Συνδεθείτε στην Υπηρεσία Νομοσκόπιο Είσοδος στην υπηρεσία Νομοσκόπιο.     Χρήστης Κωδικός   Υπενθύμιση στοιχείων λογαριασμού       Νέοι χρήστες Εάν είστε νέος χρήστης, θα πρέπει να δημιουργήσετε ένα ΔΩΡΕΑΝ λογαριασμό προκειμένου να φύγει το παράθυρο αυτό και να αποκτήσετε πλήρη πρόσβαση στην υπηρεσία Νομοσκόπιο. Δημιουργία νέου λογαριασμού

Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 713/1997 (03-12-1997)

 

Αριθμός ερωτήματος: Υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου 55525/1997 έγγραφο της Διεύθυνσης Οικοδομικών και Κτιριοδομικών Κανονισμών του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.

 

Περίληψη Ερωτήματος: Εάν η παραγράφου 3 του άρθρου 2 του από 03-08-1987 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 749/Δ/1987) έχει εφαρμογή σε περίπτωση που καθορίζεται το ανώτατο επιτρεπόμενο ύψος της περιοχής με τροποποίηση των όρων δόμησης μετά την ισχύ του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1985: α) Με προεδρικό διάταγμα κατ' εφαρμογή του άρθρου 4 παράγραφος 1 του νόμου 1577/1985 β) με απόφαση νομάρχη κατ' εφαρμογή της παραγράφου 8 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985.

 

Στο παραπάνω ερώτημα το Γ' τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους γνωμοδότησε ομόφωνα ως ακολούθως:

 

1. Το ερώτημα, όπως απ' αυτό προκύπτει, αφορά ειδικότερα στην εφαρμογή ή μη της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του παραπάνω από 03-08-1987 προεδρικού διατάγματος α) στην περιοχή Στρέφη Αθηνών, όπου οι όροι δόμησης καθορίζονται με το από 26-05-1989 προεδρικό διάταγμα κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 4 παράγραφος 1 του νόμου 1577/1985 και β) στην περιοχή Κυπριάδου Αθηνών, όπου οι όροι δόμησης καθορίζονται με την 22664/412/1988 απόφαση του Νομάρχη Αθηνών, κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 9 παράγραφος 8 του νόμου 1577/1985.

 

ΙΙ. Με την παράγραφο 3 του άρθρου 2 του από 03-08-1987 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 749/Δ/1987) που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση της παραγράφου 1 του άρθρου 8 του νόμου 960/1979 (ΦΕΚ 194/Α/1979) σε συνδυασμό με την παράγραφο 12 του άρθρου 13 του νόμου 1647/1986 (ΦΕΚ 141/Α/1986) και φέρει τον τίτλο Καθορισμός ειδικών όρων ως προς τη δόμηση και διαμόρφωση των χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων και κατάργηση των υπ' αριθμών 697/1979 και 1339/1981 προεδρικών διαταγμάτων ορίζεται ότι:

 

{όταν εφαρμόζεται η παράγραφος 9 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985 επιτρέπεται υπέρβαση του ύψους που καθορίζεται από ειδικές διατάξεις μέχρι 1 m εφόσον το ισόγειο του κτιρίου χρησιμοποιείται κατά ποσοστό 50% τουλάχιστον για στάθμευση αυτοκινήτων. Το ίδιο ισχύει όταν στην πιο πάνω περίπτωση το κτίριο κατασκευάζεται σε υποστυλώματα (pilotis) με εφαρμογή της παραγράφου 1Β του άρθρου 7 του νόμου 1577/1985 και ο ελεύθερος ημιυπαίθριος χώρος της διατίθεται αποκλειστικά για στάθμευση αυτοκινήτων.}

 

Με την παράγραφο 4 του ίδιου άρθρου ορίζεται ότι:

 

{εντός των κατά το νόμο 947/1979 και νόμο 1337/1983 οικιστικών περιοχών οι διατάξεις της παραγράφου 3 εφαρμόζονται μόνον εφόσον ρητά προβλέπεται αυτό από την οικεία πολεοδομική μελέτη.

