ΣτΕ 1820/2014
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 1820/2014
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Τμήμα Δ
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 25-02-2014, με την εξής σύνθεση: Ε. Σαρπ, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύουσα, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Ευθύμης Αντωνόπουλος, Ηλίας Μάζος, Σύμβουλοι, Χριστίνα Μπολόφη, Ι. Μιχαλακόπουλος, Πάρεδροι. Γραμματέας ο Ν. Αθανασίου.
Για να δικάσει την από 05-07-2007 αίτηση:
του Δήμου Γέρακα και ήδη Παλλήνης Αττικής, ο οποίος παρέστη με το δικηγόρο Ηλία Παπαθανασίου (αριθμός μητρώου 1500), που τον διόρισε με απόφαση της Οικονομικής του Επιτροπής, κατά των:
1) Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων,
2) Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, οι οποίοι παρέστησαν με τον Εμμανουήλ Μουστάκη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, και
3) Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αθηνών - Πειραιώς και ήδη Περιφέρειας Αττικής, η οποία δεν παρέστη.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών Δήμος επιδιώκει να ακυρωθούν οι:
α) υπ' αριθμόν 3222/08-06-2007 πράξη της Διευθύνσεως Πολιτικής Γης του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων,
β) υπ' αριθμόν ΓΕΑΝ ΠΕ1955/26-02-2007 πράξη του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής και
γ) υπ' αριθμόν οίκοθεν 5468/24-11-2006 πράξη της Διευθύνσεως Γεωργικής Αναπτύξεως του νομαρχιακού διαμερίσματος (Νομαρχίας) Αθηνών της Ενιαίας Νομαρχιακής Αυτοδιοικήσεως Αθηνών - Πειραιώς.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Παρέδρου Ι. Μιχαλακόπουλου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο του αιτούντος Δήμου, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο των Υπουργών, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το Νόμο
1. Επειδή, για την άσκηση της υπό κρίσιν αιτήσεως δεν απαιτείται κατά νόμον η καταβολή παραβόλου (άρθρο 276 παράγραφος 1 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του νόμου 3463/2006 (ΦΕΚ 114/Α/2006)), ενώ ο πληρεξούσιος δικηγόρος του αιτούντος Δήμου προκατέβαλε τις εισφορές του άρθρου 61 του Κώδικα Δικηγόρων (νόμος [Ν] 4194/2013 (ΦΕΚ 208/Α/2013)) για την παράστασή του ενώπιον του Δικαστηρίου (γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών με αριθμό 27647800).
2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση των εξής πράξεων:
α) της υπ' αριθμόν 3222/08-06-2007 πράξεως της Διευθύνσεως Πολιτικής Γης του Υπουργείου Αγροτικής Αναπτύξεως & Τροφίμων, με την οποία γνωστοποιήθηκε στον αιτούντα Δήμο η σιωπηρώς συντελεσθείσα απόρριψη προσφυγής νομιμότητος, που αυτός είχε ασκήσει κατά της β' προσβαλλομένης πράξεως,
β) της πράξεως του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Αττικής υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου (της Διευθύνσεως Γεωργικής Αναπτύξεως) ΓΕΑΝ ΠΕ1955/26-02-2007, ανακλητικής των υπ' αριθμούς 2967/1984 και 6977/1988 πράξεων του (μετακλητού) Νομάρχη Ανατολικής Αττικής, με τις οποίες είχαν παραχωρηθεί δωρεάν στην τέως Κοινότητα Γέρακα αδιάθετες εποικιστικές εκτάσεις του αγροκτήματος Γέρακα,
γ) της οίκοθεν 5468/24-11-2006 πράξεως της Διευθύνσεως Γεωργικής Αναπτύξεως του νομαρχιακού διαμερίσματος (Νομαρχίας) Αθηνών της Ενιαίας Νομαρχιακής Αυτοδιοικήσεως Αθηνών - Πειραιώς, με την οποίαν ζητείται από την Περιφέρεια Αττικής η ανάκληση της ως άνω νομαρχιακής αποφάσεως 2967/1984.
