ορίζεται το κέντρο φύλλου χάρτη ... μέσα στον οποίο εμπίπτει ο λατομικός χώρος με τα στοιχεία του ...
3. Το δικαίωμα εκμετάλλευσης των λατομείων αδρανών υλικών που βρίσκονται σε χαρακτηρισμένα ως- διακατεχόμενα δάση, δασικές εκτάσεις και χορτολιβαδικές εκτάσεις ανήκει στο Δημόσιο ...
Άρθρο 3: Καθορισμός λατομικών περιοχών
1. Ως λατομικές περιοχές δύνανται να χαρακτηρισθούν δημόσιες, δημοτικές, κοινοτικές ή ιδιωτικές εκτάσεις, ως και εκτάσεις που ανήκουν σε νομικά πρόσωπα δημόσιου δικαίου, οι οποίες προσφέρονται, κυρίως από πλευράς ποιότητας πετρωμάτων, μορφολογίας της περιοχής, υπάρξεως αποθεμάτων και συνθηκών προσπελάσεως προς αυτές και προς τα καταναλωτικά κέντρα, για την εκμετάλλευση λατομικών ορυκτών της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του παρόντος.
2. Οι λατομικές περιοχές σε κάθε νομό καθορίζονται εντός 5 ετών με απόφαση του αρμόδιου νομάρχη, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και εκδίδεται ύστερα από σύμφωνη γνώμη της επιτροπής της παραγράφου 3 του παρόντος, κατόπιν αιτιολογημένης γνώμης του νομαρχιακού συμβουλίου, που παρέχεται εντός αποκλειστικής προθεσμίας 2 μηνών, αφότου ζητηθεί.
Η ως άνω επιτροπή δύναται κατ' εξαίρεση να συγκροτείται από τον αρμόδιο νομάρχη και κατόπιν αιτήσεως ενδιαφερομένου για τον καθορισμό περιοχής προσφερόμενης ως λατομικής. Η αίτηση πρέπει επί ποινή απαραδέκτου να συνοδεύεται από παράβολο 1.000.000 δραχμών.
3. Η επιτροπή, που προβλέπεται από την προηγούμενη παράγραφο, είναι οκταμελής, συγκροτείται εντός 3 μηνών από της δημοσιεύσεως στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με απόφαση του αρμόδιου νομάρχη και αποτελείται από ...
Οι λεπτομέρειες για τη λειτουργία της επιτροπής καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ...}
Με την κατ' εξουσιοδότηση της διατάξεως της παραπάνω παραγράφου 3 του άρθρου 3 του νόμου 1428/1984 εκδοθείσα οίκοθεν [Α] Δ10/Φ68/12298/18-09-1999 (ΦΕΚ 1632/Β/1999) απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης καθορίσθηκαν οι λεπτομέρειες για τη λειτουργία της επιτροπής καθορισμού λατομικών περιοχών. Στη διάταξη της παραγράφου 6 της απόφασης ορίζεται:
{Οι περιπτώσεις του β' εδαφίου του άρθρου 3 του νόμου 2115/1993 εξετάζονται κατά προτεραιότητα και συντάσσεται ανάλογη έκθεση, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην απόφαση αυτή.}
Μεταξύ των στοιχείων που περιέχονται στην έκθεση είναι τα κριτήρια επιλογής των περιοχών που κρίθηκαν κατάλληλες και προτείνονται ως λατομικές οι περιοχές που αποκλείσθηκαν και η αιτιολογία αποκλεισμού τους οι γνωμοδοτήσεις για την καταλληλότητα του πετρώματος, η εκτίμηση για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, ο τρόπος προσπελάσεως, το ιδιοκτησιακό καθεστώς, ο κατ' εκτίμηση αριθμός των λατομικών μονάδων που μπορούν να εγκατασταθούν και οποιοδήποτε άλλο σχετικό στοιχείο, παρατηρήσεις κ.λ.π. προκείμενου να τεκμηριώνεται πλήρως η απόφαση του Νομάρχη, περί καθορισμού λατομικών περιοχών.
