ΣτΕ 57/2017
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 57/2017
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Τμήμα Ε
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 19-10-2016, με την εξής σύνθεση: Αθανάσιος Ράντος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε' Τμήματος, Μ.-Ε. Κωνσταντινίδου, Μ. Σωτηροπούλου, Σύμβουλοι, Μ.-Ε. Παπαδημήτρη, Ζ. Θεοδωρικάκου, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ε. Οικονόμου.
Για να δικάσει την από 09-10-2009 αίτηση:
των: 1. Σωματείου με την επωνυμία ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ, που εδρεύει στο Ρέθυμνο,
2. Σωματείου με την επωνυμία Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου, που εδρεύει στη Νέα Αλικαρνασσό Ηρακλείου Κρήτης (Αγίου Φανουρίου 70),
3. Σωματείου με την επωνυμία Οικολογική Πρωτοβουλία Χανίων, που εδρεύει στα Χανιά (Παρθενίου Κελαϊδή 70), τα οποία παρέστησαν με τον δικηγόρο Μάριο Χαϊνταρλή (αριθμός μητρώου 14135), που τον διόρισαν με πληρεξούσια,
4. Σωματείου με την επωνυμία Οικολογική Ομάδα Ιεράπετρας, που εδρεύει στην Ιεράπετρα νομού Λασιθίου,
5. Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας με την επωνυμία Οικολογική Ομάδα Σητείας, που εδρεύει στη Σητεία Κρήτης, και
6. Σωματείου με την επωνυμία Περιβαλλοντικός Σύλλογος Δήμου Ιτάνου, που εδρεύει στο Παλαιόκαστρο Δήμου Ιτάνου, οι οποίοι, με προφορική δήλωση στο ακροατήριο του ιδίου πιο πάνω πληρεξουσίου τους δικηγόρου Μάριου Χαϊνταρλή, παραιτούνται από το δικόγραφο της κρινόμενης αίτησης, κατά των:
1. Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και ήδη Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο οποίος παρέστη με τον Αναστάσιο Κολούτσο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,
2. Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ρεθύμνου και ήδη Περιφέρειας Κρήτης, η οποία παρέστη με την δικηγόρο Αθανασία Τριανταφυλλοπούλου (αριθμός μητρώου 11041), που την διόρισε με απόφαση η Οικονομική της Επιτροπή, και
κατά του παρεμβαίνοντος Δικηγορικού Συλλόγου Ρεθύμνου, που εδρεύει στο Δικαστικό Μέγαρο Ρεθύμνου, ο οποίος δεν παρέστη, αλλά ο δικηγόρος που υπογράφει το δικόγραφο της παρεμβάσεως νομιμοποιήθηκε με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο.
Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθούν:
1. η υπ' αριθμόν 122/14-05-2009 εντολή του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Κρήτης,
2. η υπ' αριθμόν ΤΠ/1858/1987 απόφαση του Νομάρχη Ρεθύμνου και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου M. Σωτηροπούλου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο των αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, την πληρεξουσία της καθ' ης Περιφέρειας και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το Νόμο
1. Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αίτησης έχει καταβληθεί το παράβολο (έντυπο παραβόλου 1091294/2009).
2. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση της απόφασης ΤΠ/1858/1987 της Νομάρχη Ρεθύμνου, με την οποία τροποποιήθηκαν τα όρια των εξής οικισμών, που είχαν καθορισθεί με τις ακόλουθες νομαρχιακές αποφάσεις:
1. 4395/1985, ως προς τον οικισμό Βρύσες Αγίου Βασιλείου,
2. 5162/1985, ως προς τον οικισμό Νίθαυρης Αμαρίου,
3. 6242/1985, ως προς τον οικισμό Μαγνησίας Μυλοποτάμου,
4. 6047/1985 ως προς τον οικισμό Αγίου Γεωργίου Ρεθύμνης,
5. 4638/1985 ως προς τον οικισμό Αλόιδες Μυλοποτάμου,
6. 5359/1985 ως προς τον οικισμό Αγίου Ιωάννη Αμαρίου,
7. 5299/1985 ως προς τον οικισμό Πρινές Ρεθύμνου,
8. 4633/1985 ως προς τον οικισμό Ρουσοσπίτι Ρεθύμνου,
9. 6610/1985 ως προς τον οικισμό Βιράν Επισκοπή Μυλοποτάμου,
10. 6609/1985 ως προς τον οικισμό Χανοθιανά Μυλοποτάμου,
11. 6608/1985 ως προς τον οικισμό Χάνι Αλεξάνδρου,
12. 5300/1985 ως προς τον οικισμό Μοναστηράκι Αμαρίου,
13. 6611/1985 ως προς τον οικισμό Άνω Βιράν Επισκοπή,
14. 4674/1985 ως προς τον οικισμό Έρφοι Μυλοποτάμου,
15. 5648/1986 ως προς τον οικισμό Μέρωνα Αμαρίου,
16. 854/1986 ως προς τον οικισμό Αγκουσελιανά Αγίου Βασιλείου,
17. 5454/1986 ως προς τον οικισμό Δρυγιές Αμαρίου,
18. 5453/1986 ως προς τον οικισμό Οψυγιάς Αμαρίου,
19. 1530/1986 ως προς τον οικισμό Αγίας Παρασκευής,
20. 3828/1986 ως προς τον οικισμό Καρδάκι Αμαρίου,
21. 3827/1986 ως προς τον οικισμό Σελλί Ρεθύμνου,
22. 6599/1986 ως προς τον οικισμό Παγκαλοχώρι Ρεθύμνου,
23. 3826/1986 ως προς τον οικισμό Κοξαρέ Αγίου Βασιλείου,
24. 660/1986 ως προς τον οικισμό Παλαίλημνος,
25. 4323/1986 ως προς τον οικισμό Λαμπιώτες,
26. 4324/1986 ως προς τον οικισμό Κυριάννα,
27. 5656/1986 ως προς τον οικισμό Μαριανά,
28. 5298/1986 ως προς τον οικισμό Λιβάδια,
29. 5202/1986 ως προς τον οικισμό Ορθέ,
30. 5203/1986 ως προς τον οικισμό Πασαλίτες,
31. 5204/1986 ως προς τον οικισμό Μυρικέφαλα Ρεθύμνου,
32. 164/1986 ως προς τον οικισμό Μουρνέ Αγίου Βασιλείου,
33. 165/1986 ως προς τον οικισμό Βάτος Αγίου Βασιλείου,
34. 527/1987 ως προς τον οικισμό Ρούπες Μυλοποτάμου,
35. 526/1987 ως προς τον οικισμό Κάννεβος Αγίου Βασιλείου,
36. 525/1987 ως προς τον οικισμό Σκουλούφια Μυλοποτάμου,
37. 523/1987 ως προς τον οικισμό Αγίου Ιωάννη Αγίου Βασιλείου,
38. 528/1987 ως προς τον οικισμό Πλατάνια Αμαρίου και
39. 529/1987 ως προς τον οικισμό Δαριβιανά.
Η εν λόγω νομαρχιακή απόφαση είχε προηγουμένως δημοσιευθεί στο (ΦΕΚ 421/Δ/1987) της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, χωρίς να συν-δημοσιευθούν τα διαγράμματα που τη συνόδευαν, και ήδη προσβάλλεται μετά την πλήρη αναδημοσίευσή της, με τα εν λόγω διαγράμματα, στο (ΦΕΚ 258/ΑΑΠ/2009) του τεύχους Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων και Πολεοδομικών Θεμάτων της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, κατόπιν του διαβιβαστικού εγγράφου 122/14-05-2009 του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Κρήτης προς το Εθνικό Τυπογραφείο και σύμφωνα με το άρθρο 36 του νόμου 3756/2009 (ΦΕΚ 53/Α/2009), το οποίο ορίζει τα εξής:
{Διαγράμματα που συνοδεύουν αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων ή των Νομαρχών ή των Δημοτικών ή Κοινοτικών Συμβουλίων και δεν έχουν δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως σύμφωνα με τις διατάξεις της Γ4Δ/15883/1988 (ΦΕΚ 142/Β/1988) κοινής υπουργικής απόφασης αποστέλλονται για δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μαζί με τα κείμενα των πιο πάνω αποφάσεων και οι αποφάσεις αυτές έχουν αναδρομική ισχύ που ανατρέχει στο χρόνο της δημοσίευσης το πρώτον στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η κατά τα ως άνω αποστολή των διαγραμμάτων και αποφάσεων γίνεται σε κάθε περίπτωση με επιμέλεια και εντολή του κατά τόπον αρμόδιου Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας.}
3. Επειδή, με δήλωση του πληρεξουσίου δικηγόρου τους, τα τρία τελευταία από τα αιτούντα νομικά πρόσωπα υπέβαλαν παραίτηση από την κρινόμενη αίτηση. Ως εκ τούτου, η δίκη πρέπει να κηρυχθεί καταργημένη ως προς τα νομικά αυτά πρόσωπα, σύμφωνα με το άρθρο 30 παράγραφος 1 του προεδρικού διατάγματος 18/1989 (ΦΕΚ 8/Α/1989).