3. Επειδή, τον αιτούντα Δήμο Γέρακα διαδέχθηκε ο Δήμος Παλλήνης, ο οποίος και υπεισήλθε από 01-01-2011 αυτοδικαίως στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του αιτούντος και νομίμως συνεχίζει την παρούσα δίκη χωρίς άλλη διατύπωση (άρθρα 1 παράγραφος 5 περίπτωση (5.3) υποπερίπτωση (6) και 283 παράγραφος 1 του νόμου 3852/2010 (ΦΕΚ 87/Α/2010)). Περαιτέρω, και η Περιφέρεια Αττικής, ως οργανισμός τοπικής αυτοδιοικήσεως β' βαθμού, υπεισήλθε με όμοιο τρόπο αυτοδικαίως στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της καθ' ης Ενιαίας Νομαρχιακής Αυτοδιοικήσεως Αθηνών - Πειραιώς και νομίμως συνεχίζει την παρούσα δίκη χωρίς άλλη διατύπωση (άρθρα 3 παράγραφοι 1, 3 περίπτωση β και 283 παράγραφος 2 του νόμου 3852/2010].
4. Επειδή, νόμιμο έρεισμα των νομαρχιακών πράξεων παραχωρήσεως των ετών 1984 και 1988, οι οποίες ανεκλήθησαν με την β' προσβαλλόμενη πράξη για τον λόγο της μη πραγματοποιήσεως του σκοπού τους, είναι το άρθρο 15 παράγραφος 2 του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 2535/1953 Περί καθορισμού τιμήματος αποστραγγισθεισών γαιών και περί άλλων τινών διατάξεων αφορωσών εις τις γαίες αυτές (ΦΕΚ 225/Α/1953), όπως ίσχυε προ της καταργήσεώς του με το άρθρο 35 περίπτωση (δ) του νόμου 3147/2003 (ΦΕΚ 135/Α/2003). Η διάταξη προέβλεπε τα εξής:
{Επιτρέπεται δι' αποφάσεως του Υπουργού Γεωργίας μετά γνώμη του Συμβουλίου Εποικισμού η παραχώρησις δωρεάν εις την οικεία Κοινότητα επί σκοπώ εκτελέσεως έργων κοινής ωφελείας αδιαθέτων τεμαχίων οριστικής διανομής γαιών και οικοπέδων.}
Η ως άνω αρμοδιότητα του Υπουργού Γεωργίας περιήλθε με το άρθρο 1 του νόμου 3200/1955 (ΦΕΚ 97/Α/1955) στον οικείο Νομάρχη (βλέπε ΣτΕ 1835/1977), ενώ με το άρθρο 10 παράγραφος 8 του νόμου 2503/1997 (ΦΕΚ 107/Α/1997) ορίσθηκε ότι:
{Οι προβλεπόμενες από τις διατάξεις της εν γένει αγροτικής νομοθεσίας πράξεις αρμοδιότητας των Νομαρχών του νόμου [Ν] 1235/1982, που αναφέρονται στη διεπόμενη από τη νομοθεσία αυτή δημόσια περιουσία, εκδίδονται από τα αρμόδια όργανα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης πλην των πράξεων που προβλέπονται από τις διατάξεις του άρθρου 123 του Αγροτικού Κώδικα, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 6 του νόμου [Ν] 994/1979 (ΦΕΚ 279/Α/1979) και των άρθρων 13 παράγραφος 2Α' του νόμου 1734/1987 (ΦΕΚ 189/Α/1987) και 6 του νομοθετικού διατάγματος 221/1974 (ΦΕΚ 368/Α/1974), για την έκδοση των οποίων αρμόδιος είναι ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας. Η απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας της Περιφέρειας και γνώμη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Η ισχύς των εν λόγω αποφάσεων αρχίζει από την περιέλευσή τους στον Υπουργό Γεωργίας, έκτοτε δε τρέχουν και οι προθεσμίες των διατάξεων του άρθρου 8 του νόμου 3200/1955 (ΦΕΚ 97/Α/1955).}
Η κατά την ανωτέρω διάταξη του άρθρου 15 παράγραφος 2 του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 2535/1953 παραχώρηση διαθεσίμων γαιών και οικοπέδων σε οργανισμό τοπικής αυτοδιοικήσεως δεν γίνεται για αποκαταστατικούς σκοπούς, αλλά αποβλέπει στην εκπλήρωση κοινωφελών εν γένει σκοπών. Ως εκ τούτου οι διαφορές που γεννώνται από πράξεις, εκδιδόμενες κατ' εφαρμογήν της ανωτέρω διατάξεως, δεν αποτελούν διαφορές ουσίας, υπαγόμενες στην αρμοδιότητα των Διοικητικών Πρωτοδικείων κατά το άρθρο 7 παράγραφος 1 περίπτωση (δ) του νόμου [Ν] 702/1977 (ΦΕΚ 268/Α/1977), αλλά ακυρωτικές διαφορές, υπαγόμενες στην αρμοδιότητα του Δ' Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (βλέπε ΣτΕ 219/2013 -παράβαλε ΣτΕ 1375/2008, 2289/2007, 4098/2005).
5. Επειδή, εκ των ανωτέρω προσβαλλόμενων πράξεων οι πρώτη και τρίτη δεν έχουν εκτελεστό χαρακτήρα και απαραδέκτως προσβάλλονται η μεν πρώτη ως πληροφοριακό έγγραφο για την σιωπηρώς στοιχειοθετηθείσα απόρριψη της προσφυγής του άρθρου 8 του νόμου 3200/1955 (σε συνδυασμό με το τελευταίο εδάφιο του άρθρου 1 παράγραφος 3 του νόμου 2503/1997), που είχε ασκήσει ο Δήμος ενώπιον του Υπουργού κατά της πράξεως του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής, η δε τρίτη, διότι περιέχει αίτημα του νομαρχιακού Διαμερίσματος Αθηνών προς τον Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής ώστε αυτός ν' ασκήσει περαιτέρω την σχετική αποφασιστική αρμοδιότητα που συνίσταται στην ανάκληση των πράξεων παραχωρήσεως. Τούτων παρέπεται ότι η αίτηση ακυρώσεως είναι απορριπτέα κατά το μέρος που στρέφεται κατά της Περιφέρειας Αττικής, η οποία, κατά τα εκτεθέντα σε προηγουμένη σκέψη, διαδέχθηκε την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Εκτελεστές, αντιθέτως, πράξεις είναι η δεύτερη προσβαλλόμενη (υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου ΓΕΑΝ ΠΕ1955/26-02-2007 του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής) και η σιωπηρώς στοιχειοθετηθείσα απόρριψη εκ μέρους του Υπουργού της κατ' αυτής προσφυγής νομιμότητος.
