ΣτΕ 2163/1994
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 2163/1994
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Τμήμα Ε'
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την 12-05-1993, με την εξής σύνθεση: Ι. Τζεβελεκάκης, Σύμβουλος της Επικρατείας, Προεδρεύων, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Γ. Δεληγιάννης, Κ. Μενουδάκος, Σύμβουλοι, Α. Ράντος, Δ. Αλεξανδρής, Πάρεδροι. Γραμματέας ο Β. Μαντζουράνης.
Δια να δικάσει την από 16-08-1989 αίτηση:
της Ρωξάνης συζύγου Εμμανουήλ Φραγκάκη, το γένος Αθανάσιου Ράπτη, κατοίκου Χαλανδρίου Αττικής (οδός Κηφισίας αριθμός 194), η οποία παρέστη με την δικηγόρο Ηρώ Γαλανού (Αριθμός Μητρώου 1116), που την διόρισε με πληρεξούσιο,
κατά του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ο οποίος παρέστη με τον Γ. Λάζο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή η αιτούσα ζητεί να ακυρωθεί το από 14-06-1989 προεδρικό διάταγμα περί εγκρίσεως της πολεοδομικής μελέτης ενότητας της Κοινότητας Νέας Μάκρης Νομού Αττικής (ΦΕΚ 428/Δ/1989) καθώς και κάθε άλλη συναφής πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Συμβούλου, Γ. Δεληγιάννη.
Κατόπιν, το δικαστήριο άκουσε την πληρεξούσια της αιτούσης, η οποία ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, που ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου,
Είδε τα σχετικά έγγραφα
και σκέφθηκε κατά τον νόμο
1. Επειδή καταβλήθηκαν τα νόμιμα τέλη (υπ' αριθμούς 2064243 και 2064244 του έτους 1989 διπλότυπα της Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών) και το παράβολο (υπ' αριθμούς 1363615 και 20564565 του ίδιου έτους γραμμάτια παραβόλου του Δημοσίου).
2. Επειδή με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση του από 14-06-1989 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 428/Δ/1989) με το οποίο εγκρίθηκε η πολεοδομική μελέτη της πολεοδομικής ενότητας 5 της Νέας Μάκρης Αττικής κατά το μέρος του με το οποίο ρυμοτομείται ακίνητο της αιτούσας.
3. Επειδή εμπροθέσμως ασκήθηκε η κρινόμενη αίτηση την 24-08-1989, δεδομένου ότι η ημερομηνία της πραγματικής κυκλοφορίας του φύλλου της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, στο οποίο δημοσιεύθηκε το προσβαλλόμενο διάταγμα, είναι η 28-06-1989, όπως προκύπτει από το υπ' αριθμόν 4053/1993 έγγραφο του Εθνικού Τυπογραφείου προς το Δικαστήριο τούτο (Ολομέλεια ΣτΕ 2081/1987). Εφ' όσον δε συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του παραδεκτού η κρινόμενη αίτηση πρέπει να εξετασθεί κατ' ουσίαν.
4. Επειδή κατά το άρθρο 24 παράγραφος 1 του Συντάγματος:
{η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα ...}
Εξειδικεύοντας την συνταγματική αυτή επιταγή ο νόμος 1650/1986 για την προστασία του περιβάλλοντος (ΦΕΚ 160/Α/1986) έλαβε ειδική πρόνοια για την προστασία του εδάφους και των χρήσεών του καθώς επίσης και για την προστασία των επιφανειακών και υπόγειων νερών που θεωρούνται ως φυσικοί πόροι και οικοσυστήματα (άρθρο 1 παράγραφος 3 εδάφια α και β). Βασικό στοιχείο του συστήματος της προστασίας που θέσπισε αποτελεί η κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων που ασκούν επιπτώσεις στο περιβάλλον σε κατηγορίες (άρθρο 3). Για τα έργα και τις δραστηριότητες της πρώτης κατηγορίας, στην οποία εντάσσονται έργα και δραστηριότητες που λόγω της φύσης, του μεγέθους και της έκτασής των είναι πιθανό να προκαλέσουν σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον, απαιτείται έγκριση περιβαλλοντικών όρων, που προϋποθέτει μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σύμφωνα με τα άρθρα 4 και 5 του ως άνω νόμου.