4. Επειδή, παραδεκτώς παρεμβαίνει υπέρ της διατήρησης της ισχύος της ως άνω πράξης το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου Δικηγορικός Σύλλογος Ρεθύμνου.
5. Επειδή, με το άρθρο 22 του νόμου [Ν] 1735/1987 (ΦΕΚ 195/Α/1987) και την κοινή απόφαση Γ4Δ/15883/1903/1988 του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως και του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΦΕΚ 142/Δ/1988), ορίσθηκε ότι τα διαγράμματα που συνοδεύουν τις αποφάσεις καθορισμού των ορίων οικισμών, βάσει του άρθρου 3 του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος ((ΦΕΚ 181/Α/1985), βλέπε επόμενη σκέψη), δεν δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αλλά τα πρωτότυπα αυτών φυλάσσονται σε ειδικό αρχείο της υπηρεσίας, καταχωρούνται σε ειδικό μητρώο και ακριβή αντίγραφά τους αναρτώνται σε εμφανές μέρος του καταστήματος της υπηρεσίας αυτής. Όπως κρίθηκε με την απόφαση 489/1991 της Ολομέλειας του Δικαστηρίου, ο τρόπος αυτός δημοσιότητας δεν εναρμονίζεται με το Σύνταγμα, οι δε πράξεις καθορισμού ορίων οικισμών, για να αποκτήσουν νόμιμη υπόσταση, πρέπει να δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μαζί με τα σχετικά διαγράμματα που αποτελούν ουσιώδες στοιχείο τους (ΣτΕ 1222/2004, 4689/2015). Κατά συνέπεια, η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία είχε αρχικώς δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως χωρίς τα συνοδευτικά της διαγράμματα, κατ' εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων, ήταν ανυπόστατη και απέκτησε νόμιμη υπόσταση με τη δημοσίευσή της, μαζί με τα συνοδευτικά της διαγράμματα, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, το πρώτον στις 03-06-2009 (παράβαλε ΣτΕ 722/1996, σκέψη 5). Πρέπει, επομένως, να απορριφθούν οι ισχυρισμοί των καθ' ων η αίτηση, σύμφωνα με τους οποίους η αναδημοσίευση της ως άνω πράξης δεν της προσδίδει εκτελεστότητα. Περαιτέρω, η κρινόμενη αίτηση ασκείται με έννομο συμφέρον από τα τρία πρώτα αιτούντα σωματεία, τα οποία είχαν συσταθεί κατά το χρόνο κατά τον οποίον απέκτησε νόμιμη υπόσταση η προσβαλλόμενη πράξη, έχουν ως καταστατικό σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος (παράβαλε ΣτΕ Ολομέλεια 3920/2010), προσκομίζουν αντίγραφα των καταστατικών τους, επικυρωμένα από το κατά τόπον αρμόδιο Πρωτοδικείο, και ισχυρίζονται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση προωθεί πολεοδομικές παρεμβάσεις μεγάλης έκτασης που αλλοιώνουν τα χαρακτηριστικά του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της Κρήτης και αντίκεινται στην ισόρροπη και ορθολογική οικιστική οργάνωση των οικείων περιοχών. Τέλος, η αίτηση ασκείται εμπροθέσμως στις 09-10-2009, λόγω της αναστολής της προθεσμίας για την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως κατά τη διάρκεια των δικαστικών διακοπών, από 01-07-2009 έως 15-09-2009, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Κανονιστικού Διατάγματος της [ΠΔ] 26-06-1944, Περί Κώδικα των νόμων περί δικών του Δημοσίου (ΦΕΚ 139/Α/1944), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 12 του νόμου [Ν] 3514/2006 (ΦΕΚ 266/Α/2006) και εν γένει παραδεκτώς. Πρέπει, ως εκ τούτου, να απορριφθούν όλοι οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί των καθ' ων η αίτηση περί ελλείψεως ειδικού και προσωπικού εννόμου συμφέροντος, περί μη σύστασης των αιτούντων σωματείων κατά το χρόνο της αρχικής, πλην απρόσφορης, δημοσίευσης της πράξης (το έτος 1987) και μη απόδειξης της νομότυπης σύστασής τους, αλλά και περί εκπροθέσμου της αίτησης.