6. Επειδή, μετά την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως ανεκλήθη εν μέρει η β' προσβαλλόμενη πράξη (ΓΕΑΝ ΠΕ1955/26-02-2007 του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας), με την οποίαν οι νομαρχιακές αποφάσεις των ετών 1984 και 1988 είχαν ανακληθεί εν όλω και συλλήβδην, για το σύνολο δηλαδή των εποικιστικών εκτάσεων οι οποίες, καταλεπτώς αναφερόμενες σ' αυτές, είχαν τότε παραχωρηθεί στην τέως Κοινότητα Γέρακα. Συγκεκριμένα, ύστερα από νέα ουσιαστική έρευνα της υποθέσεως (βλέπε τα 2733/23-05-2007 και οίκοθεν 5823/30-08-2007 έγγραφα της Διευθύνσεως Αγροτικής Αναπτύξεως της νομαρχίας Αθηνών) διαπιστώθηκε ότι ικανός αριθμός από τα παραχωρηθέντα ως άνω αδιάθετα κληροτεμάχια είχαν χρησιμοποιηθεί πράγματι εν τω μεταξύ από τον Δήμο για κοινωφελείς σκοπούς (άρα δεν ήταν νόμιμη η παραδοχή ότι ο σκοπός της παραχωρήσεως δεν είχε εκπληρωθεί, παραδοχή επί της οποίας είχε στηριχθεί η προσβαλλόμενη ανακλητική πράξη). Κατόπιν αυτού ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας Αττικής εξέδωσε την υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου (της Διευθύνσεως Γεωργικής Αναπτύξεως) ΓΕΑΝ 1602/26-11-2007 πράξη του. Με αυτήν αντικατέστησε το αποφασιστικό μέρος της β' προσβαλλομένης πράξεως και ανακάλεσε την 2967/1984 απόφαση της Νομάρχου Ανατολικής Αττικής ήδη μόνον κατά το μέρος που αφορούσε ορισμένες από τις παραχωρηθείσες με αυτήν εκτάσεις (προσδιοριζόμενες κατ' αριθμόν (του διαγράμματος της οριστικής διανομής) και εμβαδόν), τις οποίες περιέλαβε σε πίνακα με το στοιχείο Α (και τον τίτλο Ανακαλούμενες Εκτάσεις) και οι οποίες, επομένως, επανέρχονται δυνάμει της νεώτερης αυτής πράξεως στην κυριότητα του Δημοσίου, διότι δεν εκπληρώθηκε ο σκοπός της παραχωρήσεως. Αντιθέτως, για μια σειρά εκτάσεων, ομοίως προσδιοριζομένων, οι οποίες περιλαμβάνονταν στην ίδια ως άνω νεώτερη πράξη σε πίνακα με το στοιχείο Β (Μη Ανακαλούμενες εκτάσεις), αναφέρεται ότι παραμένει σε ισχύ η 2967/1984 πράξη του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής και η 6977/1988 διορθωτική της, διότι διαπιστώθηκε η αξιοποίησή τους προς εκτέλεση έργων κοινής ωφελείας από τον Δήμο, στην κυριότητα του οποίου, συνεπώς, αυτές παραμένουν.
7. Επειδή, κατόπιν αυτών η ανοιγείσα με την υπό κρίσιν αίτηση δίκη πρέπει να κηρυχθεί καταργημένη σύμφωνα με το άρθρο 32 παράγραφος 1 του κωδικοποιημένου προεδρικού διατάγματος 18/1989, κατά το μέρος που η αίτηση στρέφεται κατά της ΓΕΑΝ ΠΕ 1955/26-02-2007 πράξεως του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής καθό μέρος αυτή αφορά τα περιλαμβανόμενα στον πίνακα Β (Μη Ανακαλούμενες εκτάσεις) της νεώτερης ΓΕΑΝ 1602/26-11-2007 πράξεως του ίδιου Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας κληροτεμάχια. Διατηρεί, όμως, η δίκη το αντικείμενό της ως προς τα κληροτεμάχια που περιλαμβάνονται στον Πίνακα Α της εν λόγω πράξεως, η οποία και πρέπει να θεωρηθεί ως συμπροσβαλλόμενη.