β) Στις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 6 (με τίτλο Παράταση προθεσμίας καθορισμού λατομικών περιοχών) του νόμου 2702/1999 (ΦΕΚ 70/Α/1999) ορίζεται:
{2. Στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας όπως αυτή προσδιορίζεται στην παράγραφο 1 του άρθρου 1 του νόμου 1515/1985 (ΦΕΚ 18/Α/1985) μπορεί, εντός προθεσμίας 5 ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, να καθορίζονται θέσεις συγκέντρωσης λατομικών επιχειρήσεων αδρανών υλικών με κοινές αποφάσεις των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Ανάπτυξης, προκειμένου δε περί δασικών εκτάσεων και του Υπουργού Γεωργίας, με ανάλογη εφαρμογή των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 3 και των άρθρων 4 και 10 του νόμου 1428/1984 όπως τροποποιήθηκε με το νόμο 2115/1993 και εισήγηση του αρμόδιου νομάρχη.
Στην περίπτωση αυτή στην επιτροπή της παραγράφου 3 του άρθρου 3 του νόμου 1428/1984 συμμετέχει ως ένατο μέλος και εκπρόσωπος του Οργανισμού Αθήνας.}
γ) Από τις προεκτεθείσες διατάξεις συνάγονται τα ακόλουθα:
Η αρμοδιότητα και η πρωτοβουλία συγκρότησης της επιτροπής καθορισμού των λατομικών περιοχών για επιλογή των χώρων που είναι κατάλληλοι στην περιφέρεια του νομού και συνολικής σχεδίασης των λατομικών περιοχών προς κάλυψη των αναγκών του σε αδρανή υλικά, ανήκει αποκλειστικά στο Νομάρχη. Δίδεται όμως κατ' εξαίρεση η δυνατότητα συγκροτήσεως αυτής από το Νομάρχη, μετά από αίτηση του ενδιαφερομένου για τον καθορισμό συγκεκριμένης περιοχής προσφερόμενης ως λατομικής (δυνατότητα χαρακτηρισμού μεμονωμένης λατομικής θέσεως κατά την εισηγητική έκθεση), με την ίδια διαδικασία. Απαραίτητη προϋπόθεση για το παραδεκτό της αιτήσεως είναι να συνοδεύεται αυτή από παράβολο 1.000.000 δραχμών.
Οι αιτήσεις αυτές εξετάζονται κατά προτεραιότητα και συντάσσεται ανάλογη έκθεση σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην υπουργική απόφαση από την αρμόδια επιτροπή καθορισμού λατομικών περιοχών όπως και για όλες τις περιπτώσεις καθορισμού λατομικών περιοχών με πρωτοβουλία του νομάρχη.
Αντικείμενο της γνώμης της Επιτροπής συνιστά ο καθορισμός της έκτασης και τα χαρακτηριστικά της, προβλέπεται δε στην κανονιστική απόφαση και αναφορά στην έκθεση περί του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Για τη νομιμοποίηση του ενδιαφερόμενου δεν αναφέρεται στην απόφαση κάτι σχετικό.
Στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, - η οποία κατά τη διάταξη του άρθρου 1 του νόμου 1515/1985 είναι η περιοχή του Νομού Αττικής περιλαμβανομένης και της Μακρονήσου -, κατ' ανάλογη εφαρμογή των προπαρατεθεισών διατάξεων των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 3 και των άρθρων 4 και 10 του νόμου 1428/1984 περί καθορισμού λατομικών περιοχών και εισήγηση του αρμόδιου νομάρχη, μπορεί να καθορίζονται με κοινές υπουργικές αποφάσεις θέσεις συγκέντρωσης λατομικών επιχειρήσεων αδρανών υλικών σε κατάλληλα επιλεγμένες θέσεις. Κατά συνέπεια μπορεί να καθορίζεται τέτοια θέση και κατόπιν αιτήσεως ενδιαφερομένου κατ' ανάλογο εφαρμογή της διατάξεως της παραγράφου 2 εδάφιο β' του άρθρου 3 του νόμου 1428/1984.