 

Στις εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχές ή εντός νομίμως υφισταμένων οικισμών η εφαρμογή της ιδίας παραγράφου 3 μπορεί να απαγορεύεται από τις διατάξεις των όρων και περιορισμών δόμησης των περιοχών αυτών.}

 

2. Με την παράγραφο 7 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985 (ΦΕΚ 210/Α/1985) ορίζεται ότι:

 

{Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος του κτιρίου ορίζεται σε συνάρτηση με τον επιτρεπόμενο συντελεστή δόμησης της περιοχής ως εξής:

 

 

Με την παράγραφο 8 του ιδίου άρθρου ορίζεται ότι:

 

{Γενικές ή ειδικές διατάξεις που θεσπίζουν μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος διαφορετικό από το προβλεπόμενο στην προηγούμενη παράγραφο καταργούνται, με την επιφύλαξη της παραγράφου 9. Εφεξής, κατά την έγκριση, επέκταση ή αναθεώρηση σχεδίων πόλεων, είναι δυνατόν να καθορίζονται ύψη κτιρίων μικρότερα από τα οριζόμενα στην προηγούμενη παράγραφο.}

 

Με την παράγραφο 9 του ίδιου άρθρου, όπως ισχύει, ορίζεται ότι:

 

{ειδικές διατάξεις, σχετικά με τον τρόπο δόμησης για την προστασία αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων, παραδοσιακών οικισμών, έργων τέχνης, μνημείων διατηρητέων κτιρίων, τοπίων, αεροδρομίων ή παρόμοιων θέσεων ή που καθορίζουν ύψος κτιρίων με απόλυτο υψόμετρο ή με ειδικά προσδιοριζόμενα επίπεδα ή ύψος κτιρίων που η σεισμική επικινδυνότητα της περιοχής το επιβάλλει, κατισχύουν των διατάξεων του παρόντος.}

 

Σημειωτέον ότι στην εισηγηματική έκθεση του νόμου 1577/1985 αναφέρεται μεταξύ άλλων, για το άρθρο 9 αυτού ότι:

 

{Με την παράγραφο 9 προστατεύονται τα ειδικά ύψη για την προστασία αρχαιολογικών χώρων και άλλων ειδικών θέσεων.}

 

Τέλος, με την παράγραφο 1 του άρθρου 4 του ιδίου του πάνω νόμου (νόμος 1577/1985), ορίζεται μεταξύ άλλων, ότι:

 

{Με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ύστερα από αιτιολογημένη έκθεση της κατά περίπτωση αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου, γνώμη του αρμόδιου συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος και γνώμη του οικείου δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, μπορεί να χαρακτηρίζονται οικισμοί ή τμήματα τους ως παραδοσιακοί, με σκοπό την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τη διατήρηση και ανάδειξη του ιδιαίτερου πολεοδομικού, αισθητικού, ιστορικού, λαογραφικού και αρχιτεκτονικού χαρακτήρα τους και να θεσπίζονται περιορισμοί δόμησης και χρήσης κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη...}

 

3. Με το αναφερόμενο και παραπάνω από 26-05-1989 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 411/Δ/1989) που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του νόμου 1577/1985 (καθώς και του άρθρου 3 του ιδίου νόμου) και φέρει τον τίτλο Χαρακτηρισμός ως παραδοσιακού τμήματος της πόλης των Αθηνών και καθορισμός ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης των οικοπέδων των περιοχών Εξαρχείων - Μουσείου - Στρέφη χαρακτηρίστηκε ως παραδοσιακό τμήμα της πόλης Αθηνών που περιλαμβάνει και την περιοχή Στρέφη και καθορίστηκαν ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης των οικοπέδων του τμήματος αυτού.