6. Επειδή, η προσβαλλόμενη πράξη έχει εκδοθεί κατ' επίκληση του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος Τρόπος καθορισμού ορίων οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκους, κατηγορίες αυτών και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησής τους (ΦΕΚ 181/Δ/1985), όπως τροποποιήθηκε με τα από 14-02-1987 (ΦΕΚ 133/Δ/1987) και 25-04-1989 (ΦΕΚ 293/Δ/1989), και έχει κωδικοποιηθεί με τον Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας (κυρωθέντα με το από 14-07-1999 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 580/Δ/1999)), που ορίζει τα εξής:
{Άρθρο 2: Κατηγορίες οικισμών
1. Για την εφαρμογή του παρόντος διατάγματος διακρίνονται οι εξής κατηγορίες οικισμών:
α) Περιαστικοί: ...
β) Παραλιακοί: ...
γ) Τουριστικοί:...
δ) Αξιόλογοι: ...
ε) Ενδιαφέροντες: ...
στ) Αδιάφοροι: ...
η) Συνεκτικοί: ...
θ) Διάσπαρτοι: ...
ι) Δυναμικοί: ...
ι)α) Στάσιμοι: ...
ι)β) Μικροί: ...
ι)γ) Μεσαίοι: ...
ι)δ) Μεγάλοι: ...
2. Η διάκριση με κατάταξη των οικισμών στις πιο πάνω κατηγορίες γίνεται με απόφαση του Νομάρχη μετά από γνώμη του Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος του νομού. Η απόφαση του Νομάρχη δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Άρθρο 3: Διαδικασία καθορισμού ορίων οικισμού
1. Τα όρια των οικισμών καθορίζονται με απόφαση του οικείου Νομάρχη που συνοδεύεται από σχεδιάγραμμα... ή αεροφωτογραφία... ή τοπογραφικό σκαρίφημα... που έχει συνταχθεί βάσει στοιχείων χαρτών και επί τόπου ελέγχου, πάνω στα οποία σημειώνονται τα όρια του οικισμού, τα οποία δημοσιεύονται μαζί με την απόφαση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Με την ίδια απόφαση μπορεί να γίνεται διάκριση του οικισμού σε κατηγορίες σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 2. Για τις περιπτώσεις οικισμών περιαστικών ή παραλιακών ή τουριστικών ή δυναμικών ή αξιόλογων συνεκτικών στο διάγραμμα καθορισμού των ορίων προσδιορίζονται και τα συνεκτικά τμήματα του οικισμού.
2. Η απόφαση του νομάρχη εκδίδεται μετά από γνώμη του Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος του νομού και του οικείου Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου. ...
Άρθρο 4: Τρόπος καθορισμού ορίων οικισμού
1. Ο καθορισμός των ορίων οικισμού γίνεται αναλόγως της κατηγορίας τους ως εξής:
α) Για οικισμούς περιαστικούς ή παραλιακούς ή τουριστικούς ή δυναμικούς ή αξιόλογους συνεκτικούς, το όριο ορίζεται από τη γραμμή που περιβάλλει τα συνεκτικά τμήματα του οικισμού καθώς και τα όρια των εγκεκριμένων σχεδίων. Τα πιο πάνω όρια πρέπει κατά το δυνατόν να προσδιορίζουν ενιαία έκταση του οικισμού και να περιλαμβάνει τα συνεκτικά τμήματα, τις τυχόν περιοχές με εγκεκριμένα σχέδια και περιοχές του οικισμού με αραιότερη δόμηση που στο σύνολο αποτελούν το διαμορφωμένο πολεοδομικό ιστό του οικισμού. ...
