ΝΣΚ 161/1993
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 161/1993 (08-03-1993)
Αριθμός ερωτήματος: Δ1Γ/08/ΦΝ294/1992 έγγραφο της Διεύθυνσης Νομοθετικού Συντονισμού και Κωδικοποίησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.
Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται αν κατά την εκτέλεση έργων από υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων νομαρχιακού επιπέδου μπορεί ο Νομάρχης κατ' εφαρμογή των διατάξεων του νόμου 3200/1955 να αναλάβει τις αρμοδιότητες της Προϊστάμενης Αρχής και της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, όπως αυτές διαγράφονται στο νόμο 1418/1984 και στο άρθρο 59 του προεδρικού διατάγματος 609/1985 και περαιτέρω να τις μεταβιβάσει σε προϊσταμένους υπηρεσιών της Νομαρχίας, που θα υπογράφουν Με εντολή Νομάρχη.
Για το παραπάνω ερώτημα το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους γνωμοδότησε ως ακολούθως:
Στο άρθρο 3 του νόμου 1418/1984 Δημόσια Έργα και ρυθμίσεις συναφών θεμάτων (ΦΕΚ 23/Α/1984) υπό τον τίτλο Ειδικές έννοιες και ορισμοί ορίζεται ότι:
{για την εφαρμογή του νόμου αυτού οι παρακάτω όροι έχουν την ακόλουθη σημασία:
α) Εργοδότης ή Κύριος του έργου ...
1) Διευθύνουσα Υπηρεσία ή Επιβλέπουσα Υπηρεσία είναι τεχνική υπηρεσία του φορέα κατασκευής του έργου, που είναι αρμόδια για την παρακολούθηση, έλεγχο και διοίκηση κατασκευής του έργου ...
στ) Προϊσταμένη Αρχή ή Εποπτεύουσα Αρχή, είναι η Αρχή ή Υπηρεσία ή όργανο του φορέα κατασκευής του έργου, που εποπτεύει την κατασκευή του και ιδίως αποφασίζει για κάθε μεταβολή των όρων της σύμβασης ή άλλων στοιχείων αυτής, όπου αυτό ορίζεται από το νόμο αυτόν και τα προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται με εξουσιοδότησή του.}
Εξάλλου στο άρθρο 59 του προεδρικού διατάγματος 609/1985 Κατασκευή δημοσίων έργων ορίζεται στη μεν παράγραφο 1 ότι:
{Διευθύνουσα Υπηρεσία για έργα που εκτελούνται από υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων είναι: α) όταν πρόκειται για έργα που εκτελούνται από τις υπηρεσίες νομαρχιακού επιπέδου, το αντίστοιχο τμήμα Εκτέλεσης Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, β) ...},
στη δε παράγραφο 2 ότι:
{Για τα έργα της προηγούμενης παραγράφου Προϊσταμένη Αρχή είναι α) για τα έργα της περίπτωσης α της προηγούμενης παραγράφου η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας, β) ...}
Τέλος και όσον αφορά τα καθήκοντα της Διευθύνουσας υπηρεσίας στο μεν άρθρο 6 παράγραφος 1 του νόμου 1418/1984 ορίζεται ότι σ' αυτήν ανήκει η παρακολούθηση, ο έλεγχος και η διοίκηση των Έργων, η οποία ενεργεί ότι απαιτείται για την καλή και έγκαιρη εκτέλεση των έργων και ορίζει τους τεχνικούς υπαλλήλους που θα ασχοληθούν ειδικότερα με την επίβλεψη κ.λ.π., στο δε άρθρο 28 του προεδρικού διατάγματος 609/1985 ορίζεται ότι η διοίκηση του έργου η παρακολούθηση και ο έλεγχος αυτού ασκούνται από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία, και ότι οι επιβλέποντες αποτελούν τους άμεσους βοηθούς του προϊσταμένου της Διευθύνουσας υπηρεσίας στην άσκηση των καθηκόντων της .... (παράγραφος 1), ότι η Διευθύνουσα υπηρεσία ορίζει ως επιβλέποντες για το έργο ή τμήματά του ή είδη εργασιών, τεχνικούς υπαλλήλους που έχουν την αντίστοιχη δυνατότητα, ανάλογα με τα στελέχη που διαθέτει, τις υπηρεσιακές ανάγκες και την αξιολόγηση του έργου και του προσωπικού ... (παράγραφος 2) κ.λ.π.