 

Ειδικότερα με την παράγραφο 3 του άρθρου 2 του προεδρικού διατάγματος αυτού ορίστηκε, μεταξύ άλλων ότι:

 

{3. α) Ο συντελεστής δόμησης των οικοπέδων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτιρίων αυτών καθορίζονται κατά τομείς Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV και V που φαίνονται στο ίδιο διάγραμμα ως εξής:

 

 

}

 

4. Με την αναφερόμενη επίσης παραπάνω υπ' αριθμόν 22664/412/1988 απόφαση του Νομάρχη Αθηνών (ΦΕΚ 547/Δ/1988) που εκδόθηκε, όπως αναφέρεται στο προοίμιο της, κατ' εξουσιοδότηση της παραγράφου 8 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985, του άρθρου 34 παράγραφος 3 του ιδίου νόμου (νόμος 1577/1985) και του άρθρου 1 παράγραφος 2 του προεδρικού διατάγματος 183/1986 ορίστηκε, μεταξύ άλλων ότι:

 

α) Εγκρίνεται η τροποποίηση των όρων δόμησης στην περιοχή Κυπριάδου του εγκεκριμένου σχεδίου Αθήνας με καθορισμό τομέων μεγίστων επιτρεπομένων υψών που φαίνονται στο διάγραμμα 1:5.000 που συνοδεύει την απόφαση, ως κατωτέρω:

 

Τομέας Α: Μέγιστο ύψος 21.80 m ...

Τομέας Β: Μέγιστο ύψος 15.20 m ...

Τομέας Γ: Μέγιστο ύψος 18.5 m ...

 

β) Δεν μεταβάλλονται οι ισχύοντες συντελεστές δόμησης

 

γ) Κατά τα λοιπά θα ισχύουν οι διατάξεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1985...}

 

Σημειωτέον ότι στη σχετική υπ' αριθμόν οίκοθεν 21272/387/1988 εισήγηση της Διεύθυνσης Πολεοδομίας της Νομαρχίας Αθηνών προς το Συμβούλιο Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος της Νομαρχίας αυτής, την οποία ( εισήγηση) αποδέχτηκε το Συμβούλιο αυτό με την υπ' αριθμόν 12 γνωμοδότηση του (της 24ης / 15-07-1988 συνεδρίασής του), με βάση την οποία έγινε η παραπάνω τροποποίηση, αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής: Ότι ο εξωραϊστικός, και Πολιτιστικός Σύλλογος της περιοχής Κυπριάδου με αίτηση του προς τη Νομαρχία Αθηνών ζήτησε την τροποποίηση των όρων δόμησης της περιοχής αυτής, προκειμένου να διατηρηθεί ο χαρακτήρας της ως κηπούπολης.

 

Κατόπιν αυτού η Υπηρεσία προέβη σε μελέτη της πρότασης αυτής και σε διενέργεια αυτοψίας, από την οποία διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα:

 

Στην περιοχή αυτή περιλαμβάνονται τμήματα των τομέων IV, V, VI, VII και VII του σχεδίου πόλεως Αθηνών, σύμφωνα δε με το άρθρο 9 παράγραφος 7 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1985 (νόμος 1577/1985), το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος σε καθέναν από τους τομείς αυτούς είναι:

 

 

Τα ύψη αυτά μπορούν να πραγματοποιηθούν στην πρόσοψη σε όλη την περιοχή, εκτός του τομέα V.

 

Πριν από το Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό 1985 τα μέγιστα επιτρεπόμενα ύψη στην περιοχή ήταν:

 

 

H περιοχή εμφανίζει ένα χαρακτήρα κηπούπολης, λόγω της καλής της ρυμοτομίας, που προβλέπει πλατείς δρόμους με προκήπια και αλλεπάλληλες μικρές πλατείες, με συνδυασμό με τις δενδροστοιχίες και τη δενδροφύτευση των προκηπίων, αλλά και τη διατήρηση κατά μεγάλο ποσοστό (20% - 40%) χαμηλής δόμησης, κυρίως διώροφων οικοδομών.

 

Μετά την ισχύ του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1985 άρχισε η ανέγερση εξαώροφων, επταώροφων, και οκταώροφων οικοδομών, των περισσότερων με pilotis, τα επιτρεπόμενα δε από το Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό αυτών ύψη τραυματίζουν το περιβάλλον και αλλοιώνουν την εντύπων που εμφανίζει η περιοχή, η καταστροφή της οποίας θα είναι πλήρης στην περίπτωση κατεδάφισης των υφισταμένων διώροφων οικοδομών και ανοικοδόμησης τους με τα ισχύοντα νέα ύψη.

 

Επειδή, η περιοχή αυτή είναι από τις ελάχιστες του Δήμου Αθηναίων, που εμφανίζει το χαρακτήρα κηπούπολης και δεν έχει ακόμη αλλοιωθεί από την ανοικοδόμηση, θεωρείται σκόπιμο να ληφθούν μέτρα προστασίας και διατήρησης της.

