ΣτΕ 265/1997
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 265/1996
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Τμήμα Ε
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του στις 15-03-1995, με την εξής σύνθεση: Ι. Τζεβελεκάκης, Σύμβουλος της Επικρατείας, Προεδρεύων, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Γ. Δεληγιάννης, Σ. Ρίζος, Σύμβουλοι, Αικατερίνη Χριστοφορίδου, Β. Καμπίτση, Πάρεδροι. Γραμματέας η Αγγελική Χριστοδούλου.
Για να δικάσει την από 19-03-1993 αίτηση:
του __________, κατοίκου Μασαχουσέτης, Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (__________), ο οποίος παρέστη με την Άννα Κουντουριώτη (Αριθμός Μητρώου 8531), που την διόρισε με πληρεξούσιο,
κατά των: 1) υπουργού Οικονομικών, 2) υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, οι οποίοι παρέστησαν με τον Β. Δούσκα, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών επιδιώκει να ακυρωθούν: 1) η υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου Η4168/1990 απόφαση του Νομάρχη Αχαΐας, 2) η υπ' αριθμόν Η7115/1991 απόφαση του Νομάρχη Αχαΐας.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας Παρέδρου Αικατερίνης Χριστοφορίδου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την πληρεξούσιο του αιτούντος η οποία ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο των Υπουργών, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το Νόμο
1. Επειδή για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως έχουν καταβληθεί τα νόμιμα τέλη (3721244-5/1993 διπλότυπα Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών και το παράβολο (1967154, 3446637/1993 ειδικά γραμμάτια παραβόλου).
2. Επειδή με την αίτηση αυτή ζητείται εμπροθέσμως και εν γένει παραδεκτώς η ακύρωση: 1) της Η4168/1990 αποφάσεως του Διευθυντού Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας Αχαΐας υπογράφοντος με εντολή Νομάρχη, με την οποία εγκρίθηκε η κατασκευή τεχνικού έργου (προβόλων από λιθορριπή) επί της παραλίας για την προστασία του κοινοτικού δρόμου και της παραλίας από διάβρωση λόγω θαλασσίου κυματισμού, στην παραλία Τεμένης Αιγίου 2) της 8/1990 γνωμοδοτήσεως του Νομαρχιακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, που προηγήθηκε της ανωτέρω αποφάσεως και 3) της Η7115/1991 αποφάσεως του ιδίου Διευθυντού της ως άνω Νομαρχίας, με την οποία εγκρίθηκε η κατασκευή επεκτάσεως του εν λόγω έργου προστασίας της παραλίας του δρόμου.
3. Επειδή η δεύτερη πράξη προσβάλλεται απαραδέκτως ως γνωμοδότηση, μη έχουσα εκτελεστό χαρακτήρα.
4. Επειδή ο αιτών, φερόμενος ως ιδιοκτήτης ακινήτου με εξοχική οικία, συνορεύοντος δε με την οριογραμμή του αιγιαλού και ευρισκομένου σε μικρή απόσταση από τα εκτελούμενα έργα, έχει έννομο συμφέρον ν' ασκήσει την κρινόμενη αίτηση, ισχυριζόμενος ότι η κατασκευή των έργων αυτών έχει ως συνέπεια τη διάβρωση της ιδιοκτησίας του από τη θάλασσα και την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος με τη διάβρωση του αιγιαλού και την εξαφάνιση της παραλίας.