Από τις παραπάνω διατάξεις, κατά την ομόφωνη γνώμη του Τμήματος, προκύπτει ότι επί έργων νομαρχιακού επιπέδου, τα οποία εκτελούνται από τις υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων, αποκλειστική εφαρμογή έχουν οι διατάξεις του νόμου 1418/1984 και του προεδρικού διατάγματος 609/1985, οι οποίες ορίζουν ρητά ότι για τα έργα αυτά Διευθύνουσα Υπηρεσία είναι το Τμήμα Εκτελέσεως έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και Προϊσταμένη Αρχή η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας, οι διατάξεις δε αυτές ως ειδικές κατισχύουν κάθε άλλης γενικής διάταξης με την οποία παρέχεται στο νομάρχη το δικαίωμα να κρατεί στην αρμοδιότητά του υποθέσεις για τις οποίες είναι αρμόδιες, σύμφωνα με τις πιο πάνω διατάξεις, οι περιφερειακές υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων, που είναι εντεταγμένες στην νομαρχία, μη εφαρμοζομένων των διατάξεων της περί διοικητικής αποκεντρώσεως νομοθεσίας του νόμου 3200/1955, του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 532/1970 και των εις εκτέλεση αυτού εκδοθέντων βασιλικών διαταγμάτων, του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 924/1976 Περί Οργανισμού του Υπουργείου Εσωτερικών κ.λ.π. (ΣτΕ 3672/1991), Διοικητικό Εφετείο Αθηνών 3861/1988, Διοικητικό Εφετείο Λάρισας 87/1987). Έτσι ο νομάρχης, σύμφωνα με τις διατάξεις που παρατέθηκαν πιο πάνω δεν έχει αρμοδιότητα να ασκεί τις αρμοδιότητες του Διευθυντού της Διευθύνουσας Υπηρεσίας που αναφέρονται στη διοίκηση και επίβλεψη του εκτελούμενου δημόσιου έργου, όπως αυτές περιγράφονται στο άρθρο 28 του προεδρικού διατάγματος 609/1985 (ορισμός επιβλεπόντων μηχανικών κ.λ.π.), στο άρθρο 36 παράγραφοι 9 έως 12 (επιβολή ποινικών ρητρών) κ.λ.π., ή της Προϊστάμενης Αρχής, όπως να εγκρίνει ή να απορρίπτει αιτήσεις παρατάσεως της προθεσμίας περαίωσης του έργου (άρθρο 36 του προεδρικού διατάγματος 609/1985), να αποφαίνεται επί ενστάσεως κατ' αποφάσεως περί εκπτώσεως αναδόχου (άρθρο 47) να αποφαίνεται επί των αντιρρήσεων που υποβάλλονται κατά τις διαδικασίες των δημοπρασιών (άρθρο 20) κ.λ.π., ούτε να αναθέτει την άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών στους προϊσταμένους των υπηρεσιών της νομαρχίας, οι οποίοι θα τις ασκούν Με εντολή Νομάρχη, καθόσον οι αρμοδιότητες αυτές έχουν ανατεθεί από το νόμο (άρθρο 59 παράγραφοι 1 και 2 του προεδρικού διατάγματος 609/1985) στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Διευθυντού του Τμήματος Εκτέλεσης Έργων και στο Διευθυντή της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας αντίστοιχα.
