ΣτΕ 3356/2008
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 3356/2008
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Τμήμα Ε
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 24-09-2008, με την εξής σύνθεση: Π.Ν. Φλώρος, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύων, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Αθανάσιος Ράντος, Αντώνης Ντέμσιας, Σύμβουλοι, Όλγα Παπαδοπούλου, Χρήστος Παπανικολάου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Π. Μερτζανάκη.
Για να δικάσει την από 28-07-2003 αίτηση:
του __________, κατοίκου Ηρακλείου Αττικής (__________), ο οποίος δεν παρέστη, αλλά ο δικηγόρος που υπογράφει την αίτηση νομιμοποιήθηκε με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο,
κατά του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος παρέστη με την Χρυσούλα Τζιάβου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών επιδιώκει να ακυρωθούν: 1) το υπ' αριθμόν οίκοθεν Φ.123/446/2003 πρωτόκολλο κατεδάφισης αυθαιρέτων κτισμάτων της Κτηματικής Υπηρεσίας Ευβοίας του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών και 2) η από 25-06-1996 έκθεση Επιτροπής Καθορισμού Ορίων Αιγιαλού και Παραλίας.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Παρέδρου Χρήστου Παπανικολάου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την αντιπρόσωπο του Υπουργού, η οποία ζήτησε την απόρριψη της κρινόμενης αίτησης.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το Νόμο
1. Επειδή, για την άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως καταβλήθηκε το νόμιμο παράβολο (839602, 839603, 839603/2003 ειδικά έντυπα παραβόλου).
2. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση α) του υπ' αριθμόν οίκοθεν Φ.123/446/2003 πρωτοκόλλου της Προϊσταμένης της Κτηματικής Υπηρεσίας Ευβοίας, με το οποίο διατάσσεται ο αιτών να προβεί σε κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών και, συγκεκριμένα, τοιχίου διαστάσεων 12 m από λίθους και σκάλας από τσιμέντο, που βρίσκονται στον κοινόχρηστο χώρο του αιγιαλού στη θαλάσσια βραχώδη περιοχή Μικροχώραφο της περιφέρειας της Κοινότητας Ελληνικών του Δήμου Αρτεμισίου και β) της από 25-06-1996 έκθεσης αυτοψίας της Επιτροπής του άρθρου 100 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 284/1988, με την οποία διαπιστώθηκε η ανέγερση των ανωτέρω κατασκευών.
3. Επειδή, η δεύτερη προσβαλλόμενη έκθεση αυτοψίας της Επιτροπής του άρθρου 100 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 284/1988 στερείται εκτελεστού χαρακτήρα και, συνεπώς, απαραδέκτως προσβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση (βλέπε ΣτΕ 3775/2002, 3333/2004).
4. Επειδή, ο αναγκαστικός νόμος 2344/1940 περί αιγιαλού και παραλίας (ΦΕΚ 154/Α/1940) όριζε στο άρθρο 1 ότι αιγιαλός είναι η περιστοιχούσα την θάλασσα χερσαία ζώνη η βρεχόμενη από τις μέγιστες πλην συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων και αποτελεί κτήμα κοινόχρηστο που ανήκει στο Δημόσιο. Ο καθορισμός της οριογραμμής του αιγιαλού γίνεται από την αρμόδια Επιτροπή επί τοπογραφικού και υψομετρικού διαγράμματος, χαρασσόμενης ερυθράς γραμμής (άρθρο 2), η δε έκθεση της Επιτροπής επικυρώνεται από τον Υπουργό Οικονομικών (ήδη από τον οικείο Νομάρχη) μετά από σύμφωνη γνώμη του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (άρθρο 3).
Στο άρθρο 24 παράγραφος 3 του ιδίου αναγκαστικού νόμου 2344/1940, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο μόνο του νομοθετικού διατάγματος 393/1974 (ΦΕΚ 110/Α/1974), οριζόταν ότι:
{τα άνευ αδείας ανεγερθέντα, ανεξαρτήτως χρόνου ανεγέρσεως, ή ανεγερθησόμενα πάσης φύσεως κτίσματα και εν γένει κατασκευάσματα επί του αιγιαλού ή παραλίας κατεδαφίζονται, ανεξαρτήτως εάν ταύτα κατοικούνται ή άλλως πως χρησιμοποιούνται.}
Εξάλλου, στο άρθρο 1 του νόμου 2971/2001 Αιγιαλός, παραλία και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 285/Α/2001), ορίζεται ότι αιγιαλός είναι η ζώνη της ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της, ενώ στο άρθρο 3 του ίδιου νόμου καθορίζεται σε επίπεδο νομού η συγκρότηση της επιτροπής που είναι αρμόδια για τον καθορισμό των ορίων του αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού. Σύμφωνα, εξάλλου, με το άρθρο 27 του ιδίου νόμου:
{1. ...