Εξάλλου, το από 17-07-1923 νομοθετικό διάταγμα περί σχεδίων πόλεων κ.λ.π. ορίζει στο άρθρο 2 παράγραφος 3 ότι:
{3. Τα ανωτέρω σχέδια συντάσσονται βάσει τοπογραφικού και χωροσταθμικού χάρτου, που φαίνονται υπό κλίμακα την μορφήν του εδάφους και τις κατά την σύνταξιν του σχεδίου επ' αυτού υφισταμένες οδούς, ρεύματα, οικοδομές και λοιπά αντικείμενα, και συνοδεύονται υπό των αναγκαιούντων επεξηγηματικών πινάκων και υπομνημάτων.}
Η αποτύπωση των ρεμάτων στους σχετικούς τοπογραφικούς και χωροσταθμικούς χάρτες, ως ουσιώδης διαδικαστικός τύπος της εγκρίσεως πολεοδομικού σχεδίου τονίζεται και στο άρθρο 18 του Κεφαλαίου ΙΙ του από 03-04-1929 προεδρικού διατάγματος Περί Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΦΕΚ 155/Α/1929) που διατηρήθηκε σε ισχύ με το άρθρο 31 παράγραφος 3 του νόμου 1577/1985 (ΦΕΚ 210/Α/1985). Περαιτέρω στο άρθρο 6 του νόμου 880/1979 (ΦΕΚ 58/Α/1979) όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 6 του νόμου 2052/1992 (ΦΕΚ 94/Α/1992) ορίζεται ότι:
{1. Οι εντός ή εκτός ρυμοτομικού σχεδίου ή εντός οικισμών στερουμένου ρυμοτομικού σχεδίου χείμαρροι, ρύακες, ρεύματα, αποτυπώνονται επί τοπογραφικού και υψομετρικού διαγράμματος υπό κατάλληλη κλίμακα, συντεταγμένου:
α) υπό του Υπουργείου Δημοσίων Έργων και
β) ...
2. Ο καθορισμός της οριογραμμής (όχθης) των κατά την προηγουμένη παράγραφο ρευμάτων, χειμάρρων ή ρυάκων σημειώνεται επί του διαγράμματος υπό του Υπουργείου Δημοσίων Έργων ή υπό της Διευθύνσεως Τεχνικών Υπηρεσιών του Νομού.
3. Τα ως άνω διαγράμματα επικυρώνονται δια Προεδρικών Διαταγμάτων εκδιδομένων με πρόταση του Υπουργού Δημοσίων Έργων, μετά γνώμη του οικείου Δήμου ή Κοινότητος. ... Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, χαρακτηρίζονται ρέματα, χείμαρροι και ρυάκια που βρίσκονται εντός του νομού Αττικής ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος. Στην περίπτωση αυτήν ο καθορισμός της οριογραμμής (όχθης) των ανωτέρω ρεμάτων, χειμάρρων και ρυακιών γίνεται με προεδρικό διάταγμα και με τη διαδικασία που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο 2.}
Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 6 του Κτιριοδομικού Κανονισμού (υπ' αριθμόν 3046/304/1989 απόφαση (ΦΕΚ 59/Δ/1989)), που εκδόθηκε επί τη βάσει του άρθρου 26 του ισχύοντος Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (νόμος 1577/1985):
{1. Στα ρέματα, των οποίων οι οριογραμμές έχουν καθοριστεί σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 του νόμου 880/1979 (ΦΕΚ 58/Α/1979), όπως ισχύει, η ανέγερση κτιρίων, εγκαταστάσεων ή περιτοιχισμάτων και γενικά η δόμηση ρυθμίζεται ως εξής:
1.1. Απαγορεύεται απολύτως η δόμηση μέσα στην έκταση που περικλείεται από τις οριογραμμές του ρέματος.