Η κατά τα άνω γνώμη δεν αναιρείται εκ των διατάξεων της παραγράφου 11 του άρθρου 12 του νόμου 1418/1984 και παράγραφος 3 του άρθρου 59 του προεδρικού διατάγματος 609/1985. Συγκεκριμένα στην παράγραφο 11 του άρθρου 12 του νόμου 1418/1984 υπό τον τίτλο Ενστάσεις, Αιτήσεις Θεραπείας ορίζεται ότι:
{Η παράγραφος 5 του άρθρου 8 του νόμου 3200/1955 Περί διοικητικής αποκεντρώσεως, εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις αποφάσεων ή εγκρίσεων του Νομάρχη που αναφέρονται στις συμβάσεις δημοσίων έργων. Η διάταξη αυτή έχει ανάλογη εφαρμογή και για τις αντίστοιχες αποφάσεις Προϊσταμένων υπηρεσιών διανομαρχιακού επιπέδου.}
Εξάλλου η παράγραφος 5 του άρθρου 8 του νόμου 3200/1955 στην οποία παραπέμπει η άνω παράγραφος 11 ορίζει ότι:
{ο υπουργός δύναται και αυτεπαγγέλτως να ακυρώνει παράνομη πράξη του Νομάρχου εντός τριών μηνών από της εκδόσεώς της.}
Περαιτέρω στην παράγραφο 3 του άρθρου 59 του προεδρικού διατάγματος 609/1985 ορίζεται ότι:
{Σε όλες τις περιπτώσεις των προηγουμένων παραγράφων επιφυλάσσονται οι ισχύουσες διατάξεις για τις Ειδικές Υπηρεσίες Δημοσίων Έργων (ΕΥΔΕ), την αποκατάσταση σεισμοπλήκτων και τη διοικητική αποκέντρωση.}
Και οι μεν διατάξεις του εδαφίου β της παραγράφου 11 του άρθρου 12 του νόμου 1418/1984 και της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του προεδρικού διατάγματος 609/1985, πλην της τελευταίας φράσης Και τη διοικητική αποκέντρωση, δεν έρχονται σε αντίθεση με όσα εκτέθηκαν παραπάνω. Και τούτο διότι με την πρώτη διάταξη επεκτείνεται η αρμοδιότητα της παραγράφου 5 του άρθρου 8 του νόμου 3200/1955 και επί αποφάσεων των Προϊσταμένων των ΠΥΔΕ (επί έργων διανομαρχιακού επιπέδου) και των Κεντρικών Υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων (επί έργων υποδομής της Μείζονος Πρωτεύουσας ή επί έργων εθνικού επιπέδου), δια δε της δευτέρας (παράγραφος 3 του άρθρου 59) επιδιώκεται η διατήρηση των αρμοδιοτήτων των Ειδικών Υπηρεσιών Δημοσίων Έργων και των υπηρεσιών αποκατάστασης σεισμοπλήκτων κατά την εκτέλεση υπ' αυτών έργων, τα οποία μπορεί να είναι νομαρχιακού ή διανομαρχιακού επιπέδου.
Όσον αφορά όμως τη διάταξη του εδαφίου α της άνω παράγραφο 11 του νόμου 1418/1984 και την τελευταία φράση της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του προεδρικού διατάγματος 609/1985, δεν φαίνεται ότι με αυτές απεσκοπήθη η δημιουργία αρμοδιότητας του νομάρχη επί των θεμάτων που ανατέθηκαν στην αρμοδιότητα των υπηρεσιών που προσδιορίζονται στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 59 του προεδρικού διατάγματος 609/1985 (Τμήμα εκτέλεσης Έργων και Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας), αλλά έχουν εφαρμογή εάν και σε όποιες περιπτώσεις στην νομοθεσία περί δημοσίων έργων υπάρχουν διατάξεις που να παραπέμπουν στην αρμοδιότητα του νομάρχη. Και ναι μεν υπάρχουν κάποιες τέτοιες διατάξεις, όπως στην παράγραφο 2 του άρθρου 25 του νόμου 1418/1984, όπου προβλέπεται ότι ο ειδικός καθορισμός των επαρχιακών οδών γίνεται με απόφαση του νομάρχη, στην παράγραφο 1 του άρθρου 31 του προεδρικού διατάγματος 609/1985, όπου η αρμοδιότητα σύστασης, και συγκρότησης της επιτροπής για τον χαρακτηρισμό ενός έργου νομαρχιακού επιπέδου ως σημαντικού, γίνεται από τον Νομάρχη κ.λ.π. Οι διατάξεις όμως αυτές δεν αναφέρονται σε αρμοδιότητες Διευθύνουσας Υπηρεσίας και Προϊσταμένης Αρχής και από την άποψη αυτή οι άνω διατάξεις (εδάφιο α παράγραφος 11 του άρθρου 12 του νόμου 1418/1984 και τελευταίας φράσης της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του προεδρικού διατάγματος 609/1985) ενδεχομένως είναι κενές περιεχομένου.
Για το ίδιο θέμα, αν δηλαδή οι αρμοδιότητες του Διευθυντού της Διευθύνουσας Υπηρεσίας και της Προϊσταμένης Αρχής μπορούν να ασκηθούν από τον Νομάρχη, η νομολογία του προεδρικού διατάγματος 609/1985 κυμαίνεται. Έτσι οι αποφάσεις του που αντιμετώπιζαν θέματα με βάση το νομικό καθεστώς του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 1266/1972 και του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 475/1976 (του οποίου όμως οι σχετικές διατάξεις του άρθρου 58 είναι σχεδόν πανομοιότυπες με αυτές του άρθρου 59 του προεδρικού διατάγματος 609/1985) ποικίλλουν. Συγκεκριμένα με την 3143/1987 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας έγινε δεκτό ότι νομίμως ο νομάρχης ως Προϊστάμενη αρχή, αποφάνθηκε να μην εγκριθεί το αποτέλεσμα της δημοπρασίας.