II. Ενόψει των ανωτέρω διατυπώθηκαν δύο γνώμες στο Τμήμα:
Α) Κατά την πλειοψηφήσασα γνώμη του Προέδρου Κωνσταντίνου Βολτή, και των Νομικών Συμβούλων Δημητρίου Λάκκα, Θεοδώρου Ρεντζεπέρη, Χ. Παλαιολόγου, Β. Σουλιώτη και Χ. Παπαδόπουλου - (6 ψήφοι), από το συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων και ειδικότερα των άρθρων 2 και 3 του νόμου 1428/1984 και της απόφασης που ορίζει τα θέματα λειτουργίας της Επιτροπής, συνάγεται, ότι η πρωτοβουλία συγκρότησης της Επιτροπής καθορισμού των λατομικών περιοχών για επιλογή των χώρων που είναι κατάλληλοι στην περιφέρεια του νομού και συνολικής σχεδίασης των λατομικών περιοχών ανά νομό, ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Νομάρχη και ότι το δικαίωμα εκμεταλλεύσεως των αδρανών υλικών ανήκει στον ιδιοκτήτη της εδαφικής εκτάσεως μέσα στην οποία υπάρχουν αυτά ή σε εκείνον στον οποίο ο ιδιοκτήτης παραχώρησε το δικαίωμά του αυτό. Με τις διατάξεις του β' εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 3 του νόμου 1428/1984 παρέχεται κατ' εξαίρεση δυνατότητα συγκρότησης από το Νομάρχη της Επιτροπής καθορισμού λατομικών περιοχών μετά από αίτηση ενδιαφερομένου για τον καθορισμό συγκεκριμένης περιοχής προσφερόμενης ως λατομικής, χωρίς να προσδιορίζεται το περιεχόμενο του όρου ενδιαφερόμενος.
Από την όλη ρύθμιση και ειδικότερα από το γεγονός ότι θεσπίζεται παράβολο στην περίπτωση αυτή, ώστε να μην ασκούνται προπετώς αιτήσεις και ο αιτών να σταθμίζει σοβαρά το συμφέρον του και ότι στην έκθεση της Επιτροπής γίνεται μνεία για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της υπό χαρακτηρισμό περιοχής, προκύπτει ότι το αίτημα πρέπει να συνδέεται με δικαίωμα εκμετάλλευσης των αδρανών υλικών της εκτάσεως της οποίας ζητείται ο καθορισμός ως λατομικής ή τουλάχιστον με συμφέρον του αιτούντος το οποίο μπορεί ν' αποτελέσει βάση για περαιτέρω έννομη σχέση ή δικαίωμα σχετικά με την εκμετάλλευση των αδρανών υλικών της συγκεκριμένης εκτάσεως. Έτσι εξασφαλίζεται ότι η Επιτροπή θ' απασχοληθεί όταν υπάρχει σοβαρό ενδιαφέρον και χωρίς να διαταράσσονται έννομες σχέσεις και καταστάσεις και εξυπηρετείται ο σκοπός των διατάξεων του νόμου 1428/1984 περί καθορισμού λατομικών περιοχών και ενεργοποίησής τους και αντίστοιχα θέσεως συγκέντρωσης λατομικών επιχειρήσεων αδρανών υλικών στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας.
Β) Κατά την μειοψηφήσασα γνώμη των Νομικών Συμβούλων Ηλία Παπαδόπουλου, Νικολάου Κατσίμπα και Δημητρίου Αναστασόπουλου (3 ψήφοι), από τη γραμματική διατύπωση αλλά και το σκοπό της επίμαχης διάταξης της παραγράφου 2 του άρθρου 3 του νόμου 1428/1984, ερμηνευόμενης σε συνδυασμό με τις λοιπές ως άνω διατάξεις του ιδίου νόμου και της οίκοθεν [Α] Δ10/Φ68/12298/18-08-1999 αποφάσεως του Υπουργού Ανάπτυξης καθώς και του νόμου 2702/1999, προκύπτει, ότι ως ενδιαφερόμενος στη διάταξη αυτή νοείται όχι μόνο ο έχων το δικαίωμα εκμεταλλεύσεως των αδρανών υλικών ή ο συνδεόμενος με κάποια έννομη σχέση με τον έχοντα το δικαίωμα αυτό, αλλά καθένας που τεκμηριώνει με οποιονδήποτε τρόπο εύλογο ενδιαφέρον του για εκμετάλλευση αδρανών υλικών στην περιοχή της οποίας αιτείται τον καθορισμό ως λατομικής, είτε ασκών ήδη λατομική επιχείρηση είτε και ιδρύων το πρώτον τέτοια επιχείριση, και τούτο για τους εξής λόγους:
Ο όρος ενδιαφερόμενος που χρησιμοποιεί η επίμαχη διάταξη είναι ευρύτερος τόσο του δικαιούχου κάποιου δικαιώματος (στην προκειμένη περίπτωση του δικαιώματος εκμεταλλεύσεως αδρανών υλικών) όσον και του έχοντος έννομο συμφέρον.