β) Για τους λοιπούς οικισμούς το όριό τους προσδιορίζεται από ακτίνα μέχρι 800 m από το κέντρο του οικισμού για μεγάλους οικισμούς, μέχρι 500 m για μεσαίους και μέχρι 300 m για μικρούς οικισμούς. Στα πιο πάνω όρια δεν περιλαμβάνονται οι εκτάσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 2 του άρθρου αυτού. Ειδικά για οικισμούς μεσαίους και μικρούς, εφόσον τα όρια 500 m και 300 m περιορίζονται σημαντικά λόγω εξαίρεσης των ανωτέρω εκτάσεων, μπορεί τα όρια να επεκταθούν μέχρι τα 800 m, με επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου αυτού. Σε οικισμούς που έχουν καθορισθεί ως στάσιμοι με απόφαση του Νομάρχη, κατ' εφαρμογή διατάξεων του από 06-12-1982 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 588/Δ/1982), το όριό τους προσδιορίζεται από ακτίνα 800 m από το κέντρο του οικισμού, με επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου αυτού. Εάν πέρα από τα 800, 500, 300 m υπάρχει τμήμα του οικισμού συνεκτικό ή διάσπαρτο, τότε εάν μεν τούτο βρίσκεται σε επαφή με το όριο του οικισμού, περιλαμβάνεται σ' αυτό. Εάν το παραπάνω συνεκτικό ή διάσπαρτο τμήμα δεν είναι σε επαφή με το όριο του οικισμού, τότε τούτο θεωρείται ότι αποτελεί ανεξάρτητο τμήμα του οικισμού, έξω από το παραπάνω όριό του και εφαρμόζονται οι διατάξεις των από 24-04-1985 (ΦΕΚ 181/Δ/1985) και από 20-08-1985 (ΦΕΚ 414/Δ/1988) προεδρικών διαταγμάτων, όπως τροποποιούνται με το παρόν διάταγμα. ...
2Α. Εντός των ορίων οικισμών δεν περιλαμβάνονται οι εξής περιοχές:
α) Δάση, δασικές εκτάσεις και αναδασωτέες περιοχές.
β) Καλυπτόμενες από προεδρικά διατάγματα ή υπουργικές αποφάσεις προστασίας ιστορικών τόπων, αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών διατηρητέων μνημείων και περιοχών ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους.
γ) Λατομικές ζώνες αδρανών υλικών και περιοχών ασφαλείας πυλώνων Δημόσιας Επιχείρισης Ηλεκτρισμού.
δ) Εκτάσεις που αποτελούν φυσική κληρονομιά κατά το άρθρο 2 της Σύμβασης για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, η οποία έχει κυρωθεί με το νόμο [Ν] 1126/1981 (ΦΕΚ 32/Α/1981).
ε) Ζώνες πλάτους 200 m από τον άξονα υπεραστικών τμημάτων του βασικού εθνικού δικτύου.
στ) Περιοχές γεωλογικά ή εδαφοτεχνικά ακατάλληλες για δόμηση.
Β. Επίσης δεν περιλαμβάνονται κατά κανόνα πλην εξαιρετικών περιπτώσεων, οι εξής εκτάσεις:
α) Υψηλής γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγικότητας, ...
β) Υφιστάμενες ή νομοθετημένες χρήσεις εμφανώς ασυμβίβαστες με τη χρήση κατοικίας κατά το προεδρικό διάταγμα 81/1980 (ΦΕΚ 27/Α/1980).