2. Τα πάσης φύσεως κτίσματα και εν γένει κατασκευάσματα, τα οποία έχουν ανεγερθεί ή θα ανεγερθούν χωρίς άδεια στον αιγιαλό ή την παραλία ... κατεδαφίζονται, ανεξάρτητα από το χρόνο ανέγερσής τους ή αν κατοικούνται ή άλλως πως χρησιμοποιούνται ...
Προς τούτο ο προϊστάμενος της αρμόδιας Κτηματικής Υπηρεσίας εκδίδει πρωτόκολλο κατεδάφισης, το οποίο κοινοποιεί ... σε εκείνον που έχει ανεγείρει αυθαιρέτως, ο οποίος οφείλει εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση να κατεδαφίσει τα κτίσματα και να άρει τα πάσης φύσεως κατασκευάσματα από τον αιγιαλό ή την παραλία. 3. ...
7. Τα χωρίς άδεια ή καθ' υπέρβαση της άδειας έργα και εν γένει κατασκευές μέσα στη θάλασσα αίρονται και απομακρύνονται ανεξάρτητα από τον τρόπο χρησιμοποίησής τους ... Προς τούτο η Κτηματική Υπηρεσία, μετά από πρόταση της αρμόδιας Λιμενικής Αρχής, συντάσσει πρωτόκολλο κατεδάφισης, άρσης και απομάκρυνσης των ανωτέρω έργων και κατασκευών ...}
Τέλος, στις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 34 του νόμου 2971/2001 ορίζονται τα εξής:
{2. Εξακολουθούν να διέπονται από τις ισχύουσες μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού διατάξεις, οι εκκρεμείς υποθέσεις που αφορούν τον καθορισμό αιγιαλού και παραλίας, καθώς και συναφή θέματα.
3. Από την έναρξη ισχύος αυτού του νόμου καταργούνται ο αναγκαστικός νόμος 2344/1940, το άρθρο 60 του από [ΠΔ] 11-11-1929 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 399/Α/1929) Περί Διοικήσεως Δημοσίων Κτημάτων και η υπ' αριθμόν 1032058/1555/0010/ΠΟΛ1147/1989 εγκύκλιος διαταγή του Υπουργείου Οικονομικών, η οποία κυρώθηκε με το νόμο 1882/1990 (ΦΕΚ 43/Α/1990) ... Τροποποιείται το άρθρο 100 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 284/1988 (ΦΕΚ 128/Α/1988) ως προς την Επιτροπή καθορισμού των ορίων αιγιαλού, παραλίας και παλαιού αιγιαλού.}
5. Επειδή, από τις ανωτέρω διατάξεις, τόσο του προγενέστερου αναγκαστικού νόμου 2344/1940 όσο και του ισχύοντος νόμου 2971/2001, συνάγεται ότι αυθαίρετα κτίσματα ανεγειρόμενα εν μέρει ή εν όλω εντός του αιγιαλού ή της παραλίας κατεδαφίζονται υποχρεωτικώς, ανεξαρτήτως του χρόνου κατασκευής τους. Εξάλλου, ο εδαφικός χαρακτήρας του αιγιαλού (αντιθέτως προς την παραλία) δεν δημιουργείται αναγκαίως από την σχετική πράξη της πολιτείας, αλλά προκύπτει από φυσικά φαινόμενα, δηλαδή από τις μέγιστες αλλά συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων. Κατά συνέπεια, εάν δεν έχει μεν καθορισθεί ο αιγιαλός με διοικητική πράξη, αντιμετωπίζει όμως η Διοίκηση ζήτημα για την επίλυση του οποίου είναι κρίσιμο στοιχείο η οριοθέτηση του αιγιαλού, όπως συμβαίνει στην περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων που προβλέπουν την κατεδάφιση αυθαιρέτων κτισμάτων στον αιγιαλό, η Διοίκηση οφείλει να προβεί σε παρεμπίπτουσα και αιτιολογημένη, με συγκεκριμένα στοιχεία, κρίση για τη συνδρομή των πραγματικών φαινομένων (μέγιστη πλην συνήθης ανάβαση των κυμάτων) που προσδιορίζουν τα όρια του αιγιαλού (βλέπε ΣτΕ 4591/2005, 3333/2004, 3483/2003, 680/2002, 377/2002, 1549/1994, 156/1984, 3784/1981, 2152/1977).