Περαιτέρω, οι διατάξεις του νόμου 1428/1984 δεν κάνουν καμία διάκριση μεταξύ των λατομικών περιοχών που καθορίζονται με πρωτοβουλία του Νομάρχη και εκείνων που καθορίζονται με πρωτοβουλία του ενδιαφερόμενου ιδιώτη, αλλά όλες οι λατομικές περιοχές καθορίζονται με τα ίδια κριτήρια και έχουν γενικότερα την ίδια μεταχείριση από το νόμο. Θα πρέπει, συνεπώς, να γίνει δεκτό, ότι και οι λατομικές περιοχές, που καθορίζονται με πρωτοβουλία ιδιωτών, αφενός μεν μπορούν να αναφέρονται σε δημόσιες, δημοτικές, κοινοτικές ή ιδιωτικές εκτάσεις καθώς εκτάσεις που ανήκουν σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (άρθρο 3 παράγραφος 1 του νόμου 1428/1984) και αφετέρου μπορούν να καλύπτουν τις ανάγκες όχι μόνο μίας αλλά ενδεχομένως και περισσοτέρων λατομικών επιχειρήσεων (άρθρο 4 της οίκοθεν [Α] Δ10/Φ68/12298/18-06-1999 απόφασης του Υπουργείου Ανάπτυξης). Αν, λοιπόν, προσδοθεί στον όρο ενδιαφερόμενος της επίμαχης διάταξης στενή έννοια, η διάταξη αυτή δεν θα μπορεί να έχει εφαρμογή στις δημόσιες, δημοτικές και κοινοτικές εκτάσεις καθώς και στις εκτάσεις των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, αφού στις εκτάσεις αυτές δεν είναι δυνατόν και πάντως είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει δικαίωμα εκμεταλλεύσεως αδρανών υλικών ή οποιαδήποτε άλλη έννομη σχέση με τον ιδιοκτήτη της εκτάσεως, πριν από τον καθορισμό της λατομικής περιοχής, λόγω των γνωστών αυστηρών διαδικασιών που απαιτούνται για την κατάρτιση εννόμων σχέσεων από το Δημόσιο, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Αλλά και στις ιδιωτικές εκτάσεις δεν θα μπορεί, υπό τη νομική αυτή εκδοχή, να καθοριστεί με πρωτοβουλία ιδιώτη λατομική περιοχή που να καλύπτει τις ανάγκες περισσοτέρων της μιας λατομικών επιχειρήσεων. Αυτό, όμως, δεν συμπορεύεται με το σκοπό της επίμαχης διάταξης, η οποία επιδιώκει να διευκολυνθεί με την ιδιωτική πρωτοβουλία η ανεύρεση και ο καθορισμός κατάλληλων λατομικών περιοχών, ανεξάρτητα μάλιστα από το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς, το οποίο κατά την αντίθετη άποψη συνιστά στοιχείο της αιτήσεως.
III. Κατ' ακολουθία, η προσήκουσα απάντηση στο ερώτημα είναι κατά τη γνώμη της πλειοψηφίας καταφατική, όπως αναλυτικά ανωτέρω εκτίθεται.
Η Εισηγήτρια
Αθήνα 20-01-2003