5. Επειδή οι ακτές, δηλαδή η οριακή γραμμή στην οποία συναντώνται ξηρά και θάλασσα, αποτελούν ευπαθή οικοσυστήματα, των οποίων η χερσαία και θαλάσσια ζώνη, με την αντίστοιχη χλωρίδα και πανίδα, ευρίσκονται σε στενή λειτουργική αλληλεξάρτηση. Ως εκ τούτου, τεχνικά έργα εκτελούμενα σε κάθε ζώνη προκαλούν διατάραξη των οικοσυστημάτων αυτών, επιπλέον δε επηρεάζουν τη θαλάσσια υδροδυναμική με επιπτώσεις και στα παρακείμενα οικοσυστήματα ενώ εξάλλου, αλλοιώνουν το αισθητικό κάλλος της γεωμορφολογίας των ακτών. Με τα χαρακτηριστικά αυτά, οι ακτές συνιστούν ουσιώδες στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος και τυγχάνουν συνταγματικής προστασίας, ευθέως εκ του άρθρου 24, κατά την έννοια του οποίου πρέπει να τελούν υπό καθεστώς ειδικής διαχειρίσεως. Κατά συνέπεια, εκτέλεση τεχνικού έργου επί της ακτής, είτε στη χερσαία είτε στη θαλάσσια ζώνη, δεν είναι επιτρεπτή παρά μόνο για λόγους δημοσίου συμφέροντος και υπό την προϋπόθεση ότι το έργο είναι βιώσιμο, δηλαδή ως εκ της χωροθετήσεως του, της γενικής περιβαλλοντικής μελέτης και των όρων αυτής έχει προηγουμένως εξασφαλιστεί το συμβατό αυτού με τα οικεία οικοσυστήματα, τη λειτουργία και τη μορφολογία της ακτής, βάσει ενός συνολικού προγραμματισμού της επεμβάσεως στην ακτή.
6. Επειδή, εξάλλου, στο άρθρο 8 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940 (ΦΕΚ 154/Α/1940) ορίζονται τα ακόλουθα:
{1. Εις α μέρη λόγω της συστάσεως του εδάφους γίνεται διάβρωσις του αιγιαλού ή της παραλίας υπό της θαλάσσης επιτρέπεται η κατασκευή τεχνικών έργων επί του αιγιαλού ή της παραλίας ή εντός της θαλάσσης προς αποτροπήν της τοιαύτης διαβρώσεως. Τα έργα ταύτα εκτελούνται πάντοτε κατά τις περί κατασκευής δημοσίων έργων διατάξεις.
2. Εάν η κατασκευή του έργου γίνεται συνεπεία αιτήσεως ιδιώτη προς κατασφάλιση από διαβρώσεως της ιδιοκτησίας του, η σχετική δαπάνη βαρύνει τον ιδιώτη τούτον, η δε κατασκευή του έργου γίνεται κατόπιν αδείας του υπουργείου Συγκοινωνίας βάσει μελέτης υπό τούτου εγκρινομένης και υπό τον έλεγχο αυτού.
3. Τα ούτω υπό ιδιωτών κατασκευαζόμενα έργα ανήκουν εις το Δημόσιον και δύναται τούτο να άρει ή μετατρέψει ταύτα, ουδεμιάς αποζημιώσεως οφειλομένης εις τον ιδιώτη εκ μέρους του Δημοσίου εκ λόγου τούτου, ούτε δια την καταβολή της δαπάνης κατασκευής.}
Περαιτέρω, στο άρθρο 12 του ιδίου νόμου ορίζεται ότι:
{1. Εκτέλεσις επί του αιγιαλού ή της παραλίας έργων εξυπηρετούντων βιομηχανικούς, εμπορικούς ή άλλης φύσεως σκοπούς, περί ων προβλέπουν οι κείμενες διατάξεις, γίνεται πάντοτε κατόπιν αποφάσεως του υπουργού των Οικονομικών, εκδιδομένης μετά σύμφωνον γνώμη του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού και του κατά το άρθρο 26 του παρόντος νόμου συμβουλίου ...
