ΝΣΚ 525/1984

Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 525/1984 (28-05-1984)

Αριθμός ερωτήματος: Το υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου 22162/4648/09-04-1984 έγγραφο του Υπουργείου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, Νομική Διεύθυνση, Διεύθυνση Γ4.

Περίληψη Ερωτήματος: -

Απάντηση Ερωτήματος: Σχετικά με το υπ' αριθμόν 22162/4648/09-04-1984 έγγραφο ερώτημά σας η γνώμη μας είναι η ακόλουθη.

Από το άρθρο 4 παράγραφος 2 του νομοθετικού διατάγματος 8/1973 (Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός) όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του νομοθετικού διατάγματος 205/1974, κατά το οποίο ως πρόσωπο του οικοπέδου θεωρείται η πλευρά αυτού σε κοινόχρηστη έκταση, σε συνδυασμό προς το άρθρο 78 παράγραφοι 2 και 3 του ίδιου νομοθετικού διατάγματος, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 παράγραφος 48 του νομοθετικού διατάγματος 205/1974, κατά το οποίο για να επιτραπεί η δόμηση και σε άρτιο ακόμη οικόπεδο πρέπει τούτο να τακτοποιηθεί, ως τακτοποιηθέν δε θεωρείται το οικόπεδο στο οποίο, εκτός άλλων, το μήκος του προσώπου δεν είναι μικρότερο από το ορισθέν ελάχιστο όριο προσώπου κατά κανόνα ή κατά παρέκκλιση και προς τα άρθρα 43, 44 και 45 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος περί σχεδίων πόλεων κ.λ.π., κατά τα οποία το οικόπεδο θεωρείται μη οικοδομήσιμο, αν, μεταξύ άλλων, δεν έχει την κατάλληλη θέση (στερείται προσώπου στην οδό), η δε τακτοποίησή του είναι ανέφικτη, σαφώς, προκύπτει, κατά παγία νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ότι για να είναι οικοδομήσιμο ένα οικόπεδο πρέπει να έχει πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο, όπως οδό ή πλατεία κ.λ.π. (ΣτΕ 27/1982, 1926/1979, 1454/1965, σχετικό 3273/1982). Εξάλλου από τον συνδυασμό των άρθρων 1, 30 και επόμενα του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος προς τις διατάξεις του νόμου 5269/1931 περί αδειών οικοδομής κ.λ.π. και το άρθρο 17 του Συντάγματος συνάγεται ότι ως οδός, στην οποία πρέπει να έχει κατά τα εκτεθέντα πρόσωπο το οικόπεδο για να είναι οικοδομήσιμο, νοείται όχι η απλώς προβλεπόμενη από το σχέδιο πόλης, αλλά αυτή που έγινε πραγματικά κοινόχρηστη, είτε με την συντέλεση της επί των ρυμοτομούμενων ακινήτων επιβληθείσης αναγκαστικής απαλλοτριώσεως, που πραγματοποιείται με την καταβολή στον ιδιοκτήτη του ακινήτου (ή παρακατάθεση) της κατά νόμιμη διαδικασία καθορισθείσης αποζημιώσεως είτε με την παραίτηση αυτού από του δικαιώματος της αποζημιώσεως και την παραχώρηση του ακινήτου σε κοινή χρήση. Ωσαύτως σαν κοινόχρηστο καθίσταται και το ρυμοτομούμενο με το σχέδιο πόλης τμήμα του ακινήτου για το οποίο, κατά την οικεία πράξη αναλογισμού, ο ιδιοκτήτης υποχρεούται σε αυταποζημίωση (ΣτΕ 27/1982, 1926/1979, 2494/1980 κ.α.). Περαιτέρω από τις παραπάνω διατάξεις σε συνδυασμό προς το άρθρο 4 παράγραφος 2 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος, κατά το οποίο δεν επιτρέπεται η ανοικοδόμηση σε οικόπεδο πριν διαμορφωθεί τεχνικώς το τμήμα της οδού που κείται μπροστά απ' αυτό, προκύπτει ότι για να θεωρηθεί ότι το οικόπεδο απέκτησε πρόσωπο στην οδό πρέπει να συντελεσθεί, κατά τα εκτεθέντα η απαλλοτρίωση, καθ' όλο το από το σχέδιο πόλης προβλεπόμενο πλάτος της οδού μπροστά στο οικόπεδο και μάλιστα, έστω και εάν μέρος του πλάτους αυτού έχει ήδη τεθεί σε κοινή χρήση, προσέτι δε και σε μήκος μέχρι του σημείου που υφίσταται χώρος τεθείς σε κοινή χρήση, ώστε να εξασφαλίζεται η προσπέλαση στο οικόπεδο αυτό (ΣτΕ 1926/1979). Αν οι λοιποί, πλην του ιδιοκτήτη του οικοπέδου αυτού, υπόχρεοι κατά την οικεία πράξη αναλογισμού σε αποζημίωση αδιαφορούν για την συντέλεση μπορεί να επισπευσθεί κατά τις διατάξεις του άρθρου 34 παράγραφος 3 σε συνδυασμό προς το άρθρο 75 παράγραφος 1 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος, από το Δημόσιο ή τον οικείο δήμο ή κοινότητα ή κατόπιν εγκρίσεως του Υπουργού Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος από τον ιδιοκτήτη του οικοπέδου προκειμένου να λάβει αυτός οικοδομική άδεια (Χορομίδης Αναγκαστική Απαλλοτρίωσις παράγραφος 151, γνωμοδότηση 666/1970 Νομικού Συμβουλίου του Κράτους).