1.2. Επιτρέπεται η δόμηση έξω από την έκταση της προηγουμένης περίπτωσης, σύμφωνα με τους όρους δόμησης της περιοχής, μόνο εφόσον έχουν κατασκευαστεί τα έργα διευθέτησης του ρέματος. Εάν δεν έχουν κατασκευαστεί τα έργα διευθέτησης του ρέματος, η δόμηση επιτρέπεται σε απόσταση τουλάχιστο 10 m από την οριογραμμή.}
Από τις ως άνω διατάξεις προκύπτει ότι τα ρέματα ως στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελούν αντικείμενα συνταγματικής προστασίας (άρθρο 24 του Συντάγματος), που αποβλέπει στη διατήρηση της φυσικής των κατάστασης και στην διασφάλιση της επιτελούμενης απ' αυτά λειτουργίας της απορροής των υδάτων. Έτσι η ένταξή των σε πολεοδομική ρύθμιση είναι επιτρεπτή μόνον όταν επιβάλλεται από επιτακτικές ανάγκες ενός ευρύτερου πολεοδομικού σχεδιασμού, βασισμένου σε όρους και προϋποθέσεις που διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη επιτέλεση της φυσικής των λειτουργίας. Πρωταρχικός όρος για την ένταξη ρέματος σε πολεοδομική ρύθμιση είναι η προηγούμενη αποτύπωση και ο καθορισμός της οριογραμμής του σύμφωνα με την διαδικασία που διαγράφουν οι πιο πάνω νομοθετικές διατάξεις (άρθρο 6 του νόμου 880/1979 όπως ήδη ισχύει) κατά τρόπο ώστε η μελετώμενη πολεοδομική επέμβαση να γίνεται εν όψει της υπάρξεως του ρέματος και της επιτελούμενης απ' αυτό λειτουργίας. Με δεδομένη την ύπαρξη ρέματος η Διοίκηση πριν προβεί στην πολεοδομική ρύθμιση οφείλει να σταθμίσει τις επιπτώσεις της εντάξεως στο ευρύτερο περιβάλλον με το οποίο συνδέεται οργανικά το ρέμα και να καθορίσει τους αναγκαίους περιβαλλοντικούς όρους για να εναρμονισθεί η πολεοδομική ρύθμιση με την αποστολή του ρέματος, σύμφωνα με τις πιο πάνω διατάξεις του νόμου 1650/1986. Από τη συνταγματική προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αβίαστα συνάγεται ότι ο χώρος που καταλαμβάνει το ρέμα, μετά την ως άνω οριοθέτησή του, δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως οικοδομήσιμος ή ως χώρος προορισμένος για την ανέγερση κοινωφελών κτιρίων, αλλά αποκλειστικά ως κοινόχρηστος χώρος, αποκλειόμενης κάθε εργασίας επιχώσεως ή καλύψεως του ρέματος. Η εκτέλεση των απολύτως αναγκαίως τεχνικών έργων για την διευθέτηση της κοίτης και των πρανών του ρέματος δεν επιτρέπεται εκτός μόνον για την διασφάλιση της ελεύθερης ροής των υδάτων (παράβαλε και Πρακτικά Επεξεργασίας 6, 124, 151, 190, 394/1994).
5. Επειδή από τα στοιχεία του φακέλλου προκύπτουν τα εξής:
Με την πληττόμενη πολεοδομική μελέτη εντάσσεται στο σχέδιο πόλεως η ενότητα 5, που βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού της Νέας Μάκρης Αττικής και έχει έκταση 960 στρεμμάτων. Με την μελέτη αυτή προβλέπεται η δημιουργία οδού στο ρέμα Βαζανά, μήκους ενός χιλιομέτρου, που θα συνδέει τη λεωφόρο Μαραθώνος με την οδό Ποσειδώνος. Η εν λόγω οδός ρυμοτομεί οικόπεδο της αιτούσας στο οικοδομικό τετράγωνο 687 με αριθμό 57.
Ούτε όμως από το προσβαλλόμενο διάταγμα, ούτε από τα στοιχεία που το συνοδεύουν προκύπτει ότι τηρήθηκαν οι ως άνω απαιτούμενοι από το Σύνταγμα και το νόμο όροι για την ένταξη του ρέματος αυτού στο σχέδιο πόλεως, δηλαδή η αποτύπωση της οριογραμμής του, η αναγκαιότητα της εντάξεώς του σε συσχετισμό με τις επιπτώσεις της στο περιβάλλον και ο καθορισμός των όρων για τη διασφάλιση της ελεύθερης ροής του.
Με τα δεδομένα αυτά δεν είναι νόμιμο το εν λόγω διάταγμα, κατά το πληττόμενο μέρος του, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν πιο πάνω. Συνεπώς, πρέπει να ακυρωθεί κατά το μέρος του αυτό, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, ενώ οι λόγοι ακυρώσεως που βάλλουν κατά της ρυμοτομήσεως του τμήματος του ακινήτου της αιτούσας που καταλαμβάνεται από το ρέμα πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμοι δεδομένου ότι, κατά τ' ανωτέρω, το τμήμα αυτό πρέπει να χαρακτηρισθεί υποχρεωτικά ως κοινόχρηστος χώρος.
6. Επειδή, σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση.
Δια ταύτα
Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.
Ακυρώνει το από 14-06-1989 προεδρικό διάταγμα με το οποίο εγκρίθηκε η μελέτη της πολεοδομικής ενότητας 5 της Νέας Μάκρης Αττικής, κατά το μέρος του που αφορά την ένταξη στο σχέδιο πόλεως του ρέματος Βαζανά, σύμφωνα με το σκεπτικό.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου στην αιτούσα.
Επιβάλλει εις βάρος του Δημοσίου την δικαστική δαπάνη της αιτούσας που ανέρχεται στο ποσό των 28.000 δραχμών.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 17-05-1993 και 12-10-1993 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 08-07-1994.
Ο Πρόεδρος του Ε Τμήματος
Ο Γραμματέας