 

Ο κυριότερος παράγοντας που πλήττει την περιοχή, είναι τα επιτρεπόμενα μεγάλα ύψη των κτιρίων. Η διατήρηση των υψών αυτών στα επίπεδα περίπου που επιτρέπονται πριν από το Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό 1985 θα αποτελέσει επαρκή προστασία της περιοχής, θεωρείται δε ως σημαντική ρύθμιση ο καθορισμός ενιαίου ύψους για τα τμήματα της περιοχής, στα οποία προ του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1985 επιτρέπονταν μέγιστα ύψη με μικρές διαφορές μεταξύ τους και έτσι προτείνεται, τα τμήματα της περιοχής, στα οποία προ του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1985 επιτρέπονταν μέγιστα ύψη 15.2 m και 14.5 m, να ενταχθούν σε έναν τομέα με μέγιστο ύψος 15.2 m τα τμήματα στα οποία επιτρέπονταν μέγιστα ύψη 21.8 m και 20.5 m να ενταχθούν σε άλλον τομέα με μέγιστο ύψος 21.8 m και τα τμήματα, στα οποία επιτρέπονταν μέγιστα ύψη 17.5 m και 18.5 m, να ενταχθούν σε τρίτο τομέα με μέγιστο ύψος 18.5 m.

 

5. Από όσα εκτέθηκαν αμέσως παραπάνω (υπό στοιχεία 1-4) προκύπτουν, κατά την ομόφωνη γνώμη του Γ' Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους τα εξής, σε σχέση με τα τιθέμενα ερωτήματα ήτοι:

 

α. Ότι στην περιοχή Στρέφη των Αθηνών έχει εφαρμογή η παράγραφος 3 του άρθρου 2 του παραπάνω από 03-08-1987 προεδρικού διατάγματος, για το λόγο ότι η περιοχή αυτή, που χαρακτηρίστηκε με το παραπάνω από 26-05-1989 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 411/Δ/1989) ως παραδοσιακός οικισμός και για την προστασία του χαρακτήρα της αυτού διέπεται από ειδικούς όρους δόμησης και ειδικά ύψη κτιρίων, περιλαμβάνεται αναμφισβήτητα στις περιπτώσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 9 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985.

 

Είναι προφανές ότι το προαναφερόμενο προεδρικό διάταγμα με τη φράση όταν εφαρμόζεται η παράγραφος 9 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985 δεν εννοεί μόνο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ισχύουν ειδικά ύψη με βάση προγενέστερες του νόμου 1577/1985 διατάξεις, που διατηρήθηκαν σε ισχύ με την παράγραφο 9 του άρθρου 9 του νόμου αυτού, αλλά και τις περιπτώσεις κατά τις οποίες ισχύουν ειδικά ύψη προς προστασία αρχαιολογικών χώρων, παραδοσιακών οικισμών και λοιπών θέσεων, κτιρίων και περιοχών, που προβλέπονται στην παράγραφο 9 του άρθρου 9 του προαναφερόμενου νόμου, με βάση μεταγενέστερες του νόμου αυτού (νόμος 1577/1985) διατάξεις. Και τούτο, γιατί συντρέχει ο ίδιος δικαιολογητικός λόγος να προσαυξηθούν κατά 1 m τα ειδικά ύψη, είτε αυτά στηρίζονται σε προγενέστερες του νόμου 1577/1985 είτε σε μεταγενέστερες του νόμου αυτού διατάξεις, και επιπροσθέτως γιατί και από την παράγραφο 4 του άρθρου 2 του από 03-08-1987 προεδρικού διατάγματος συνάγεται ότι η παράγραφος 3 του άρθρου 2 του προεδρικού διατάγματος δεν έχει μόνο εφαρμογή στις περιπτώσεις ειδικών υψών με βάση προγενέστερες του νόμου 1577/1985 διατάξεις, αφού η παράγραφος αυτή (4) αναφέρεται σε πολεοδομικές μελέτες εγκρινόμενες κατά το νόμο 1337/1983, που συνήθως θα είναι μεταγενέστερες του νόμου 1577/1985, και σε διατάξεις περί όρων και περιορισμών δόμησης, που μπορεί να απαγορεύουν την εφαρμογή της παραγράφου 3 και που συνεπώς θα είναι κατ' ανάγκη μεταγενέστερες της παραγράφου αυτής.