γ) ...}
Εξάλλου, στο άρθρο 5 του αυτού από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος ορίζονται οι γενικοί όροι δόμησης που ισχύουν μετά τον καθορισμό των ορίων των οικισμών, ως προς την αρτιότητα (που κυμαίνεται από 300-2.000 m2 και εξειδικεύεται με απόφαση του Νομάρχη, μετά γνώμη του Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος του νομού,), το ποσοστό κάλυψης (70%), το συντελεστή δόμησης (κλιμακούμενο αναλόγως της επιφάνειας του ακινήτου), το σύστημα δόμησης και το μέγιστο ύψος των κτηρίων, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στη διάταξη αυτή (βλέπε και παράγραφο 5, με την οποία εξουσιοδοτείται ο Νομάρχης να καθορίσει μικρότερο συντελεστή δόμησης, ποσοστό κάλυψης και ύψος). Περαιτέρω, με το άρθρο 29 του νόμου 2831/2000 (ΦΕΚ 140/Α/2000), όπως αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 10 του νόμου 3044/2002 (ΦΕΚ 197/Α/2002), ορίσθηκε ότι ο καθορισμός των ορίων και όρων και περιορισμών δόμησης των οικισμών μέχρι 2000 κατοίκους, κατ' εφαρμογή του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος, γίνεται, κατά κανόνα, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας (παράγραφος 2 περίπτωση β') και ότι:
{με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων γίνονται οι ακόλουθες πολεοδομικές ρυθμίσεις:
α) ...
β) Ο καθορισμός των ορίων και των όρων και περιορισμών δόμησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 181/Δ/1985), καθώς και η έγκριση πολεοδομικών μελετών, σύμφωνα με τις διατάξεις των από 20-08-1985 (ΦΕΚ 414/Δ/1988) και 02-04-1985 (ΦΕΚ 225/Δ/1985) προεδρικών διαταγμάτων, οικισμών παραλιακών, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος, ή οικισμών των οποίων τα όρια ή η περιοχή στην οποία αφορά η πολεοδομική μελέτη εμπίπτουν σε ζώνη 500 μ. από την ακτή ή οικισμών που ευρίσκονται σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή σε κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους ή σε δάση ή σε δασικές εκτάσεις ή σε περιοχές που προστατεύονται σύμφωνα με τα άρθρα 18 και 19 του νόμου 1650/1986 (ΦΕΚ 160/Α/1986) ή βάσει διεθνών συνθηκών} (παράγραφος 3).
7. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι οι ρυθμίσεις που επιχειρούνται με την προσβαλλόμενη πράξη απαιτούν, σύμφωνα με τα άρθρα 43 παράγραφος 2 και 24 παράγραφος 2 του Συντάγματος, την έκδοση προεδρικού διατάγματος και ότι, ως εκ τούτου, αυτή είναι ακυρωτέα, ως αναρμοδίως εκδοθείσα από άλλο όργανο της Διοίκησης πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας.
8. Επειδή, με την απόφαση 3661/2005 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκαν τα εξής: Κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 24 του Συντάγματος, ο πολεοδομικός σχεδιασμός, δηλαδή η πολεοδομική οργάνωση των πόλεων και των οικισμών της Χώρας οποιουδήποτε μεγέθους κατά τρόπο που να εξυπηρετεί τη λειτουργικότητα και την ανάπτυξή τους και να επιτυγχάνει την εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών όρων διαβιώσεως σ' αυτούς, έχει ευρύτερες συνέπειες, που δεν περιορίζονται στα όρια του συγκεκριμένου οικισμού, αλλά εκτείνονται σ' ολόκληρη την επικράτεια, εν όψει της αλληλεπιδράσεως του τρόπου οργανώσεως κάθε οικισμού με τους υπολοίπους και των επεμβάσεων στο φυσικό και το πολιτιστικό περιβάλλον, τις