6. Επειδή, στην συγκεκριμένη περίπτωση από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής:
Κατόπιν αυτοψίας που διενέργησαν υπάλληλοι του Πολεοδομικού Γραφείου Ιστιαίας στις 16-08-1995 διαπιστώθηκε ότι ο αιτών κατασκεύασε αυθαίρετη ισόγεια κατοικία και περιτοίχιση εντός αιγιαλού και παραλίας στη θέση Μικροχώραφο Ελληνικών. Ο Λιμενικός Σταθμός Πευκίου με σήμα του το Σεπτέμβριο του 1995 και το υπ' αριθμόν 3117/19/95/1995 έγγραφό του προς τη Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία Ιστιαίας και το Πολεοδομικό Γραφείο Ιστιαίας, ζήτησε να πληροφορηθεί εάν οι ανωτέρω κατασκευές βρίσκονται πράγματι εντός κοινόχρηστου χώρου αιγιαλού και παραλίας προκειμένου να προχωρήσει στην επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων.
Στις 10-05-1996 υποβλήθηκε από αστυνομικό υπάλληλο του Αστυνομικού Σταθμού Γουβιών μήνυση κατά του αιτούντος για την ανέγερση των ανωτέρω κατασκευών εντός του αιγιαλού και της παραλίας. Ακολούθως, με την από 25-06-1996 έκθεσή της η Επιτροπή του άρθρου 100 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 284/1988 απέδωσε σε 30 φυσικά πρόσωπα, μεταξύ δε αυτών και στον αιτούντα, την ανέγερση αυθαίρετων κτισμάτων και κατασκευών εντός αιγιαλού και παραλίας στην παραθαλάσσια περιοχή Κοινότητας Ελληνικών Ευβοίας.
Ειδικότερα στην έκθεση αυτή αναφέρεται ότι η επιτροπή μετέβη στις 25-06-1996 για επιτόπια εξέταση των αυθαίρετων κατασκευών στην ανωτέρω παραθαλάσσια περιοχή και αφού έλαβε υπόψη της τις διατάξεις του αναγκαστικού νόμου 2344/1940, την ιδία αντίληψη που σχημάτισε για τις αυθαίρετες κατασκευές και το γεγονός ότι στην περιοχή δεν υπάρχει καθορισμός ορίων αιγιαλού και παραλίας, έκρινε, μεταξύ άλλων, ότι ο αιτών ανήγειρε αυθαίρετες κατασκευές, τοιχίου διαστάσεων 12 m από λίθους και σκάλας από τσιμέντο, εντός του αιγιαλού στη θέση Μικροχώραφο. Κατ' επίκληση της ανωτέρω έκθεσης εκδόθηκαν αφενός μεν τα υπ' αριθμούς οίκοθεν Φ.123/744/1998 και Φ.123/445/2003 πρωτόκολλα καθορισμού αποζημίωσης αυθαίρετης χρήσης δημοσίου κτήματος της Προϊσταμένης της Κτηματικής Υπηρεσίας Ευβοίας αφετέρου δε το υπ' αριθμόν οίκοθεν Φ.123/446/2003 πρωτόκολλο της Προϊσταμένης της Κτηματικής Υπηρεσίας Ευβοίας, με το οποίο διατάσσεται ο αιτών να προβεί σε κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών, ήτοι τοιχίου διαστάσεων 12 m από λίθους και σκάλας από τσιμέντο, που βρίσκονται στον κοινόχρηστο χώρο του αιγιαλού στη θαλάσσια βραχώδη περιοχή Μικροχώραφο της περιφέρειας της Κοινότητας Ελληνικών του Δήμου Αρτεμισίου. Κατά του τελευταίου αυτού πρωτοκόλλου το οποίο επιδόθηκε σε αυτόν στις 17-06-2003, ο αιτών άσκησε αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά (αριθμός κατάθεσης 256/2003), η οποία παραπέμφθηκε προς εκδίκαση στο Συμβούλιο της Επικρατείας με την 571/2006 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά.
7. Επειδή, ο λόγος ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται ότι το προσβαλλόμενο πρωτόκολλο είναι μη νόμιμο αφενός διότι μνημονεύει ως εφαρμοστέες τις καταργηθείσες διατάξεις του αναγκαστικού νόμου 2344/1940 και όχι του νόμου 2971/2001 και αφετέρου διότι στηρίζεται σε έκθεση της επιτροπής του άρθρου 100 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 284/1988, η οποία καταργήθηκε με τις διατάξεις των άρθρων 3 παράγραφος 1 και 34 παράγραφος 3 εδάφιο β' του νόμου 2971/2001, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 34 του νόμου 2971/2001, εφαρμοστέες στην προκείμενη περίπτωση διατάξεις είναι οι διατάξεις του αναγκαστικού νόμου 2344/1940, όπως αυτές είχαν τροποποιηθεί μέχρι την κατάργησή τους με την παράγραφο 3 του ως άνω άρθρου 34 του νόμου 2971/2001, δεδομένου ότι κατά την έναρξη της ισχύος του νόμου 2971/2001 (19-12-2001) είχε ήδη συνταχθεί η από 25-06-1996 έκθεση της κατά το άρθρο 100 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 284/1988 αρμόδιας Επιτροπής καθορισμού ορίων αιγιαλού και παραλίας, βάσει της οποίας εκδόθηκε το επίδικο πρωτόκολλο (παράβαλε ΣτΕ 2859/2007).