Τέλος με το άρθρο 36 παράγραφος 4 του νέου οικιστικού νόμου 1337/1983, καταργήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 1 έως και 5 του νόμου 5269/1931 καθόσον αφορούν σε επεκτάσεις σε υπάρχοντα κτίρια ή ανέγερση νέων σε ρυμοτομούμενα οικόπεδα, ήτοι και το άρθρο 2 του τελευταίου τούτου νόμου που επέτρεπε την χορήγηση αδείας οικοδομής σε ρυμοτομούμενο ακίνητο, μετά την άπρακτη παρέλευση των σ' αυτό αναφερομένων προθεσμιών για τη σύνταξη από την διοίκηση της πράξης αναλογισμού και την συντέλεση της απαλλοτρίωσης.

Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από το υποβληθέν ερώτημα, ζητείται η έκδοση άδειας οικοδομής σε ρυμοτομούμενο οικόπεδο, που έχει και ρυμοτομούμενο κτίσμα, για την ανέγερση προσθήκης, καθ' ύψος ή κατ' επέκταση στο μη ρυμοτομούμενο τμήμα του οικοπέδου. Μετά την ως άνω κατάργηση του άρθρου 2 του νόμου 5269/1931 δεν επιτρέπεται η ανέγερση οικοδομής πάνω σε ρυμοτομούμενα τμήματα του οικοπέδου, αλλά είναι επιτρεπτή η ανοικοδόμηση του μη ρυμοτομούμενου τμήματος αυτού με προσθήκη καθ' ύψος ή κατ' έκταση της υφισταμένης στο τμήμα αυτό οικοδομής. Στην περίπτωση όμως αυτή, πρέπει να γίνει δεκτό, ότι κατά την έννοια του άρθρου 36 παράγραφος 4 του νόμου 1337/1983 η ανοικοδόμηση αυτή θα γίνει σύμφωνα με τους όρους που ισχύουν και στα μη ρυμοτομούμενα οικόπεδα, κατά τα εκτεθέντα ήδη, ήτοι πρέπει για την χορήγηση της οικοδομικής άδειας να έχει συντελεστεί κατά τους παραπάνω τρόπους (ήτοι και με αυταποζημίωση) η απαλλοτρίωση καθ' όλο το πλάτος του προ του οικοπέδου τμήματος της οδού και να έχει διαμορφωθεί τούτο (άρθρο 4 παράγραφος 2 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος) και προσέτι να διασφαλίζεται η επικοινωνία του οικοπέδου με τεθέντες σε κοινή χρήση χώρους. Η συντέλεση αυτή αφορά όχι μόνο το έδαφος, αλλά και το ρυμοτομούμενο τμήμα του κτίσματος, γιατί αν δε καταβληθεί αποζημίωση και γι' αυτό η καταβαλλόμενη στον κύριο του εδάφους αποζημίωση δεν είναι πλήρης και δεν επιφέρει την συντέλεση της απαλλοτρίωσης ως προς το έδαφος. Ειδικότερα δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι κατέστη κοινόχρηστο το αυτοαποζημιούμενο τμήμα της ιδιοκτησίας, εφόσον δεν αποζημιώνεται ο ιδιοκτήτης για τα πάνω σ' αυτά υφιστάμενα κτίσματα (Άρειος Πάγος 635/1979 Νομικό Βήμα 27, Άρειος Πάγος 185/1977 Νομικό Βήμα 25, Άρειος Πάγος 355/1973 Νομικό Βήμα 21).

Αν οι υπόχρεοι σε αποζημίωση είναι και άλλοι πλην από τον κύριο του ρυμοτομούμενου ακινήτου που προτίθεται να οικοδομήσει και αυτοί αδιαφορούν για την συντέλεση της απαλλοτρίωσης, μπορεί να εφαρμοστεί κατά τα εκτεθέντα η παράγραφος 3 του άρθρου 34 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος. Ειδικά για τα ακίνητα και τα κτίσματα, για τα οποία δικαιούχος αποζημίωσης είναι εκείνος που ζητεί οικοδομική άδεια η συντέλεση της απαλλοτρίωσης επέρχεται κατά τα εκτεθέντα και με παραίτηση αυτού από του δικαιώματος της αποζημίωσης, που γίνεται με σκοπό το ακίνητο να παραδοθεί σε κοινή χρήση.

Αθήνα, 26-07-1984

Ο Νομικός Σύμβουλος Διοίκησης