 

β. Ότι και στην περιοχή Κυπριάδου έχει εφαρμογή η παράγραφος 3 του άρθρου 2 του πιο πάνω από 03-08-1987 προεδρικού διατάγματος για τον εξής λόγο:

 

Είναι πρόδηλο ότι ο κανονιστικός νομοθέτης του προαναφερόμενου προεδρικού διατάγματος, με την παράγραφο 3 του άρθρου 2 του διατάγματος αυτού, επέτρεψε την υπέρβαση μέχρι ένα μέτρο των υψών των κτιρίων στις περιπτώσεις που τα ύψη προβλέπονται από ειδικές διατάξεις προς προστασία ειδικών περιοχών, θέσεων κ.λ.π. και που είναι κατά κανόνα σημαντικά χαμηλότερα από τα γενικά ύψη που προβλέπονται από την παράγραφο 7 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985 προκειμένου να παράσχει το κίνητρο και τη δυνατότητα για δημιουργία χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων, οι οποίοι αναμφισβήτητα συμβάλλουν στην αναβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος και των οποίων η δημιουργία είναι ιδιαίτερα δυσχερής στις περιπτώσεις που ισχύουν χαμηλά ύψη, ανέφερε δε ως περιπτώσεις ειδικών υψών, κατά τις οποίες επιτρέπεται η προαναφερόμενη υπέρβαση τις περιπτώσεις που προβλέπονται από την παράγραφο 9 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985.

 

Στην περιοχή Κυπριάδου είναι αναμφισβήτητο, σύμφωνα με τα όσα έχουν εκτεθεί παραπάνω (υπό στοιχείο 4) ότι καθορίστηκαν με την 22664/412/1988 απόφαση του νομάρχη Αθηνών ειδικά ύψη κτιρίων, σημαντικά χαμηλότερα από τα προβλεπόμενα από την παράγραφο 7 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985 γενικά ύψη, για την προστασία της περιοχής αυτής.

 

Σημειωτέον μάλιστα, ότι κατά την έκδοση της αναφερόμενης παραπάνω γνωμοδότησης του συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, με βάση την οποία εκδόθηκε η 22664/412/1988 Νομαρχιακή απόφαση, διατυπώθηκαν από μειοψηφία του συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος αντιρρήσεις για τη θέσπιση των ειδικών αυτών προστατευτικών υψών, με την αιτιολογία ότι η περιοχή αυτή ουδέποτε είχε προστατευθεί με ειδικά διατάγματα προστασίας. Οι αντιρρήσεις όμως αυτές δεν υιοθετήθηκαν από τον κανονιστικό νομοθέτη.

 

Ενόψει, λοιπόν, της θέσπισης για την περιοχή Κυπριάδου των ειδικών αυτών προστατευτικών υψών, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι η περιοχή αυτή, ανεξαρτήτως αν περιλαμβάνεται ή όχι στις περιπτώσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 9 του άρθρου 9 του νόμου 1577/1985, πάντως έχει εξομοιωθεί ως προς την προστασία, από την άποψη των υψών των κτιρίων, προς τις περιπτώσεις αυτές και ότι συνεπώς συντρέχει και γι' αυτήν ο δικαιολογητικός λόγος θεσπίσεως της διάταξης της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του από 03-08-1987 προεδρικού διατάγματος και κατ' ακολουθίαν, ότι η επίμαχη αυτή διάταξη, κατά την αληθινή της έννοια, καταλαμβάνει και την περιοχή αυτή.

 

ΙΙΙ. Συμπερασματικά, λοιπόν, κατά την ομόφωνη γνώμη του Γ' τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, και στις δύο αναφερόμενες στο ερώτημα περιοχές έχει εφαρμογή η παράγραφος 3 του άρθρου 2 του παραπάνω από 03-08-1987 προεδρικού διατάγματος.

 

Θεωρήθηκε

Αθήνα 23-12-1997

Ο Προεδρεύων

Ο Εισηγητής