οποίες αφεύκτως συνεπάγεται η πολεοδομική οργάνωση μιας περιοχής. Τούτο, διότι η μορφή κάθε οικισμού της Χώρας, ο τρόπος δομήσεως των κτιρίων του, η σχέση μεταξύ των κοινοχρήστων και των οικοδομήσιμων χώρων και τα λοιπά ουσιώδη πολεοδομικά του χαρακτηριστικά δεν αφορούν μόνον τους κατοίκους του και τις τοπικές αρχές, και μάλιστα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο, που ενδέχεται, εν τούτοις, να καθορίσει κατά τρόπο μη αντιστρεπτό όλη την περαιτέρω εξέλιξή του, αλλά αποτελεί ζήτημα γενικού ενδιαφέροντος, στο οποίο πρέπει να έχουν λόγο, κατά συνταγματική επιταγή, και κεντρικά κρατικά όργανα. Πράγματι, όπως είναι αδιανόητο να εισάγονται πολεοδομικές ρυθμίσεις ερήμην των ενδιαφερομένων κατοίκων και αρχών, είναι εξ ίσου αδιανόητο να ρυθμίζονται τα σχετικά ζητήματα αποκλειστικώς σε τοπικό επίπεδο, χωρίς την σύμπραξη κεντρικών κρατικών οργάνων. Η αντίθετη άποψη, κατά την οποία τα ανωτέρω δεδομένα αποτελούν ζητήματα προεχόντως τοπικού ενδιαφέροντος, δυνάμενα, επομένως, να ρυθμίζονται αποκλειστικώς από όργανα αποκεντρωμένων και αυτοδιοικουμένων αρχών, εμφανίζει την Χώρα, από απόψεως οικιστικής πολιτικής, ως αποτελούσα ένα απλό μηχανικό άθροισμα αυτόνομων οικισμών, οι οποίοι μπορεί να δομούνται κατά το δοκούν, χωρίς να υπάρχουν οι προς τούτο αρχές και κανόνες, καταλείπει δε η ερμηνεία αυτή χωρίς ρυθμιστικό περιεχόμενο το θεμελιώδη ορισμό του άρθρου 24 παράγραφος 2 του Συντάγματος, κατά τον οποίο η διαμόρφωση, η ανάπτυξη και η πολεοδόμηση των οικισμών υπάγονται στην ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του Κράτους. Επομένως, η έγκριση και τροποποίηση των πολεοδομικών σχεδίων οποιασδήποτε κλίμακας, και η θέσπιση με ρυθμίσεις κανονιστικού χαρακτήρα πάσης φύσεως όρων δομήσεως, δεν μπορεί να θεωρηθεί ούτε ειδικότερο θέμα, κατά την έννοια του άρθρου 43 παράγραφος 2 του Συντάγματος, αλλά ούτε και θέμα τοπικού ενδιαφέροντος ή τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα. Συνεπώς, οι ρυθμίσεις αυτές μπορεί να γίνονται μόνον με την έκδοση προεδρικού διατάγματος. Ο κανόνας εξ άλλου αυτός αφορά τόσο τις αμιγώς κανονιστικές πράξεις (λ.χ. όροι δομήσεως και χρήσεων) και τις πράξεις μικτού χαρακτήρα (λ.χ. τροποποίηση σχεδίου πόλεως με ταυτόχρονο καθορισμό όρων δομήσεως) όσο και τις ατομικές πράξεις (λ.χ. απλή τροποποίηση σχεδίου πόλεως χωρίς ταυτόχρονο καθορισμό όρων δομήσεως) διότι, κατά το Σύνταγμα, ο πολεοδομικός σχεδιασμός συνδέει, λόγω του μεγάλου βαθμού της εσωτερικής συνοχής του, αρρήκτως τις κατηγορίες αυτές πράξεων, κατά τρόπο ώστε η τροποποίηση από άλλο όργανο ατομικής πολεοδομικής ρυθμίσεως να επιδρά αφεύκτως στο υπόλοιπο, κανονιστικό, μέρος αυτής, με αποτέλεσμα τον κίνδυνο ανατροπής της συνοχής της. Αντιθέτως, οι αρμοδιότητες εφαρμογής των πολεοδομικών σχεδίων και οι συναφείς εκτελεστικές αρμοδιότητες επιτρεπτώς ανατίθενται σε άλλα πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας όργανα, προς την αρμοδιότητα δε εφαρμογής των πολεοδομικών σχεδίων εξομοιώνεται και η όλως εντοπισμένη τροποποίησή τους, η οποία μπορεί να γίνεται με πράξη διάφορη του διατάγματος, εκτός αν αφορά σε προστατευόμενες περιοχές του φυσικού ή πολιτιστικού περιβάλλοντος, οπότε πρέπει, και στην περίπτωση αυτή, να διενεργείται με την έκδοση προεδρικού διατάγματος.