8. Επειδή, το άρθρο 10 παράγραφος 8 του νόμου 2503/1997 προβλέπει κατά τα προεκτεθέντα ότι -πλην ορισμένων εξαιρέσεων- οι προβλεπόμενες από τις διατάξεις της εν γένει αγροτικής νομοθεσίας πράξεις αρμοδιότητας των κρατικών Νομαρχών, που αναφέρονται στη διεπόμενη από την νομοθεσία αυτή δημόσια περιουσία, εκδίδονται ήδη από τα αρμόδια όργανα των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων. Σε συστηματική, μάλιστα, συνάφεια προς την ρύθμιση αυτήν η επομένη παράγραφος 9 του αυτού άρθρου κατέστησε τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις αρμόδιες και για την σύσταση των Επιτροπών Απαλλοτριώσεων, Οριστικών Διανομών, Αναδασμού και Εμπειρογνωμόνων. Στην αγροτική δε αυτή νομοθεσία εντάσσεται (απ' αυτής της απόψεως, καθ' ότι δηλαδή αφορά τα ήδη αρμόδια όργανα) και η ρύθμιση του προεκτεθέντος άρθρου 15 παράγραφος 2 του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 2535/1953. Τούτων παρέπεται ότι από την έναρξη ισχύος του νόμου 2503/1997 (ήτοι από 01-09-1997) περιήλθε στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση η αρμοδιότητα ανακλήσεως πράξεων εκδοθεισών με βάση το άρθρο 15 παράγραφος 2 του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 2535/1953, αφού η διάταξη αυτή δεν καταριθμείται ρητώς μεταξύ των εξαιρέσεων του άρθρου 10 παράγραφος 8 του νόμου 2503/1997.
9. Επειδή, εν προκειμένω τις προσβαλλόμενες πράξεις εξέδωσε ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας σε χρονικό σημείο, κατά το οποίο αρμοδία είχε καταστεί κατά το νόμο 2503/1997 η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση (παράβαλε ΣτΕ 543/2011, 219/2013). Το ζήτημα της αναρμοδιότητας του εκδόντος οργάνου ετέθη αυτεπαγγέλτως από τον εισηγητή της υποθέσεως στην κατ' άρθρο 22 παράγραφος 1 του κωδικοποιημένου προεδρικού διατάγματος 18/1989 (ΦΕΚ 8/Α/1989) έκθεσή του, που κατατέθηκε εμπροθέσμως την 19-02-2014, επ' αυτού δε ο καθ' ου Υπουργός δεν απήντησε με το υπόμνημά του. Πρέπει, συνεπώς, για τον αυτεπαγγέλτως ερευνώμενο λόγο της αναρμοδιότητας η υπό κρίσιν αίτηση να γίνει δεκτή και ν' ακυρωθούν οι προσβαλλόμενες πράξεις κατά το μέρος που αφορούν όσα κληροτεμάχια περιλαμβάνονται στον Πίνακα Α.
Δια ταύτα
Απορρίπτει την αίτηση ακυρώσεως, καθ' ο μέρος στρέφεται κατά της Περιφέρειας Αττικής, Καταργεί εν μέρει την δίκη σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στο αιτιολογικό, Δέχεται την αίτηση κατά τα λοιπά,
Ακυρώνει:
α) την υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου (της Διευθύνσεως Γεωργικής Αναπτύξεως) ΓΕΑΝ 1602/26-11-2007 πράξη του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Αττικής, όσον αφορά τις περιεχόμενες στον Πίνακα Α εκτάσεις (Ανακαλούμενες εκτάσεις),
β) την υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου (της Διευθύνσεως Γεωργικής Αναπτύξεως) ΓΕΑΝ ΠΕ1955/26-02-2007 πράξη του ιδίου, κατά το μέρος που αφορά τις αυτές ως άνω εκτάσεις (τις μνημονευόμενες δηλαδή στον Πίνακα Α της υπό στοιχείο α' πράξεως εκτάσεις), και
γ) την σιωπηρή απόρριψη από τον Υπουργό Αγροτικής Αναπτύξεως & Τροφίμων της προσφυγής νομιμότητος, που άσκησε ο Δήμος Γέρακα κατά της ΓΕΑΝ ΠΕ1955/26-02-2007 πράξεως του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής, κατά το μέρος που αφορά τις ως άνω εκτάσεις.
Επιβάλλει εις βάρος του Δημοσίου την δικαστική δαπάνη του Δήμου Παλλήνης, που ανέρχεται σε 920 €.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 10-03-2014 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 20-05-2014.