3. Δια των αποφάσεων, δι' ων επιτρέπεται η κατά το παρόν άρθρο εκτέλεσις έργων, δύνανται να τίθενται οιοιδήποτε όροι ή περιορισμοί δια λόγους ασφαλείας ή δημοσίας ανάγκης.}
Στο δε άρθρο 55 παράγραφος 2 του από [ΒΔ] 14-01-1939 βασιλικού διατάγματος Περί κωδικοποιήσεως των περί λιμενικών Ταμείων κειμένων διατάξεων (ΦΕΚ 24/Α/1939) ορίζεται ότι:
{Λιμενικά έργα θεωρούνται τα κρηπιδώματα,... οι αποβάθρες, οι μώλοι, οι κυματοθραύστες,... τα προστατευτικά κατά των προσχώσεων έργα..., ως και παν έτερον έργον συναφές προς τ' ανωτέρω και αναγκαίο δια την σκόπιμον αυτών λειτουργία.}
Τέλος, με το νόμο 1650/1986 για την προστασία του περιβάλλοντος (ΦΕΚ 160/Α/1986), ο οποίος εκδόθηκε σε συμμόρφωση προς το άρθρο 24 παράγραφος 1 του Συντάγματος, θεσπίζοντας κανόνες αναφερόμενοι, πλην άλλων, στη διαδικασία και τις προϋποθέσεις για την έγκριση της εγκαταστάσεως δραστηριοτήτων ή πραγματοποιήσεως έργων από τα οποία απειλούνται δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Συγκεκριμένως, στο άρθρο 1 παράγραφος 3 του νόμου αυτού ορίζεται ότι σκοπός του είναι, μεταξύ άλλων, η προστασία και διατήρηση της φύσης και του τοπίου και ιδιαίτερα περιοχών με μεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική ή γεωμορφολογική αξία (εδάφιο δ), καθώς και η προστασία των ακτών των θαλασσών ως φυσικών πόρων, ως στοιχείων οικοσυστημάτων και ως στοιχείων του τοπίου (εδάφιο ε). Στο άρθρο 3 παράγραφος 1 του αυτού νόμου παρέχεται εξουσιοδότηση για την κατάταξη, με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού, σε τρεις κατηγορίες των δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων, ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και με κριτήρια το είδος και το μέγεθός τους, το είδος και την ποσότητα των εκπεμπόμενων ρύπων και κάθε άλλη επίδραση στο περιβάλλον, τη δυνατότητα να προληφθεί η παραγωγή ρύπων από την εφαρμοζόμενη παραγωγική διαδικασία, τον κίνδυνο σοβαρού ατυχήματος και την ανάγκη επιβολής περιορισμών για την προστασία του περιβάλλοντος. Στη δε παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου ορίζεται ότι η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες που λόγω της φύσης, του μεγέθους ή της έκτασής τους είναι πιθανόν να προκαλέσουν σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον. Περαιτέρω, στην παράγραφο 6 του άρθρου 4 του ως άνω νόμου προβλέπεται ότι για νέα έργα και δραστηριότητες της πρώτης κατηγορίας απαιτείται προέγκριση που αφορά τη χωροθέτηση. Εξάλλου, κατ' επίκληση εξουσιοδοτικών διατάξεων του ως άνω νόμου, καθώς και των οδηγιών 1984/360/ΕΟΚ και 1985/337/ΕΟΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκδόθηκε η κοινή απόφαση 69269/5387/1990 των Υπουργών Εσωτερικών Εθνικής Οικονομίας, Γεωργίας, Πολιτισμού, Εμπορικής Ναυτιλίας, Τουρισμού, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και Μεταφορών και Επικοινωνιών (ΦΕΚ 678/Α/1990), με την οποία, πλην άλλων, ορίζονται τα έργα και οι δραστηριότητες που κατατάσσονται στην πρώτη και την δεύτερη κατηγορία, καθορίζεται το περιεχόμενο των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τα έργα και δραστηριότητες που ανήκουν σε καθεμία από τις κατηγορίες αυτές και θεσπίζεται η διαδικασία της προέγκρισης χωροθέτησης. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 4 της κοινής αυτής υπουργικής απόφασης απαριθμούνται τα έργα και οι δραστηριότητες που κατατάσσονται στην πρώτη (Α) κατηγορία, υποδιαιρούμενα σε δύο επιμέρους ομάδες (ομάδα Ι και ομάδα ΙΙ), μεταξύ δε εκείνων που ανήκουν στην ομάδα ΙΙ περιλαμβάνονται και η κατασκευή λιμανιών στα οποία συμπεριλαμβάνονται αλιευτικά λιμάνια.