9. Επειδή, η οριοθέτηση οικισμού με πληθυσμό έως 2000 κατοίκους αποτελεί ρύθμιση γενικού πολεοδομικού σχεδιασμού, η οποία τον υπάγει στο κανονιστικό πεδίο εφαρμογής των προαναφερθεισών ρυθμίσεων του άρθρου 5 του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 181/Δ/1981), ως προς την αρτιότητα, το ποσοστό κάλυψης, το συντελεστή δόμησης, το σύστημα δόμησης και το μέγιστο ύψος των κτηρίων. Επομένως, βάσει των κριθέντων με την προμνησθείσα απόφαση 3661/2005 της Ολομέλειας του Δικαστηρίου, η οριοθέτηση των εν λόγω οικισμών πρέπει να γίνεται με προεδρικό διάταγμα, αδιαφόρως αν περιλαμβάνει ή όχι και τον καθορισμό όρων και περιορισμών δόμησης. Εξάλλου, σύμφωνα με το άρθρο 36 του νόμου 3756/2009 (βλέπε ανωτέρω, σκέψη 2), η αναδημοσίευση των διαγραμμάτων στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μαζί με τα κείμενα των μη νομίμως δημοσιευθεισών έως τότε αποφάσεων, προκειμένου αυτές να αποκτήσουν αναδρομική ισχύ που ανατρέχει στο χρόνο της αρχικής και μη νόμιμης δημοσίευσής τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, θεραπεύει μόνον το ανυπόστατο των πράξεων αυτών, λόγω της μη συν-δημοσίευσης των οικείων διαγραμμάτων, και όχι άλλες τυχόν πλημμέλειες, όπως αυτή της αναρμοδιότητας (παράβαλε ΣτΕ 4689/2015).
10. Επειδή, εν προκειμένω, η προσβαλλόμενη πράξη, με την οποία τα όρια των προαναφερθέντων 39 στάσιμων οικισμών του νομού Ρεθύμνης καθορίσθηκαν σε ακτίνα 800 μέτρων από το κέντρο εκάστου οικισμού, έπρεπε να περιβληθεί τον τύπο του προεδρικού διατάγματος και αναρμοδίως κατά το Σύνταγμα εκδόθηκε αρχικώς από το Νομάρχη Ρεθύμνου και εστάλη, στη συνέχεια, προς δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με εντολή του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας. Το δε γεγονός ότι η προσβαλλόμενη απόφαση έχει εφαρμοσθεί επί σειρά ετών, ότι αποκτήθηκαν εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων κειμένων στους εν λόγω οικισμούς και εκδόθηκαν οικοδομικές άδειες από καλόπιστους τρίτους, που τελούσαν υπό την αντίληψη ότι πρόκειται για νομίμως οριοθετηθέντες οικισμούς, δεν καθιστά την πράξη αυτή νόμιμη, όπως αβασίμως προβάλλουν οι καθ' ων η αίτηση. Υπό τα δεδομένα αυτά, η πράξη αυτή πρέπει να ακυρωθεί, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα, και παρέλκει η έρευνα των λοιπών προβαλλομένων λόγων ακυρώσεως.
Δια ταύτα
Καταργεί τη δίκη ως προς τους αιτούντες υπ' αριθμόν 4-6, κατά σειρά αναφοράς στο δικόγραφο.
Δέχεται την αίτηση ως προς τους λοιπούς.
Απορρίπτει τις παρεμβάσεις.
Ακυρώνει την αναφερθείσα στη δεύτερη σκέψη της παρούσης απόφαση ΤΠ/1858/1987 της Νομάρχη Ρεθύμνης, όπως αυτή αναδημοσιεύθηκε στο (ΦΕΚ 258/ΑΑΠ/2009).
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.
Επιβάλλει τη δικαστική δαπάνη των αιτούντων υπ' αριθμόν 1-3, που ανέρχεται σε 920 €, εις βάρος, συμμέτρως, του Δημοσίου και του παρεμβαίνοντος.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 04-11-2016 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στις 11-01-2017.