8. Επειδή, προβάλλεται ότι το προσβαλλόμενο πρωτόκολλο δεν εκδόθηκε νομίμως διότι της έκδοσης αυτού δεν προηγήθηκε διοικητικός καθορισμός των ορίων του αιγιαλού. Όπως, όμως, προεκτέθηκε, στην περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων που προβλέπουν την κατεδάφιση αυθαιρέτων κτισμάτων στον αιγιαλό, εάν δεν έχει καθορισθεί ο αιγιαλός με διοικητική πράξη, η Διοίκηση έχει τη δυνατότητα να προβεί σε παρεμπίπτουσα κρίση για τη συνδρομή των πραγματικών φαινομένων που προσδιορίζουν τα όρια του αιγιαλού. Κατά συνέπεια, εφόσον στην προκείμενη περίπτωση δεν είχε προηγηθεί της έκδοσης του προσβαλλόμενου πρωτοκόλλου ο καθορισμός του αιγιαλού στην επίμαχη περιοχή με διοικητική πράξη, νομίμως, καταρχήν, η Διοίκηση προέβη σε παρεμπίπτουσα κρίση περί των ορίων του αιγιαλού με την από 25-06-1996 έκθεση της κατά το άρθρο 100 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 284/1988 αρμόδιας Επιτροπής καθορισμού ορίων αιγιαλού και παραλίας και περαιτέρω, βάσει της έκθεσης αυτής, εξέδωσε το επίδικο πρωτόκολλο. Επομένως, ο ως άνω λόγος ακυρώσεως πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.
9. Επειδή, προβάλλεται ότι το προσβαλλόμενο πρωτόκολλο είναι αναιτιολόγητο εφόσον στηρίζεται στην από 05-06-1996 έκθεση της επιτροπής του άρθρου 100 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 284/1988, η κρίση της οποίας ως προς τη θέση των ορίων του αιγιαλού στο σημείο όπου βρίσκονται οι επίδικες κατασκευές είναι αναιτιολόγητη και δεν υποστηρίζεται από τοπογραφικό διάγραμμα. Ο λόγος είναι βάσιμος διότι η Διοίκηση δεν αιτιολόγησε την παρεμπίπτουσα κρίση της περί των ορίων του αιγιαλού, εφόσον όπως προκύπτει από την από 25-06-1996 έκθεσή της στην οποία στηρίζεται το επίδικο πρωτόκολλο, η Επιτροπή του άρθρου 100 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 284/1988 δεν παρέθεσε συγκεκριμένα στοιχεία, για τη συνδρομή των πραγματικών φαινομένων (μέγιστη πλην συνήθης ανάβαση των κυμάτων) που προσδιορίζουν τα όρια του αιγιαλού στην παραθαλάσσια περιοχή της Κοινότητας Ελληνικού, όπου μετέβη και ειδικώς στη θέση Μικροχώραφο όπου εντοπίζονται οι αυθαίρετες κατασκευές που αποδίδονται στον αιτούντα. Η παντελής έλλειψη αιτιολογίας, εξάλλου, δεν αναπληρώνεται από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου, στα οποία δεν περιλαμβάνεται ούτε τοπογραφικό διάγραμμα που να αποτυπώνει τα συμπεράσματα της Διοίκησης και, συγκεκριμένα, της επιτροπής ως προς τα όρια του αιγιαλού. Όπως δε προκύπτει και από το υπ' αριθμόν Φ.123/133/2006 έγγραφο απόψεων της Κτηματικής Υπηρεσίας Ευβοίας προς το Δικαστήριο τέτοιο διάγραμμα δεν έχει συνταχθεί.
10. Επειδή, ενόψει αυτών, η αίτηση ακυρώσεως πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί το οίκοθεν Φ.123/446/2003 πρωτόκολλο της Προϊσταμένης της Κτηματικής Υπηρεσίας Ευβοίας, η δε υπόθεση να αναπεμφθεί στην Διοίκηση για νέα νόμιμη κρίση.
Δια ταύτα
Δέχεται την αίτηση.
Ακυρώνει το υπ' αριθμόν οίκοθεν Φ.123/446/2003 πρωτόκολλο της Προϊσταμένης της Κτηματικής Υπηρεσίας Ευβοίας, κατά το αιτιολογικό.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.
Επιβάλλει στο Δημόσιο τη δικαστική δαπάνη του αιτούντος, η οποία ανέρχεται σε 460 €.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 20-10-2008 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στις 19-11-2008.