7. Επειδή, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, ερμηνευόμενων εν αρμονία προς το άρθρο 24 του Συντάγματος, η εκτέλεση τεχνικών έργων στη χερσαία ή θαλάσσια ζώνη της ακτής προς αποτροπή διαβρώσεως του αιγιαλού ή της παραλίας από τη θάλασσα, επιτρέπεται μόνον υπό τους αναφερομένους στην πέμπτη σκέψη όρους προστασίας της ακτής ως ουσιώδους στοιχείου του φυσικού περιβάλλοντος. Συνεπώς, η κατά τις διατάξεις αυτές προέγκριση χωροθετήσεως, έγκριση περιβαλλοντικών όρων και έγκριση τεχνικής μελέτης για την εκτέλεση ή επέκταση συγκεκριμένου λιμενικού έργου χωρεί αφού προηγηθεί απόφαση του αρμοδίου οργάνου (άρθρου 12 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940) για τον τρόπο αντιμετωπίσεως του φυσικού φαινομένου της διαβρώσεως, στα πλαίσια πάντοτε ενός συνολικού προγραμματισμού επεμβάσεως στην ακτή και εν όψει των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του λιμενικού αυτού έργου, ιδίως δε των επιδράσεών του στα οικεία οικοσυστήματα, στη θαλάσσια υδροδυναμική, στις λοιπές νόμιμες χρήσεις και στο αισθητικό κάλλος της γεωμορφολογίας των ακτών.
8. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, δεν προηγήθηκε η κατά την προηγούμενη σκέψη απόφαση του αρμοδίου οργάνου και μάλιστα κατά τη διαδικασία του άρθρου 12 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940, ούτε άλλωστε υπάρχει προέγκριση χωροθετήσεως και έγκριση περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή του επιδίκου τεχνικού έργου. Το έργο αντιμετωπίσθηκε ως ένα κοινό τεχνικό έργο, με σχέδιο που ελέγχθηκε και θεωρήθηκε από τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας Αχαΐας συγχρόνως με την έγκριση της κατασκευής του, η οποία μάλιστα είχε αρχίσει πριν την έγκριση αυτή και η οποία χορηγήθηκε κατ' εφαρμογήν του άρθρου 8 του ανωτέρω νόμου, κατόπιν απλής διαπιστώσεως ότι στην παραλία της Κοινότητας Τεμένης Αιγίου η θάλασσα έχει διαβρώσει τον παραλιακό κοινοτικό δρόμο και έχει καταστρέψει τις λουτρικές εγκαταστάσεις που πρέπει να προστατευθούν (γνωμοδότηση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων 8/1990). Συνεπώς, οι προσβαλλόμενες αποφάσεις, είναι ακυρωτέες, όπως βασίμως προβάλλεται με την υπό κρίση αίτηση.
Δια ταύτα
Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.
Ακυρώνει: 1) την Η4168/1990 απόφαση του υπογράφοντος με εντολή Νομάρχη, Διευθυντού Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας Αχαΐας και 2) της Η7115/1991 απόφαση του ίδιου Διευθυντού της Νομαρχίας Αχαΐας, σύμφωνα με το σκεπτικό.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.
Επιβάλλει στο Δημόσιο να καταβάλει τη δικαστική δαπάνη του αιτούντος, που ανέρχεται σε 28.000 δραχμές.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 17-04-1995 και 20-11-1995.
Ο Προεδρεύων Σύμβουλος
Η Γραμματέας
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 29-01-1997.
Ο Πρόεδρος του Ε' Τμήματος
Η Γραμματέας του Ε' Τμήματος