Με τις 118/1987 και 3516/1991 ότι οι αρμοδιότητες της Διευθύνουσας Υπηρεσίας και της Προϊσταμένης Αρχής ασκούνται από το τμήμα Εκτέλεσης Έργων και τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας αντίστοιχα, αλλά ότι μπορεί ο νομάρχης με κανονιστική απόφασή του εκδιδόμενη κατ' εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 2 του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 532/1970 να τις αναλάβει αυτός. Με την 3672/1991 απόφαση, που αναφέρθηκε και πιο πάνω, έκρινε ότι οι κατά τα άνω αρμοδιότητες ασκούνται αποκλειστικά από το τμήμα Εκτέλεσης Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και από τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας, μη εφαρμοζομένων των διατάξεων του νόμου 3200/1955 και του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 532/1970. Η τελευταία αυτή απόφαση συμφωνεί και με την κατά τα άνω εκτεθείσα γνώμη του Τμήματος.
Στην προκειμένη υπόθεση, η οποία προκάλεσε και το κατά τα άνω ερώτημα, ο Νομάρχης Κυκλάδων με την υπ' αριθμόν 1148/1992 κανονιστική απόφαση, που εκδόθηκε κατ' εφαρμογή των διατάξεων του νόμου 3200/1955 και του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 532/1970 μεταβίβασε στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών μεταξύ άλλων αρμοδιοτήτων και την αρμοδιότητα Με εντολή Νομάρχη:
| • | να ορίζει τους επιβλέποντες μηχανικούς, |
| • | να επιβάλει ποινικές ρήτρες, λόγω υπέρβασης της συμβατικής προθεσμίας περάτωσης του έργου, |
δηλαδή αρμοδιότητες που ρητά από το νόμο (άρθρο 6 του νόμου 1418/1984, άρθρα 28 και 36 προεδρικού διατάγματος 609/1985) ανήκουν κατά τα άνω στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Διευθύνουσας Υπηρεσίας (Τμήμα Εκτελέσεως Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών).
Ο Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας Κυκλάδων με το ΕΜΠ/32/1992 προς τον Γενικό Γραμματέα Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων διατύπωσε επιφυλάξεις για την νομιμότητα της άνω απόφασης του Νομάρχη (κριτήρια επιλογής επιβλεπόντων που μόνον ο Διευθυντής της Διευθύνουσας Υπηρεσίας μπορεί να κατέχει, δυσαρμονία σχέσεων Διευθυντού Δ. Υπηρεσίας και επιβλεπόντων κ.λ.π.), ο δε Γενικός Γραμματέας Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων με το Δ17Γ/08/ΦΝ294/1992 έγγραφο προς το Γραφείο Νομικού Συμβούλου Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων διαβίβασε το άνω έγγραφο του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών νομού Κυκλάδων και έθεσε περαιτέρω το ερώτημα σχετικά με το ποιος ασκεί τις αρμοδιότητες της Προϊσταμένης Αρχής σε έργα Νομαρχιακού επιπέδου κ.λ.π.
Εν όψει όμως των όσων εκτέθηκαν παραπάνω και σύμφωνα με την διατυπωθείσα ήδη κατά τα άνω γνώμη του Τμήματος, η απάντηση στα άνω ερωτήματα είναι ότι σύμφωνα με το άρθρο 59 παράγραφος 1 του προεδρικού διατάγματος 609/1985 για έργα που εκτελούνται από υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων νομαρχιακού επιπέδου, οι αρμοδιότητες της Διευθύνουσας Υπηρεσίας και της Προϊσταμένης Αρχής, όπως αυτές διαγράφονται από το νόμο 1418/1984 και το άνω προεδρικό διάταγμα, ασκούνται αποκλειστικά από το Τμήμα Εκτέλεσης Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και την Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας αντίστοιχα και συνακόλουθα ότι η 11481/1992 απόφαση του Νομάρχη Κυκλάδων, κατά το μέρος που μεταβιβάζει τις άνω αρμοδιότητες στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών Νομού Κυκλάδων για να ασκούνται με εντολή του, δεν είναι νόμιμη.
Θεωρήθηκε
Αθήνα 19-03-1993
Ο Αντιπρόεδρος
Ο Εισηγητής